W poszukiwaniu superinteligencji

Superinteligencja to inteligencja przekraczająca naszą ludzką. Od dawna jej poszukujemy, ale czy zawsze we właściwym miejscu?

Uważa się, że człowiek jest najbardziej inteligentnym gatunkiem żyjącym na Ziemi. Chciałoby się rzec za Maksimem Gorkim, rosyjskim pisarzem przełomu XIX i XX wieku: „Człowiek – to brzmi dumnie”. Czy jednak faktycznie jest być z czego dumnym? Chociaż jesteśmy najinteligentniejsi na Ziemi, to nasza głupota wciąż daje o sobie znać. Nawet najbardziej inteligentni ludzie nie są od niej wolni.

Czy to może być jeden z powodów, dla których tak bardzo jesteśmy zafascynowani hipotetycznymi istotami wykazującymi się superinteligencją? Cała historia myśli ludzkiej jest wypełniona nimi. Już w starożytnych mitach mowa jest o bogach, herosach czy duchach. Istniały wtedy instytucje zwane szamanami lub wyroczniami, które miały dowiadywać się, jaka jest wola tych istot względem człowieka.

Moglibyśmy dumnie uznać, że starożytni byli po prostu niewykształceni, nie tak jak my dzisiaj. Tymczasem okazuje się, że w XXI wieku tęsknota za kimś, kto wie lepiej od nas i może nam wskazać właściwy kierunek, wciąż jest żywa i silna. Jakie formy przyjmuje ona współcześnie?

Nadczłowiek, postczłowiek, AI…

Historycznie rzecz biorąc, nurt humanistyczny czasów renesansowych przywrócił zainteresowanie Europejczyków człowiekiem, natomiast Oświecenie przyniosło zmierzch zainteresowania Bogiem i innymi istotami nadprzyrodzonymi. W takich warunkach w XIX wieku narodziła się teoria ewolucji, która uczyniła z człowieka kolejny gatunek zwierzęcy. Od tej pory zaczęło się nam wydawać, że żyjemy we Wszechświecie, w którym brakuje porządku i celowości¹.

Jednak tęsknota człowieka za boską superinteligencją nie zniknęła. Teraz człowiek, bez nadprzyrodzonych wskazówek, które kierowały jego życiem, sam zapragnął takiej inteligencji dla siebie. W ten sposób narodziła się idea tzw. nadczłowieka (niem. Übermensch). Pojęcie to rozwinął Friedrich Nietzsche, niemiecki filozof. W utworze Tako rzecze Zaratustra tytułowy bohater głosi ludziom śmierć Boga i nadejście nadczłowieka, który już nie jest związany człowieczeństwem. Nadczłowiek to zatem ktoś, kto gotów jest poświęcić tradycyjne wartości moralne (nawet te fundamentalne), aby zbudować lepszą ludzkość².

Na tej filozofii oparta została m.in. idea rasy panów, którą wyznawali i wprowadzili w życie niemieccy naziści, z niezwykle makabrycznym skutkiem³. Niemniej idea nadczłowieka nie zniknęła wraz z pokonaniem Hitlera w II wojnie światowej. Współcześnie coraz bardziej popularny staje się transhumanizm. Jest to ideologia, według której człowiek może (a nawet powinien) ulepszać swoje ciało i umysł za pomocą technologii. Ma to na celu osiągnięcie nowego stadium ewolucyjnego zwanego „postczłowiekiem”⁴.

Inni przewidują powstanie superinteligencji w formie sztucznej inteligencji (AI). Obecny stopień zaawansowania AI nijak ma się do tego, czym teoretycznie mogłaby się stać kiedyś. Ale technologia ta wciąż jest rozwijana. Oczywiście nawet najbardziej zaawansowana sztuczna inteligencja nie wytworzy czegoś takiego, jak prawdziwa świadomość, jaką ma człowiek. Jednak teoretycznie mogłaby ją bardzo skutecznie imitować, a to wystarczy dla człowieka szukającego odpowiedzi na ważne pytania życiowe⁵. Można zatem rzec, że przez rozwój sztucznej inteligencji człowiek dąży do stworzenia sobie własnego boga.

Oświecone duchy, istoty pozaziemskie…

Jednak nie są to jedyne sposoby szukania sensu i celowości w świecie, gdzie „Bóg umarł”. Dla części uduchowionych ludzi, luźno zrzeszonych w ruchach zajmujących się tzw. rozwojem duchowym, ważne są poszukiwania czegoś więcej, a co można by nazwać duchowym oświeceniem. W osiągnięciu tego oświecenia mają rzekomo pomóc różne istoty wyższego rzędu. Adepci spirytyzmu wierzą, że takimi istotami są duchy zmarłych ludzi. Z kolei ruch teozoficzny stworzył naukę o istotach pozaziemskich zwanych „wzniesionymi mistrzami” (ang. Ascended Masters)⁶.

Z obu tych ruchów (i innych) garściami zaczerpnął ruch New Age, który narodził się w latach 60. XX wieku, a swój szczyt przeżywał w latach 80. Obecnie ruch ten popadł w niełaskę. Jednak wiele jego idei znalazło swoje miejsce w popkulturze i różnych niezależnych grupach zajmujących się szeroko pojętą ezoteryką. Obecnie adepci ezoteryki uważają, że duchy i istoty pozaziemskie, mające być istotami superinteligentnymi, kontaktują się z ludźmi, a nawet odwiedzają ich, aby za ich pośrednictwem przekazać światu ważne prawdy duchowe⁷.

Superinteligencja spoza Wszechświata?

Nadczłowiek, postczłowiek, sztuczna inteligencja, oświecone duchy, istoty pozaziemskie… Tęsknota ludzi za czymś lub kimś, kto mógłby wskazać nam słuszny kierunek, doprowadziła nas do stworzenia wielu różnych wierzeń. Jedni pragną wykształcić superinteligencję w istocie ludzkiej lub za pomocą technologii, drudzy szukają jej w istotach nadprzyrodzonych. Niestety w obu przypadkach może się to skończyć tragicznie dla naszego człowieczeństwa. Zwłaszcza że wspomniane wcześniej istoty nadprzyrodzone naprawdę istnieją (nawet jeśli świat nauki ich nie uznaje), ale nie są tym, za kogo się podają.

Skąd się jednak wzięło w nas to pragnienie? Czy to możliwe, że taka potrzeba to tylko przypadkowy efekt ślepej ewolucji niektórych naczelnych w człowieka myślącego? Wiele osób tak myśli, w tym słynny ateista Richard Dawkins. Co ciekawe, Dawkins zauważa, że przyroda dookoła, a nawet cały Wszechświat, stwarzają wrażenie bycia inteligentnie zaprojektowanymi. On sam nie wierzy, że mamy do czynienia z projektem⁸. Ale co jeśli naprawdę nie jest to tylko wrażenie, a coś więcej?

Stałe kosmologiczne są tak dopasowane, że najmniejsza zmiana jednej z nich mogłaby doprowadzić do naszego unicestwienia. Prawa fizyki i chemii sprawiają, że na takiej planecie jak nasza, z ciekłą wodą i tlenem w atmosferze, zachodzi reakcja spalania (ogień) potrzebna do rozwoju technologii. Na tej samej planecie powstaje inteligentna istota, która jest w stanie okiełznać ów ogień i na jego bazie stworzyć technologię. Jednocześnie nad tą samą planetą krąży dużej wielkości ciało, które idealnie przysłania jej gwiazdę dzienną co jakiś czas. Wszystkie organizmy żywe zawierają w sobie instrukcje chemiczne, które są tak skomplikowane, że wyglądają na zaprojektowane. Podobnie sama komórka biologiczna, która tę instrukcję czyta, aby nie umarła⁹.

Superinteligencja pełna miłości

Czy to wszystko nie jest dowodem na to, że naprawdę istnieje superinteligencja, której moc stwórcza przekracza wszystko, co jesteśmy w stanie sami wymyślić? O takiej właśnie Superinteligencji wspomina Pismo Święte: „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię”¹⁰.

Czy Bóg to tylko urojenie, tak jak nadczłowiek i istoty nadprzyrodzone? Co do tych ostatnich, to wiadomo, że wielu ludzi osobiście doświadczyło ich działania. Należy jednak wiedzieć, że Biblia stoi na stanowisku, abyśmy nie mieli z nimi nic wspólnego, ponieważ ich celem jest ruina człowieka¹¹. Inaczej jest jednak z Tym, który nas stworzył.

Wspomniane wcześniej fakty wskazują, że Bóg, Stwórca całego Wszechświata, nie tylko nie jest urojeniem, ale, co ważne, nadal żyje. A skoro istnieje i stworzył wszystko, w tym nas, to dlaczego będąc Istotą superinteligentną (a nawet nieskończenie inteligentną), nie miałby utrzymywać więzi z nami? Biblia wprost mówi, że On pierwszy nas ukochał i posłał Swego Syna, aby przez Niego nawiązać z nami głęboką relację¹². Może zatem warto spróbować zacząć odpowiadać na Jego cichy głos?

Przypisy

1. Sommers T., Rosenberg A., Darwin’s nihilistic idea: evolution and the meaninglessness of life, Biology and Philosophy, 18, 2003, s. 653–668
2. Maden J., Übermensch Explained: the Meaning of Nietzsche’s ‘Superman’, Philosophy Break, 06.2022, https://philosophybreak.com/articles/ubermensch-explained-the-meaning-of-nietzsches-superman/
3. Hendricks S., How the nazis hijacked Nietzsche, and how it can happen to anybody, Big Think, 16.12.2017, https://bigthink.com/thinking/how-the-nazis-hijacked-nietzsche-and-how-it-can-happen-to-anybody/
4. Carollo B., Nietzsche and Transhumanism: A Reassessment, The Agonist, 12.2022, 16, No. 2, s. 67–81
5. Siim L., Is AI Mimicking Consciousness or Truly Becoming Aware?, Neuroscience News, 27.10.2023, https://neurosciencenews.com/ai-consciousness-neuroscience-25108/
6. Zob. Sender P. D., Mahatmas versus Ascended Masters, The Theosophical Society in America, 2011, https://www.theosophical.org/publications/quest-magazine/mahatmas-versus-ascended-masters
7. Witkowski I., Początek nowej ery, Wydawnictwo WIS-2, Warszawa 2013, s. 159-254
8. Bell P., Delighting in Design—and in its Originator, Creation Ministries International, 13.12.2022, https://creation.com/delighting-in-design?utm_source=creation.com&utm_medium=slider&utm_campaign=homepage_slider
9. Zob. Gonzalez G., Richards J. W., Wyjątkowa planeta. Dlaczego nasze położenie w Kosmosie umożliwia odkrycia naukowe, Fundacja En Arche, Warszawa 2021
10. Rdz 1,1
11. 1 Kor 10,20
12. 1 J 4,10

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Freepik. Autor: kjpargeter.