„Okryłeś mnie w łonie mojej matki”1. Ten fragment Psalmu ukazuje, jak Bóg, Stwórca życia, tkwi w samym początku każdego człowieka. Fizjoterapia przy porodzie siłami natury, w swym holistycznym podejściu, wpisuje się w tę boską harmonię, wspierając i umożliwiając rozwój życia zgodnie z pierwotnym planem. W chwilach narodzin, wspomagane siłami natury, ciało kobiety staje się świątynią nowego życia, a fizjoterapia stanowi swoisty hołd dla tych boskich procesów.
Wstęp
Z biegiem lat fizjoterapia przybiera na popularności. Wchodzi w dotychczas pomijane obszary medycyny. Dzięki temu postępowi kobiety ciężarne oraz w połogu mogą liczyć nie tylko na wsparcie lekarzy, ale i fizjoterapeutów.
Fizjoterapia w położnictwie
Ciało kobiety ciężarnej ulega ciągłym zmianom. W niej powstaje życie. Dla wielu kobiet okres ciąży jest zarówno pięknym doświadczeniem, jak i okresem pełnym trudów. Fizjoterapia w położnictwie zajmuje się terapią narządu ruchu, wspomaganiem działania narządów i poprawą krążenia obwodowego, przygotowaniem kobiety do aktu porodowego, zmniejszeniem bólu porodowego, terapią w połogu oraz niwelowaniem następstw ciąży.
Problemy kobiet w ciąży
Do najczęstszych zaburzeń, z którymi borykają się kobiety ciężarne, to: bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, bóle stawów krzyżowo-biodrowych, bóle i kurcze mięśni, rozejście spojenia łonowego, bóle okolicy kości guzicznej, płaskostopie, obrzęki kończyn dolnych, osteoporoza stawu biodrowego, zaparcia, nietrzymanie moczu, duszność i problemy z oddychaniem, rozejście mięśni prostych brzucha, żylaki kończyn dolnych i odbytu.
Poród
Poród siłami natury jest fizjologicznym sposobem wydalenia z macicy płynu owodniowego, płodu, popłodu, błon płodowych oraz sznura pępowinowego. Porody dzieli się na samoistne i operacyjne. Fizjoterapeuta z reguły nie bierze czynnego udziału w akcie porodu. Jego rolą jest przygotowanie matki na ten czas2.
Aktywność fizyczna
Kobiety, których ciąża nie jest zagrożona, powinny być aktywne fizycznie przez okres ciąży. Zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna w postaci ćwiczeń fizycznych, oddechowych, spacerów, pływania, pilates i jogi. Kobieta ciężarna nie powinna odczuwać po ćwiczeniach zmęczenia, a czas treningu powinien trwać od 30 do 60 min. Zauważono, że u kobiet aktywnych fizycznie w trakcie ciąży czas porodu skrócił się średnio o 2-3 godziny. W drugim trymestrze zaleca się uczęszczanie do szkoły rodzenia.
Oddychanie
Podstawą pracy z przyszłą mamą jest nauka prawidłowego oddychania. Zbyt szybkie oddychanie podczas porodu może doprowadzić do zasadowicy oddechowej, której efektem jest nieprzyjemne drętwienie i mrowienie kończyn, a nawet kurcze mięśniowe3. Pacjentka nauczona współpracy przed porodem łatwiej podejmie współpracę z położną w trakcie porodu, koncentrując się na oddechu i instrukcjach od położnej.
Kąpiel immersyjna
Podczas pierwszego okresu porodu można zastosować immersję wodną, czyli kąpiel w wodzie o temperaturze 36-37°C w celu zmniejszenia odczuwania bólu przez rodzącą. Woda działa relaksująco, dając korzystny efekt w przypadku problemów z rozwieraniem szyjki macicy. Bardzo często obserwuje się szybki postęp rozwierania szyjki po zastosowaniu kąpieli. Zabiegu nie powinno się wykonywać w przypadku odpływania płynu owodniowego, zagrożenia zakażeniem oraz krwawienia z dróg rodnych.
Prądy TENS
Kolejną metodą znoszącą ból porodowy jest przezskórna elektryczna stymulacja nerwów TENS. Przy odpowiednim doborze parametrów prądu zabieg umożliwia oddziaływanie na centralny, rdzeniowy i obwodowy system modulacji bólu. Wykorzystywany jest w pierwszej i drugiej fazie porodu. Stymulacja TENS jest bezpieczna dla matki i płodu, i można ją wykonywać już od 37 tygodnia ciąży. Należy unikać stymulacji w pierwszym trymestrze ciąży.
Masaż
Pomocnym w obniżeniu bólu, szczególnie w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, może okazać się masaż. Powinien on odbywać się w pozycji leżącej na boku. Wykorzystywane techniki w takim masażu to głaskanie naprzemiennie z rozcieraniem4.
Zakończenie
Fizjoterapia przy porodzie siłami natury stanowi niezwykle wartościowe uzupełnienie tradycyjnej opieki medycznej, wprowadzając aspekty naturalnego funkcjonowania ciała w procesie narodzin życia. Rozwój tej dziedziny daje kobietom możliwość świadomego uczestnictwa w tym wyjątkowym wydarzeniu, stawiając na harmonię z siłami natury. Przez lata unikaliśmy zaglądania w zakamarki medycyny, a teraz odkrywamy, jak istotne jest wspieranie organizmu kobiety w trakcie ciąży i porodu.
Dla wielu kobiet ciąża to okres pełen wyzwań i radości jednocześnie. Fizjoterapia staje się drogowskazem, pomagając radzić sobie z dolegliwościami fizycznymi, ale również przygotowując psychicznie do narodzin potomstwa. Zabiegi, takie jak kąpiel immersyjna, prądy TENS czy masaże, stają się narzędziami, które wspierają naturalne procesy i przynoszą ulgę w chwilach bólu.
Przypisy
- Ps 139,13 UBG
- J. Kozłowska, Rehabilitacja w Ginekologii i Położnictwie, AWF Kraków 2006, str. 121
- C. Butler, Organized labor. The ins and outs of joining a gym, Diabetes Forecast. 2010, 63, 40, str. 42-43
- A. Karowicz-Bilińska, A. Sikora, D. Estemberg i inni, Fizjoterapia w położnictwie, Klinika Patologii Ciąży – I Katedra Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi, 2010, str. 441-445
