Pomóż sobie w rwie kulszowej

„Panie, Boże mój, wołałem do ciebie i uzdrowiłeś mnie”¹. W każdej chorobie możemy wołać o pomoc do naszego Stwórcy i powoływać się na Jego liczne obietnice, jak ta zapisana w Księdze Psalmów. Wierząc, możemy być pewni, że Pan swoją obietnicę spełni w odpowiednim czasie.

Wstęp

W tym artykule skupimy się na praktycznych aspektach rwy kulszowej – bólu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Przeanalizujemy objawy, czynniki ryzyka i skuteczne metody leczenia, skupiając się wyłącznie na fizycznych aspektach tego schorzenia. Ostatecznie celem jest spojrzenie na rwę kulszową w kontekście kompleksowym, koncentrując się na aspektach fizycznych i ich skutecznym leczeniu.

Definicja

Mianem rwy kulszowej określamy ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, któremu towarzyszą dolegliwości odczuwalne na przebiegu nerwu kulszowego. Ból może być promieniujący do pośladka, bocznej strony biodra, łydki i stopy. Rwa kulszowa odnosi się do bólu o charakterze korzeniowym². Bardzo często kojarzona jest z dyskopatią. Ucisk krążka międzykręgowego na korzeń nerwu nie jest jedyną przyczyną tej dolegliwości.

Objawy rwy kulszowej mogą zostać pomylone z innymi jednostkami chorobowymi. Nie każdy ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym będzie wynikał z ucisku na nerw kulszowy. 

Nerw kulszowy

Nerw kulszowy wychodzi z korzeni nerwowych splotu krzyżowego (L4-S3). Jest najdłuższym i najszerszym nerwem w ludzkim ciele. Zaczyna się w dolnej części pleców, dalej biegnie przez pośladki i nogi. Na wysokości uda rozdziela się na nerw piszczelowy i nerw strzałkowy wspólny. Nerw ten zaopatruje część mięśni kończyny dolnej i sprawia, że obszar ten jest wrażliwy na dotyk³.

Podrażnienie nerwu kulszowego na poziomie kręgosłupa może wynikać z następujących przyczyn: wypuklina krążka międzykręgowego na poziomie L4, L5 lub S1, stan zwyrodnieniowy kręgosłupa, zwapnienia i narośle kostne, dysfunkcja stawów kręgosłupa (np. kręgozmyk), stan zapalny tkanek otaczających nerw kulszowy.

Na poziomie miednicy podrażnienie nerwu kulszowego może wynikać z zaburzenia funkcji stawu krzyżowo-biodrowego. Na poziomie pośladków nerw kulszowy anatomicznie przebija mięsień gruszkowaty. Zwiększone napięcie tego mięśnia może uciskać nerw kulszowy, powodując objaw rwy kulszowej, który jest diagnozowany jako zespół mięśnia gruszkowatego. 

Czynniki ryzyka

Do najczęstszych czynników ryzyka zaliczamy:

• wiek – z wiekiem krążki międzykręgowe są coraz mniej odżywione i odwodnione;
• zawód – podnoszenie ciężarów (zwłaszcza w sposób nieergonomiczny) lub długotrwałe przebywanie w pozycji zgięciowej;
• siedzący tryb życia;
• nieodpowiednia dieta;
• nadwaga;
• ciąża.

Leczenie

Rwa kulszowa może przyjąć dwie postacie: ostrą (utrzymującą się od 4 do 8 tygodni) i przewlekłą (powyżej 8 tygodni).

Postać ostra leczona jest objawowo. Skupia się na farmakoterapii przy zastosowaniu ogólnodostępnych leków przeciwbólowych oraz okładów zimnych i gorących. Zalecane są także ćwiczenia. Forma przewlekła wymaga zastosowania fizjoterapii. W skrajnych przypadkach konieczna może być operacja.

W większości przypadków ostrej rwy kulszowej leczenie może być nieinwazyjne. Stosujemy ogólnodostępne leki przeciwbólowe NLPZ, np. ibuprofen lub paracetamol. Nie zaleca się leżenia w łóżku. Chory, pomimo bólu, powinien się ruszać, zalecane jest chodzenie i lekkie rozciąganie. W powrocie do sprawności pomocne są także okłady zimne (działanie przeciwbólowe w pierwszych dniach) oraz ciepłe (rozluźnienie mięśni). Przydatna jest też stymulacja prądem. TENS blokuje sygnały bólowe oraz powoduje wydzielanie endorfin (hormon szczęścia), które są naturalnym środkiem przeciwbólowym.

Leczenie przewlekłej rwy kulszowej wymaga rozszerzenia leczenia. Powyższe środki należy połączyć z:

• kinezyterapią (leczenie ruchem) – nauką ćwiczeń wzmacniających plecy i poprawiających elastyczność kręgosłupa;
• terapią manualną;
• masażem; 
• fizykoterapią.

Gdy leczenie nieinwazyjne nie przynosi ulgi, operacja chirurgiczna może okazać się konieczna. Chirurg przeanalizuje przyczyny wystąpienia rwy i zaproponuje najlepsze rozwiązanie⁴.

Zakończenie

Podsumowując, rwa kulszowa, będąca bolesnym problemem w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, wymaga praktycznego podejścia. Omówiliśmy jej objawy, czynniki ryzyka oraz skuteczne metody leczenia, skoncentrowane wyłącznie na aspektach fizycznych. Warto zauważyć, że podejście kompleksowe, uwzględniające zarówno profilaktykę, jak i skuteczną terapię, może istotnie poprawić jakość życia osób dotkniętych tą dolegliwością. Ostatecznie kluczem do radzenia sobie z rwą kulszową jest praktyczne zrozumienie jej fizycznych aspektów oraz skorzystanie z dostępnych, efektywnych metod leczenia.

Przypisy

1. Ps 30,2 UBG
2. A. Krawczyk-Wasilewska, Skuteczność wybranych algorytmów postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu objawowym przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa z promieniowaniem do kończyny dolnej. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Katedra Reumatologii i Rehabilitacji, Poznań 2013, str. 7
3. A. Waugh, A. Grant, Anatomia i fizjologia człowieka w warunkach zdrowia i choroby, Elsevier Urban&Partner sp. z o.o., Wrocław 2012, str. 174
4. K. Radlak, Rwa kulszowa, www.fizjoterapeuty.pl [02.01.2024]

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: Angelov.