Inteligentny projekt czy tylko złudzenie projektu?

Ewolucjoniści twierdzą, że inteligentny projekt w przyrodzie to tylko złudzenie. Czy ich argumenty mają rację bytu?

Spór między teorią ewolucji a teorią inteligentnego projektu to przede wszystkim spór o to, czy świat, w którym żyjemy, powstał całkowicie samoistnie, czy też został zaprojektowany przez Wyższą Inteligencję. Ewolucjoniści zdają się wyłącznie na naukę, w której nie ma miejsca na metafizyczne istoty wyższe. Współczesna świecka wiedza głosi, że cały Wszechświat powstał samoistnie, tak samo Ziemia i życie na niej. W tej kalkulacji Bóg Stwórca zazwyczaj nie jest kimś istotnym, o ile w ogóle się w Niego wierzy. Dla jednych Bóg istnieje i stworzył Wszechświat, ale korzystał wyłącznie z procesów naturalnych. Dla ateistów natomiast Bóg po prostu nie istnieje.

Jednak coraz częściej w świecie naukowym daje się słyszeć terminy “projekt” czy “zaprojektowany”. Dzieje się tak, ponieważ świat przyrody (komórka biologiczna, organy, całe organizmy) naprawdę wyglądają tak, jakby były zaprojektowane w sposób inteligentny. Za przykład może posłużyć choćby niezwykle barwny ogon pawia, który jest nie tylko przepiękny, ale pełni również ważną funkcję godową. Natomiast biolodzy molekularni są pod wrażeniem niesamowitej “maszynerii”, jaką jest pojedyncza komórka biologiczna zawierająca DNA. Takich dowodów na inteligentny projekt jest znacznie więcej.

Inteligentny projekt to złudzenie?

Nic zatem dziwnego, że nazywanie rzeczy po imieniu przez niektórych naukowców i myślicieli nie uszło uwadze zadeklarowanym ewolucjonistom. Bardzo modne wśród zwolenników darwinizmu stało się zwyczajne negowanie projektu w przyrodzie¹. W tej negacji przoduje jeden z najsłynniejszych i najbardziej kontrowersyjnych ateistów naszych czasów, Richard Dawkins. Według Dawkinsa przyroda jedynie sprawia wrażenie, jakoby została zaprojektowana. Jak sam przyznaje:

Złudzenie celowości narzuca się w sposób tak oczywisty, iż nawet sami biologowie posługują się roboczą hipotezą celowego działania zgodnie z przemyślanym planem jako wygodnym narzędziem badawczym².

Mimo tego, że celowość i projekt w przyrodzie narzucają się naukowcom, Dawkins nadal pozostaje przy swoim: że to tylko złudzenie. Stosowana przez naukowców robocza hipoteza, według Dawkinsa, powinna pozostać tylko tym i nie przeradzać się w nic więcej. Innymi słowy, jak twierdzi Dawkins, wrażenie projektu absolutnie nie może przekonywać nikogo, że naprawdę mamy do czynienia z projektem. Ma to być tylko złudzenie i to wszystko³.

Negacja projektu w przyrodzie przez Richarda Dawkinsa nie bierze się znikąd. Wszak inteligentny projekt postuluje istnienie inteligentnego Projektanta w tej czy innej formie. Ateiści (zwłaszcza tzw. “nowi ateiści”, tacy jak Dawkins) nie chcą natomiast słyszeć o jakimkolwiek boskim Projektancie, niezależnie od dowodów. Dlatego Dawkins jest przeciwnikiem nie tylko kreacjonizmu (zwłaszcza biblijnego), ale również bardziej neutralnej światopoglądowo hipotezy inteligentnego projektu.

Ateiści, którzy zauważyli projekt w przyrodzie

Sami zwolennicy inteligentnego projektu w swoich pracach starają się w dużej mierze unikać bezpośredniego odwoływania się do Boga Stwórcy. Uważają, że nie do nich jako naukowców należy wyciąganie wniosku, kto faktycznie odpowiada za projekt we Wszechświecie. Zamiast tego skupiają się przede wszystkim na samym fakcie projektu. Dlatego ruch inteligentnego projektu przyciąga nie tylko osoby wierzące w Boga, ale nawet ateistów, którzy również zauważają projekt w przyrodzie⁴.

Jednym z takich ateistów okazuje się być Thomas Nagel z Uniwersytetu Nowojorskiego. W swojej książce o znamiennym tytule Umysł i kosmos. Dlaczego neodarwinowski materializm jest niemal na pewno fałszywy Nagel napisał:

Choć motywacją autorów, takich jak Michael Behe czy Stephen Meyer, są, przynajmniej po części, ich własne przekonania religijne, to argumenty empiryczne, które prezentują, wskazując, że jest dalece nieprawdopodobne, aby dało się wyjaśnić pochodzenie życia i jego ewolucyjną historię wyłącznie fizyką i chemią, same w sobie są niezwykle interesujące⁵.

Zauważenie w przyrodzie projektu jest również tym, co zainspirowało ateistycznego filozofa Antony’ego Flewa do porzucenia ateizmu na rzecz deizmu⁶. Najbardziej przekonała go cząsteczka DNA, która zawiera inteligentnie sformułowany kod genetyczny (a nawet kilkadziesiąt różnych kodów genetycznych)⁷. DNA i komórka biologiczna wciąż pozostają najsilniejszymi dowodami na to, że przyroda została zaprojektowana przez Wyższą Inteligencję.

Podsumowanie

Co łączy Antony’ego Flewa, Thomasa Nagela, a nawet Richarda Dawkinsa? Wszyscy oni dostrzegli inteligentny projekt w przyrodzie. I podczas gdy jedni uważają to tylko za złudzenie i stale brną w negację, inni stawiają na uczciwość intelektualną, dowodząc tym samym, że hipoteza inteligentnego projektu wcale nie jest tak absurdalna, jak niektórzy ewolucjoniści próbują ją przedstawiać⁸. W rzeczy samej współczesne dowody wskazują na to, że hipoteza inteligentnego projektu jest bardziej racjonalna niż darwinizm.

Przypisy

1. Bell P., Delighting in Design—and in its Originator, Creation Ministries International, 13.12.2022, https://creation.com/delighting-in-design?utm_source=creation.com&utm_medium=slider&utm_campaign=homepage_slider
2. Dawkins R., Rzeka genów. Darwinowska wizja życia, tłum. M. Jannasz, Wydawnictwo CiS, Stare Groszki 2016, s. 139 (przyp. tłum.). Cyt. za: Dembski W.A., Wnioskowanie o projekcie a hipoteza projektu, tłum. Dariusz Sagan, W Poszukiwaniu Projektu, 23.09.2022, https://wp-projektu.pl/nowosci/wnioskowanie-o-projekcie-a-hipoteza-projektu/
3. Bell P., op. cit.
4. Dembski W.A., op. cit.
5. Nagel T., Umysł i kosmos. Dlaczego neodarwinowski materializm jest niemal na pewno fałszywy, tłum. M. Bartosik, „Perspektywy Nauki”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021, s. 15–17 (przyp. tłum.). Cyt. za: Dembski W.A., op. cit.
6. Deizm to wiara w Boga, który po stworzeniu świata całkowicie zostawił go swojemu własnemu biegowi.
7. Zob. Flew A., Varghese R.A., There is a God. How the World’s Most Notorious Atheist Changed His Mind, HarperCollins e-books, 2007.
8. Bergner R.M., Intelligent Design: Maybe True, Maybe False, But Not Absurd, Research Gate, 06.2017, https://www.researchgate.net/publication/317332700_Intelligent_Design_Maybe_True_Maybe_False_But_Not_Absurd