O szkodliwości picia krowiego mleka

Mleko krowie i wyroby powstałe na jego bazie są jedną z głównych grup produktów we współczesnym odżywianiu. Zgodnie z klasyczną dietetyką nabiał stanowi kluczowy element naszej diety. Jednak w ostatnich latach jego pozytywne oddziaływanie na zdrowie zostało poddane wnikliwej analizie i badaniom. Okazuje się, że istnieje co najmniej kilka powodów, dla których powinniśmy poważnie zastanowić się nad spożyciem mleka krowiego i rozważyć korzyści wyboru jego roślinnych alternatyw.

Krowie mleko a pasteryzacja

Mleko od krów stanowi naturalne pożywienie dla ich cieląt. Bez względu na ten fakt mleko dostępne na rynku produktem naturalnym bynajmniej nie jest. Podlega ono przetworzeniu i w związku z tym w jego składzie mogą się znaleźć pozostałości metali ciężkich i pestycydów, a także szkodliwe bakterie. Aby usunąć tego typu mikroorganizmy, mleko poddaje się pasteryzacji. Pociąga to jednak za sobą negatywny skutek w postaci zmniejszenia zawartości lub nawet całkowitej utraty witamin z nieprzetworzonego mleka zwierzęcego. Jest to efektem przetwarzania w wysokich temperaturach, które stosuje się w procesie produkcji mleka UHT lub o długim okresie przydatności do spożycia.

Mleko, aby służyło zdrowiu, musiało by być tzw. mlekiem pełnym, tj. świeżym, wprost od krów żyjących w naturalnym środowisku i na wolności.

Krowie mleko a szkodliwe substancje

Jako zalety mleka krowiego wymienia się zawartość w nim wapnia, białka, jak również witamin B2 i B12. Warto jednak wiedzieć, że zawiera ono także substancje szkodliwe, takie jak np. cholesterol czy kwasy tłuszczowe. Wiąże się je z występowaniem raka, chorób układu krążenia oraz otyłości.

Krowie mleko a choroby serca

Badania udowodniły powiązanie konsumpcji krowiego mleka i nabiału z chorobami serca, w tym miażdżycy i choroby wieńcowej. Jako winowajca wskazywana jest kazeina, czyli rodzaj zawartej w mleku proteiny. Jest ona odpowiedzialna za produkcję w naszym organizmie bardzo szkodliwego związku chemicznego, aminokwasu siarkowego homocysteiny, który zapycha naczynia krwionośne. Skutkiem jego działania jest nie tylko blokowanie żył i tętnic, ale i osłabienie tkanki łącznej. Jak twierdzi prof. Pierre-Henri Rolland, konsumpcja mleka powoduje przyspieszenie wszelkich chorób serca, jak i zawałów.

Krowie mleko a nowotwory

Krowie mleko pełni podstawową funkcję, tj. ma zapewnić młodym zwierzętom szybki wzrost. Z tego powodu ma ono w swoim składzie określone substancje mające go wspomóc. Należy do nich m.in. hormon wzrostu IGF-1, który stanowi obiekt zainteresowania i badań naukowych z uwagi na jego wykazany wpływ na powstawanie guzów u ludzi.

Jak zauważyli naukowcy, występowanie pewnych typów nowotworów obserwuje się w państwach i rejonach, w których konsumpcja mleka krowiego oraz nabiału jest większa. Oprócz IGF-1 jako winne tej sytuacji wskazuje się zawarte w mleku steroidy jajnikowe, hormon stymulujący tarczycę oraz epidermalny czynnik wzrostowy. 

Zarówno hormony, jak i steroidy są odpowiedzialne za nadmierną aktywność naszej tarczycy, przysadki mózgowej, układu endokrynologicznego, jąder, jajników i kory nadnerczy, co skutkuje zaburzeniami hormonalnymi, a także nieprawidłową pracą tychże gruczołów. W wyniku przesadnego pobudzenia, które ma miejsce w dłuższym czasie, dochodzi do ich niedoczynności, a ponadto zakłóca to proces regulowania wzrostu komórek. Tę nierównowagę hormonalną wskazuje się jako podstawowy powód powstawania nowotworu.

Na podstawie przeprowadzonego w roku 2014 badania stwierdzono zwiększone ryzyko wystąpienia raka prostaty u mężczyzn, którzy spożywają duże ilości odzwierzęcego mleka. Warto w tym miejscu dodać, że przyjmowanie wapnia z pokarmów pochodzenia roślinnego nie powodowało wzrostu ww. ryzyka.

Konsumpcja mleka krowiego w większej ilości wiąże się również z większym ryzykiem zachorowania na nowotwór jajnika, a dochodzi do tego na skutek zwiększonego spożycia laktozy. Jak twierdzi dr Daniel Cramer, winna temu jest galaktoza, czyli cukier będący elementem rozpadu laktozy. U niektórych kobiet odnotowuje się niski poziom określonego enzymu, który rozkłada galaktozę – zagrożenie wystąpienia u nich nowotworu jajnika jest aż trzy razy wyższe.

Krowie mleko a antybiotyki

Krowy mleczne hodowane są w skali masowej, a to zdecydowanie zwiększa ryzyko wystąpienia i szybkiego rozwoju chorób na farmach. Aby temu zapobiec, do paszy bardzo często dodaje się antybiotyki, które tym samym dostają się do krowiego mleka. Stosowanie antybiotyków na szeroką skalę skutkuje wzrostem odporności na ich działanie, a to według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stanowi istotne zagrożenie w kontekście zdrowia publicznego na świecie.

Krowie mleko a alergie

Mleko krowie charakteryzuje zawartość aż 30 różnorodnych rodzajów białek, a te stosunkowo często bywają powodem alergii. Definiuje się ją jako tkankową odpowiedź na działanie substancji obcych, czyli alergenów. Jeśli chodzi o odczyny alergiczne, istotne znaczenie mają w nich przeciwciała IgE, czyli immunoglobuliny E. Co do mleka krowiego, niebezpieczne okazują się być zwłaszcza kazeina i beta laktoglobulina – najczęstsze źródła alergii. Jej objawy to m.in.:

• mrowienie lub swędzenie ust bądź skóry wokół nich;
• obrzęk warg, języka lub gardła;
• pokrzywka; 
• duszności lub kaszel;
• wymioty.

Krowie mleko a nietolerancja laktozy

Szacuje się, że nietolerancja laktozy (znajdującego się w mleku krowim cukru) doskwiera aż 3/4 ludności świata. Przyczyną tej przypadłości jest brak enzymu laktazy, który odpowiada za rozkład laktozy. Z kolei taka nierozłożona laktoza stanowi wprost idealną pożywkę dla pewnych rodzajów bakterii, przyczyniając się do ich znacznego rozrostu. To natomiast skutkuje tak dotkliwymi symptomami, jak np. biegunka, wzdęcia czy skurcze jelit i nudności po spożyciu posiłków zawierających laktozę.

Krowie mleko a trądzik

Mimo że trądzik stanowi problem wieloczynnikowy, mleko rzeczywiście może mieć wpływ na stan skóry i sprzyjać jego rozwojowi. Przyczyniając się do wzrostu poziomu insuliny i IGF-1, prowadzi do zaostrzenia się zmian trądzikowych.

Krowie mleko a anemia

Warto wiedzieć, że nadmiar mleka krowiego w diecie może hamować wchłanianie żelaza, a tym samym przyczyniać się do rozwoju anemii. Jest to zauważalne zwłaszcza w przypadku małych dzieci (w wieku do 5 lat) spożywających zbyt duże ilości mleka.

Krowie mleko a choroba wrzodowa i refluks

Zgodnie z wynikami ostatnich badań krowie mleko pogarsza stan i samopoczucie osób cierpiących na wrzody żołądka – jest dla nich szkodliwe. Jeśli chodzi o wrzody, źródeł ich powstawania upatruje się w ciągłym stanie zapalnym, a także fermentacji i niestrawności odpowiedzialnych za podrażnienie błon śluzowych żołądka. W miarę upływu czasu zaczyna się nadkwasota, a następnie nieżyt żołądka, co daje efekt końcowy w postaci wrzodów.

Co ważne, spożywanie mleka krowiego i nabiału przynosi w takiej sytuacji nawet natychmiastową ulgę, jednak jest tak tylko na początku leczenia. Przez krótki czas odczuwamy poprawę, ponieważ mleko ma właściwości neutralizujące kwasy żołądkowe. Warto wiedzieć jednak, że z biegiem czasu (tygodni, miesięcy, lat) stan chorych się pogarsza.

Krowie mleko a osteoporoza

Osteoporoza to inaczej utrata tkanki kostnej. Jak do tej pory przypisywano tę przypadłość kobietom, które weszły w okres menopauzy, tymczasem obecnie dotyka ona już nawet dzieci. Jako przyczynę choroby u małych pacjentów wskazuje się spożywanie przez nich w dużej ilości krowiego mleka oraz deserów mlecznych. Jak działa ten mechanizm? Jeśli w swojej diecie przyjmujemy zbyt duże ilości białka, organizm mobilizuje się, aby ten nadmiar wydalić. Krew oczyszcza się poprzez nerki, niestety w tym procesie usuwany jest również wapń.

Jadłospis, którego podstawę stanowią produkty białkowe – a więc mleko i przetwory na jego bazie, a także mięso, ryby i jaja – oraz produkty, takie jak kawa, herbata, cukier i słodycze, jest zdecydowanie kwasotwórczy. Im więcej tego typu produktów spożywamy, tym więcej wapnia traci nasz organizm.

Podsumowanie

Na Ziemi żyje blisko 4300 ssaków. Warto zauważyć, że wszystkie samice spośród nich karmią swoje młode własnym mlekiem. Jest to zgodne z naturą i ssaki przestrzegają jej mądrych zasad. Człowiek jest jedynym gatunkiem, który się z tego prawa wyłamał i do karmienia zarówno swoich dzieci, jak i dorosłych przedstawicieli wykorzystuje mleko innych ssaków, zwłaszcza krów. 

Źródła

1. Czy mleko odzwierzęce jest zdrowe?, ProVeg International, 18.08.2020, https://proveg.com/pl/blog/czy-mleko-odzwierzece-jest-zdrowe/ [dostęp: 27.03.2024].
2. Czy mleko jest zdrowe dla dorosłych? Odpowiadamy, Nutro Pharma, 19.12.2022, https://nutropharma.pl/blog/post/czy-mleko-jest-zdrowe-dla-doroslych.html [dostęp: 27.03.2024].
3. A. Kowalczyk, Skutki picia mleka krowiego. Czy nadmiar mleka może szkodzić?, Wprost, 19.10.2022, https://odzywianie.wprost.pl/produkty/10358289/czy-pijesz-za-duzo-mleka-oto-5-znakow-ostrzegawczych.html [dostęp: 27.03.2024].
4. K. Gurbacka, Dlaczego lepiej nie pić mleka, nie jeść jogurtów, nie używać śmietany i deserów zawierających mleko krowie (nawet to odtłuszczone)?, Gurbacka.pl, 27.03.2024, https://gurbacka.pl/sklep/11-powodow-aby-przestac-pic-mleko/ [dostęp: 27.03.2024].
5. K. Kłodawski, 10 powodów, dlaczego nie warto pić mleka, Natuli, https://dziecisawazne.pl/10-powodow-dlaczego-nie-warto-pic-mleka/ [dostęp: 27.03.2024].

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: Studio Romantic.