Co to jest energia odnawialna?

Energia odnawialna w ostatnich latach zyskała bardzo mocno na znaczeniu. Słyszymy o niej niemal każdego dnia. Ma ona swoich zwolenników i przeciwników.

Strach ludzkości przed zniszczeniem planety, a tym samym pogrążeniem nas w ogromnym kryzysie ekologicznym i społecznym spowodował, że trend energii odnawialnej mocno przybrał na sile. W Europie nie bez znaczenia pozostaje również fakt chęci uniezależnienia się krajów europejskich od rynku paliw, dyktowanych w dużym stopniu przez kraje arabskie oraz Rosję, z którą, jak wiemy po ataku na Ukrainę, Unia nie ma najlepszych stosunków handlowych. W pamięci pozostaje również kryzys naftowy wywołany w 1973 r., gdy kraje zrzeszone w OPEC ogłosiły embargo na dostawę ropy do USA i kilku innych krajów¹.

Przeciwnicy energii odnawialnej często podnoszą obawy dotyczące wysokich kosztów inwestycji oraz potrzeby subsydiowania tego typu projektów przez rządy, obciążając tym samym podatników danego kraju.

Energia odnawialna oraz jej rodzaje

Energia odnawialna to rodzaj energii pozyskiwanej z naturalnych źródeł, które w dość krótkim czasie zostaną odnowione lub są niewyczerpalne, a ich wydobycie nie powoduje znacznych szkód dla otaczającego nas środowiska². Do głównych źródeł energii odnawialnej zaliczamy energię słoneczną, wiatrową, wodną, geotermalną oraz biomasę.

Największą zaletą energii odnawialnej jest jej niewyczerpalne źródło zasobów oraz najmniej negatywny wpływ na ochronę naszej planety. Największą wadą zaś jest niestabilność produkcji w przypadku energii słonecznej i wiatrowej. Wystarczy pochmurny lub bezwietrzny dzień, by ilość wytwarzanej energii drastycznie spadła.

Powinniśmy zdawać sobie również sprawę, że na chwilę obecną uzyskiwanie prądu z odnawialnych źródeł energii nie jest neutralne dla środowiska, a jedynie zmniejsza jego zanieczyszczenie. Wytwarzanie komponentów potrzebnych do budowy i działania infrastruktury energetycznej wiąże się z emisją szkodliwych substancji do środowiska naturalnego.

Energia słoneczna

Energia słoneczna, jak sama nazwa wskazuje, powstaje w wyniku przekształcenia promieniowania słonecznego na energię elektryczną lub cieplną za pomocą paneli fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych. Słońce na szczęście jest tym źródłem energii, o które nie musimy się martwić, że zniszczymy, gdyż jako ludzkość nie mamy takiej mocy, by mu zaszkodzić.

Energia wiatrowa

Energia wiatrowa wykorzystuje potężne siły natury, gdzie ruch powietrza napędza turbiny wiatrowe, przekształcając energię kinetyczną w energię elektryczną. Jednak zanim stała się ona głównym źródłem prądu, ludzie od dawna korzystali z energii wiatru w innych celach. Na przykład na morzach i oceanach żagle napędzane wiatrem umożliwiały żeglarzom podróżowanie, wykorzystując niezwykłą moc wiatru do napędzania swoich łodzi.

Energia wodna

Energia wodna, zwana inaczej hydroenergią, pozyskiwana jest z ruchu wody w jeziorach i rzekach. Proces wykorzystania energii wodnej polega na przekształcaniu energii kinetycznej wody na energię elektryczną. Energia wodna od dawna była wykorzystywana do napędzania młynów wodnych, a obecnie wykorzystywana jest w elektrowniach wodnych do produkcji energii elektrycznej.

Energia geotermalna

Energia geotermalna to forma energii odnawialnej, która wykorzystuje ciepło zgromadzone wewnątrz Ziemi do produkcji energii cieplnej lub elektrycznej. Proces wykorzystywania energii geotermalnej polega na pozyskiwaniu ciepła z głębokości ziemi, gdzie temperatura jest wyższa niż na powierzchni.

Energia z biomasy

Energia z biomasy to jeden z rodzajów energii odnawialnej, który jest produkowany poprzez spalanie lub przetwarzanie organicznych materiałów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Biomasa może obejmować różnorodne materiały, takie jak drewno, resztki roślinne, odpady rolnicze, komunalne odpady organiczne, a nawet części zwierząt³.

Energia odnawialna a gigantyczne zbiorniki wspomagające jej wykorzystanie

Jako ciekawostkę warto przytoczyć, że w Polsce mamy elektrownie szczytowo-pompowe. Największa z nich znajduje się na Pomorzu i nosi nazwę Elektrownia Wodna Żarnowiec⁴. Elektrownia ta służy jako magazyn energii. W godzinach największego zapotrzebowania na energię w naszym kraju woda z górnego zbiornika jest spuszczana do pobliskiego Jeziora Żarnowieckiego, napędzając turbiny i generując prąd. W przypadku nadwyżki produkcji energii woda jest pompowana z powrotem do górnego zbiornika.

Elektrownie szczytowo-pompowe, choć ogółem nie wytwarzają więcej prądu, niż zużywają, mają istotny wpływ na wsparcie systemu energii odnawialnej. Pomagają one utrzymać stabilność dostaw energii poprzez magazynowanie jej nadmiaru, która jest dostarczana z odnawialnych źródeł, takich jak energia słoneczna czy wiatrowa. Dzięki nim w okresach większego zapotrzebowania można uniknąć konieczności zwiększania produkcji energii z paliw kopalnych, które prowadziłyby do jeszcze większej emisji szkodliwych substancji i negatywnego wpływu na środowisko.

W Polsce wciąż brakuje tego typu obiektów, gdyż wielokrotnie już zdarzało się, że wyłączano farmy wiatrowe oraz słoneczne, by nie przeciążyć systemu energetycznego zbyt dużą ilością wytwarzanego prądu w stosunku do jego zużycia⁵.

Negatywny wpływ człowieka w starożytności na zanieczyszczenie powietrza

O tym, jak ważne jest dbanie o naszą planetę, wykorzystując przy tym odnawialne źródła energii, może świadczyć analiza rdzeni lodowych pobranych z lodowców na francuskim Mont Blanc. Naukowcy uznali, że działalność wydobywcza i przetwórcza Rzymian zwiększyła stężenie ołowiu co najmniej 10-krotnie, powodując zanieczyszczenie powietrza w Europie⁶.

Natomiast w Piśmie Świętym w Księdze Izajasza przeczytać możemy o tym, jak Ziemia obumiera z powodu jej mieszkańców.

„Smuci się, obumiera ziemia; więdnie, obumiera świat; więdną na ziemi najdostojniejsi ludu. Gdyż ta ziemia została skażoną pod jej mieszkańcami; bo przekroczyli Prawa, zmienili przykazania, naruszyli wieczne przymierze. Dlatego ziemię pochłania przekleństwo i niszczeją na niej mieszkańcy…” – Księga Izajasza 24,4-6 (NBG).

Choć planeta, na której żyjemy nie ma uczuć, ten obrazowy język podkreśla destrukcyjny wpływ ludzkości i przypomina o naszej odpowiedzialności za jej ochronę.

Podsumowanie

Odnawialne źródła energii są kluczowym elementem w ochronie Ziemi. Przyczyniają się do ograniczenia negatywnego wpływu działalności człowieka na ekosystemy oraz zmniejszają emisję szkodliwych substancji do atmosfery. W niedalekiej przyszłości, gdy ludzkość będzie w stanie wytwarzać energię na tyle skutecznie, że nie będzie potrzeby korzystania ze źródeł kopalnianych, być może znikną smutne obrazki z mediów pokazujące gigantyczne zniszczenia przyrody, jak i cierpienie zwierząt pokrytych wylaną ropą naftową.

Przypisy

1. M. Replewicz, 50 lat temu OPEC nałożyła embargo na eksport ropy naftowej do USA i kilku innych krajów, Dzieje.pl, 17.10.2023, https://dzieje.pl/wiadomosci/50-lat-temu-opec-nalozyla-embargo-na-eksport-ropy-naftowej-do-usa-i-kilku-innych-krajow [dostęp: 05.06.2024].
2. Odnawialne i nieodnawialne źródła energii i jej oszczędzanie, Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej, https://zpe.gov.pl/a/odnawialne-i-nieodnawialne-zrodla-energii-i-jej-oszczedzanie/DXgcliG2B [dostęp: 05.06.2024].
3. Wykorzystanie biomasy w produkcji energii, Najwyższa Izba Kontroli, 2022, https://www.nik.gov.pl/plik/id,26599,vp,29394.pdf [dostęp: 05.06.2024].
4. Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żarnowiec ma 40 lat, EcoEkonomia, 15.12.2023, https://ecoekonomia.pl/2023/12/15/elektrownia-szczytowo-pompowa-zarnowiec-ma-40-lat/ [dostęp: 05.06.2024].
5. Awaryjne wyłączenie wiatraków w Polsce. Niskie zużycie prądu w kraju, Money.pl, 10.03.2024, https://www.money.pl/gospodarka/awaryjne-wylaczenie-wiatrakow-w-polsce-niskie-zuzycie-pradu-w-kraju-7004501239814944a.html [dostęp: 05.06.2024].
6. L. Lipuma, Roman mining activities polluted European air more heavily than previously thought, Phys.org, 08.05.2019, https://phys.org/news/2019-05-roman-polluted-european-air-heavily.html [dostęp: 05.06.2024].