Gorące sposoby na zdrowie: ciepłolecznictwo

„Znam twoje uczynki: nie jesteś ani zimny, ani gorący. Obyś był zimny albo gorący”¹ – ta biblijna zasada sprawdza się zarówno w życiu duchowym, jak i fizycznym. Brak zimna lub gorąca może prowadzić do stagnacji. Bóg pragnie naszego pełnego zaangażowania w pełnieniu Jego woli, ale by móc to robić, powinniśmy poświęcać się dbaniu o świątynię Ducha.

Leczenie ciepłem opiera się na dostarczaniu organizmowi energii cieplnej głównie drogą przenoszenia i przewodzenia. Może mieć działanie miejscowe lub ogólne. W fizyce ciepło to postać energii, która powoduje wzrost temperatury ciała poddanego ogrzewaniu.

Regulacja cieplna organizmu

Człowiek jest istotą stałocieplną. Oznacza to, że nasz organizm ma zdolność do utrzymania stałej temperatury, od której zależy przebieg wielu procesów. Należy pamiętać, że temperatura skóry w różnych okolicach ciała różni się od siebie. Za prawidłową temperaturę przyjęto umownie 36,6°C mierzoną w dole pachowym. Utrzymanie stałej temperatury jest możliwe dzięki mechanizmom zwanym termoregulacją lub regulacją cieplną. Termoregulację dzielimy na dwie grupy: chemiczną i fizyczną.

Regulacja chemiczna oparta jest na sterowaniu przemianą materii organizmu. Reakcjom chemicznym przemiany materii towarzyszy wytwarzanie ciepła, więc jej intensywność decyduje o ilości ciepła wytwarzanego przez tkanki ustroju.

Regulacja fizyczna jest kontrolą oddawanego ciepła. Głównymi mechanizmami termoregulacji fizycznej są wydzielanie potu oraz zmiana stanu czynnościowego sieci naczyń krwionośnych skóry².

Działanie ciepłolecznictwa

Wzrost temperatury tkanek prowadzi do miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych. Przyczynia się to do zwiększenia krążenia wokół tego obszaru, co w następstwie powoduje napływ tlenu i substancji odżywczych do obszaru zmienionego chorobowo. Dzięki temu przyspieszony zostaje proces gojenia.

Zastosowanie ciepła skutecznie łagodzi ból i rozluźnia mięśnie. Rozgrzanie tkanek powoduje, że stają się one bardziej rozciągliwe, a to prowadzi do zmniejszenia sztywności w stawach i zwiększenia zakresu ruchu.

Stosowanie ciepła

Ciepłolecznictwo może być stosowane w starszych urazach (powyżej 6 tygodni), po ustąpieniu obrzęku i stanu zapalnego. Jest skuteczne również w przypadku problemów ze sztywnością stawów i skurczów mięśniowych. Ciepłolecznictwa nie należy stosować tuż po urazie, ponieważ może zaostrzyć objawy i doprowadzić do zwiększenia stanu zapalnego. Na początkowym etapie zalecana jest krioterapia, opisana szczegółowo w poprzednim artykule pt. Zimowa odyseja: zimnolecznictwo.

Przeciwwskazania

Zabiegów ciepłolecznictwa nie należy wykonywać w przypadku:

• niedokrwienia,
• zakażenia,
• żylaków,
• egzemy,
• braku czucia,
• guza/nowotworu,
• niezrozumienia instrukcji i ostrzeżeń³.

Zabiegi ciepłolecznictwa

Do najpopularniejszych i najczęstszych zabiegów ciepłolecznictwa zaliczamy saunę oraz zabiegi parafinowe.

Sauna jest „kąpielą” w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności z okresowym jej zwiększeniem. Jest to zabieg o szerokim zastosowaniu: w celach leczniczych, higienicznych, jak i w odnowie biologicznej. Podstawową zasadą sauny jest naprzemienne ogrzewanie i ochładzanie ciała. Każda z faz powinna trwać od 5 do 12 minut. Z sauny korzystamy po godzinie od ostatniego posiłku. Przed zabiegiem należy opróżnić pęcherz moczowy oraz oddać stolec. Ciało powinno być oczyszczone, a skóra sucha.

Zabiegi parafinowe wykorzystują parafinę stałą. Parafina jest przygotowywana w specjalnej kuchni parafinowej, która składa się ze zbiornika na parafinę i elektrycznego urządzenia grzewczego. Okład parafinowy wykorzystuje parafinę o temperaturze około 60°C. Miejsce okładu jest nią smarowane aż do osiągnięcia grubości 1-2 cm. Nałożona na skórę warstwa parafiny owijana jest papierem woskowym, ceratą lub folią, a następnie ciepłym kocem. Zabieg powinien trwać między 30 a 60 min.

Możliwe jest również wykonanie kąpieli parafinowej miejscowej. Wykonuje się ją w specjalnej wannie. Temperatura parafiny waha się między 40 a 50°C, a czas trwania kąpieli powinien wynosić 30-50 minut.

Zakończenie

Praktyki ciepłolecznictwa, takie jak sauna czy zabiegi parafinowe, odzwierciedlają istotę zaangażowania i świadomego podejścia do dbania o zdrowie fizyczne. Zastosowanie ciepła w leczeniu przynosi korzyści, takie jak łagodzenie bólu, poprawa elastyczności mięśni czy przyspieszenie procesu gojenia. Jednak konieczne jest zapoznanie się z przeciwwskazaniami oraz umiejętne dostosowanie praktyk do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczem do skutecznego ciepłolecznictwa jest odpowiedzialne korzystanie z tych metod uwzględniające specyficzne warunki i zdrowotne uwarunkowania każdej osoby.

Przypisy

1. Ap 3,15 UBG.
2. Mika, Fizykoterapia, PZWL, Warszawa 1999, str. 21-26.
3. K. Radlak, Ciepłolecznistwo, fizjoterapeuty.pl [dostęp: 04.02.2024]