Gekon Williamsa
Gekon Williamsa (Lygodactylus williamsi) to gatunek jaszczurki z rodziny Lygodactylus, który występuje jedynie w rezerwatach leśnych Kimboza i Ruvu w Tanzanii. Jest to gatunek endemiczny, co oznacza, że jego zasięg występowania jest ściśle ograniczony. Lasy, w których żyją te gady, znajdują się na wysokości 170–480 m n.p.m. u podnóży gór Uluguru na wschodzie Tanzanii. Cały obszar, na którym występuje gekon Williamsa, mieści się na niewielkiej powierzchni 8 km2. Żyją wyłącznie na drzewach z gatunku pandan trwały (Pandanus rabaiensis). Drzewa te są bardzo duże i osiągają nawet do 8 metrów wysokości. Gekony preferują największe drzewa z ponadmetrowymi liśćmi, na których żyją.
Nazwa gatunkowa została nadana na cześć badacza gadów – Ernesta Edwarda Williamsa.
Gekon Williamsa to wyjątkowo mały gad, osiągający długość ciała od 5 do 8 cm. Głowa jest stosunkowo duża i wyraźnie odseparowana od reszty ciała. Oczy są duże, brązowe, a źrenice okrągłe i czarne. Skóra pokryta jest małymi, ziarnistymi łuskami. Ogon jest stosunkowo długi i okrągły w przekroju. Na każdej kończynie znajdują się po cztery palce, zakończone okrągłymi wypustkami. Pomiędzy palcami występują włoskowate przylgi, umożliwiające gekonom poruszanie się po pionowych powierzchniach.
Ubarwienie gekona Williamsa zależy od płci i wieku. Dojrzałe płciowo samce mają intensywnie niebieskie ciało z szafirowym odcieniem. Na szyi widać wyraźne czarne pasy, a na bokach ciała czarne plamki. Ubarwienie dorosłych samic jest bardziej zmienne, mogą one przybierać odcień od brązowego do zielonego i nie mają czarnych pasów na szyi. Co ciekawe, tak samo ubarwione są młode gekony Williamsa oraz samce, które zajmują niższy poziom w hierarchii.
Ubarwienie ciała gekonów Williamsa zmienia się w zależności od ich kondycji, nastroju i temperatury otoczenia. U samców grzbiet może przyjmować odcienie szare i czarne, a u samic brązowe, jaskrawo zielone i zielonoturkusowe. U obu płci na głowie widać czarne pasy, przebiegające wzdłuż oka i powyżej.
Gekony Williamsa są gatunkiem aktywnym w ciągu dnia, podobnie jak wszystkie jaszczurki z tego rodzaju. Żyją na liściach w koronach drzew pojedynczo lub w niewielkich grupach rodzinnych, składających się zazwyczaj z dorosłej samicy i samca oraz ich potomstwa. Samce są silnie terytorialne, nie dopuszczają innych samców na liść, który zamieszkują. Komunikują się za pomocą sygnałów wizualnych i dźwiękowych. Gekony są jedynymi jaszczurkami, które potrafią wydawać głośne dźwięki. Do sygnałów wizualnych zalicza się potrząsanie i kiwanie głową, machanie ogonem i nadymanie gardła przez samców.
Są to zwierzęta roślinożerne i owadożerne, co oznacza, że ich dieta jest bardzo zróżnicowana i zależy od sezonu oraz dostępności pożywienia w środowisku naturalnym. W swojej diecie uwzględniają nektar i pyłek z kwiatów, zjadając jednocześnie niewielkie owady zasiedlające kielichy kwiatowe. Podczas okresu owocowania drzew gekony często odżywiają się dojrzałymi owocami, w których także żyją drobne muchówki i inne owady. Oprócz owoców gekony mogą zjadać także liście i kwiaty.
Gekon Williamsa osiąga dojrzałość płciową w drugim roku życia. W okresie godowym samce zalecają się do samic, nadymając gardło i kiwając głowami. Po kopulacji zapłodnione samice składają od jednego do dwóch kulistych jaj, które przyklejają do powierzchni. Młode osobniki wykluwają się po 60–90 dniach, w zależności od temperatury otoczenia. Po wykluciu młode gekony są w pełni samodzielne.
Gekony Williamsa żyją od trzech do sześciu lat w naturze, ale potrafią dożyć nawet dziesięciu lat w warunkach hodowlanych.
Gekon Williamsa to gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Największe zagrożenie stanowi nielegalny przemyt gekonów z naturalnego środowiska do prywatnych hodowli. Rozmnażanie gekonów Williamsa w warunkach hodowlanych jest bardzo trudne, co utrudnia odbudowę populacji. Wprowadzono liczne przepisy prawne, by ukrócić ten proceder. Gatunek ten jest wymieniony w załączniku I Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami (Konwencja CITES), która reguluje handel dzikimi okazami. To oznacza, że gekony Williamsa nie mogą być utrzymywane i sprzedawane w Unii Europejskiej bez specjalnych pozwoleń, a każdy gekon na tym terenie musi być zarejestrowany. Na innych obszarach świata także obowiązują podobne obostrzenia.
Drugim zagrożeniem dla naturalnej populacji gekonów Williamsa jest degradacja ich siedliska. Są one szczególnie wrażliwe na wszelkie zmiany w otoczeniu, ponieważ ich wymagania środowiskowe są tak specyficzne. Obecnie na wolności żyje około 150 tysięcy osobników, ale liczba ta systematycznie maleje.
Źródła
1. https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/gekon-williamsa
2. https://www.terrarium.com.pl/lygodactylus-williamsi-gekon-williamsa/
