Dzięciur żołędziowy

Dzięciur żołędziowy (Melanerpes formicivorus) jest średniej wielkości ptakiem należącym do rodziny dzięciołowatych (Picidae). Reprezentuje podrodzinę dzięciołów (Picinae). Ptak zazwyczaj dorasta do około 20 cm długości. Przeciętny osobnik waży około 85 g. Zasięg naturalnego występowania tego dzięcioła rozciąga się przede wszystkim na zachodnie regiony Stanów Zjednoczonych. Ptaka można także nierzadko spotkać w Ameryce Środkowej oraz północnej części Ameryki Południowej. Dość liczne populacje zwierzęcia odnotowuje się m.in. w Kolumbii.

Taksonomia

Pierwszy opis dzięciura żołedziowego powstał w 1827 roku. Został on opracowany przez angielskiego przyrodnika Williama Johna Swainsona, który przygotował charakterystykę gatunku na podstawie okazu złapanego na terenie Meksyku. Badacz zaproponował dla opisanego gatunku nazwę Picus formicivorus i wskazał gminę Temascaltepec w Meksyku jako naturalne miejsce występowania ptaka.

Aktualnie dzięciura żołędziowego zalicza się do rodzaju Melanerpes, którego opis stworzył Swainson w 1832 roku. Wśród najbliżej spokrewnionych z tym ptakiem gatunków wymienia się przede wszystkim dzięciura białego (Melanerpes candidus) oraz dzięciura białoczelnego (Melanerpes cactorum).

Gatunek Melanerpes formicivorus dzieli się na siedem podgatunków:

• Melanerpes formicivorus bairdi – występuje od Oregonu (USA) do północnej części Kalifornii Dolnej w Meksyku;
• Melanerpes formicivorus angustifrons – zasiedla południowe regiony Kalifornii Dolnej w Meksyku;
• Melanerpes formicivorus formicivorus – żyje w południowo-zachodnich stanach USA aż do południowo-wschodniego Meksyku;
• Melanerpes formicivorus albeolus – można go spotkać od od wschodniego Chiapas w Meksyku do Belize w Ameryce Środkowej; jego siedliska znajdują się też w północno-wschodniej Gwatemali;
• Melanerpes formicivorus lineatus – występuje od Chiapas w południowym Meksyku aż do północnej Nikaragui;
• Melanerpes formicivorus striatipectus – zasiedla tereny od Nikaragui do zachodniej Panamy;
• Melanerpes formicivorus flavigula – występuje w Kolumbii.

Opis

Dorosły dzięcioł żołędziowy zwykle osiąga długość od 19 do 23 cm. Jego rozpiętość skrzydeł wynosi średnio od 35 do 43 cm, a masa ciała waha się od 65 do 90 g. Głowa, grzbiet, skrzydła i ogon ptaka mają brązowo-czarne upierzenie. Białe pióra pokrywają natomiast brzuch, przednią część szyi, czoło oraz kuper ptaka.

Młode dzięciury zazwyczaj mają ciemne oczy, które wraz z upływem czasu stają się białe. Poszczególne osobniki można łatwo rozpoznać po charakterystycznych białych plamach na szyi i czole. Czubek głowy dzięciura zdobi charakterystyczna czerwona czapeczka. U samców zaczyna się ona od czoła. U samic natomiast pomiędzy czołem a czapeczką znajduje się strefa czarnych piór.

Podczas lotu dzięciury żołędziowe łopoczą szybko skrzydłami. Ptaki szybują w powietrzu z opuszczonymi nogami. Wydawane przez nie odgłosy przypominają ludzki śmiech.

Występowanie i siedliska

Dzięciury żołędziowe żyją przede wszystkim w lasach dębowych. Zasiedlają tereny ciągnące się w pasie od wybrzeży Oregonu i Kalifornii, przez południowo-zachodnie USA, aż po Amerykę Środkową i Kolumbię. W Ameryce Północnej zazwyczaj gniazdują na nizinach. Natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej z reguły zasiedlają obszary usytuowane co najmniej 1000 m n.p.m. Ptaki zazwyczaj budują gniazda w dziuplach martwych drzew.

Rozmnażanie

Dzięciury żołędziowe tylko sporadycznie tworzą pary monogamiczne. Znacznie częściej żyją w grupach rodzinnych złożonych z około 15 osobników. Rozmnażają się też w obrębie tych grup. W ich skład  wchodzi najczęściej 8 samców, 4 samice oraz pochodzące z poprzednich lęgów, jeszcze niezdolne do rozrodu potomstwo, pomagające dorosłym osobnikom przy budowie gniazda.

Wszystkie samce i samice w takich grupach zazwyczaj są blisko spokrewnione ze sobą. W okresie lęgowym kopulują jednak ze sobą w celu wydania na świat nowego pokolenia ptaków. Wysiadywaniem złożonych w jednym gnieździe jaj oraz opieką nad pisklętami zajmują się nie tylko rodzice, ale też starsze rodzeństwo i inni członkowie grupy.

Wspomniane zachowania są bardzo rzadkie u ptaków. Obserwuje się je jedynie u 9% gatunków. Tylko u dzięciurów stwierdza się jednak umiejętne łączenie ze sobą pomocy starszego potomstwa przy gnieździe z kooperacyjną poligamią.

Pokarm i odżywianie

Dzięciury żołędziowe żywią się przede wszystkim żołędziami. Przedstawiciele tego gatunku wykazują tendencje do gromadzenia zapasów na czas gorszej dostępności pożywienia. Zebrane żołędzie przechowują w specjalnych „spichlerzach” wykutych w korze drzew. Dzięciury co jakiś czas przenoszą swoje zapasy do innych otworów. Stróżują też na zmianę przy swoich „spichlerzach”, nie dopuszczając do nich intruzów zainteresowanych wykradnięciem pożywienia. W skład diety dzięciurów żołędziowych wchodzą także owady i owoce oraz soki z drzew.

Zagrożenia i status

Na zmniejszenie populacji dzięciura żołędziowego w niektórych rejonach Ameryki największy wpływ ma utrata siedlisk oraz degradacja środowiska naturalnego. Na zurbanizowanych terenach dzięcioły te zwykle zmuszone są rywalizować o dziuple lęgowe z innymi gatunkami ptaków.

Skuteczna ochrona dzięciura żołędziowego przed wyginięciem uzależniona jest przede wszystkim od zachowania w nienaruszonym stanie dojrzałych lasów dębowych. Są to bowiem naturalne siedliska tych ptaków, w których budują one gniazda, wychowują młode, a także znajdują i magazynują pożywienie.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Czy Biblia wyjaśnia epokę lodowcową?
• Eugenika i jej skutki
• Czwarty wymiar – cz. 1: Kształt Wszechświata

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Acorn_woodpecker [dostęp: 04.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Charles J. Sharp. Licencja: CC BY-SA 4.0.