Czy sztuczna inteligencja może zastąpić mózg?

Wiele osób nieraz zastanawiało się, czy zyskująca coraz bardziej na popularności sztuczna inteligencja będzie mogła zastąpić mózg ludzki. Na całe szczęście dla nas nie jest do tego zdolna, a naukowcy twierdzą, że miną dziesięciolecia, nim się w ogóle do tego zbliżymy.

Co to jest sztuczna inteligencja

Nim przejdziemy do omawianego tematu, sprawdźmy najpierw, czym jest sztuczna inteligencja. Według Encyklopedii PWN sztuczna inteligencja to: „dziedzina nauki zajmująca się badaniem mechanizmów ludzkiej inteligencji (psychol.) oraz modelowaniem i konstruowaniem systemów, które są w stanie wspomagać lub zastępować inteligentne działania człowieka¹”.

Szerzej i bardziej szczegółowo AI opisuje strona Unii Europejskiej. Można tam przeczytać: „Sztuczna inteligencja to (SI) zdolność maszyn do wykazywania ludzkich umiejętności, takich jak rozumowanie, uczenie się, planowanie i kreatywność. Sztuczna inteligencja umożliwia systemom technicznym postrzeganie ich otoczenia, radzenie sobie z tym, co postrzegają, i rozwiązywanie problemów, działając w kierunku osiągnięcia określonego celu. Komputer odbiera dane (już przygotowane lub zebrane za pomocą jego czujników, np. kamery), przetwarza je i reaguje. Systemy SI są w stanie do pewnego stopnia dostosować swoje zachowanie, analizując skutki wcześniejszych działań i działając autonomicznie^2,3”.

AI czy SI

Lekki chaos może wprowadzać dwumienne nazewnictwo stosowane w Polsce. Czy AI i SI to jedno i to samo? Póki co tak. AI pochodzi od angielskich słów „artificial intelligence”, SI zaś od dosłownego tłumaczenia, czyli „sztuczna inteligencja”. Z biegiem czasu jedna forma może wyprzeć drugą lub skrót SI zacznie określać węższą dziedzinę powiązaną z AI. Równie dobrze AI oraz SI przez wiele lat mogą funkcjonować zamiennie.

Nieco podobny problem występował przy słowach cashback i moneyback, które kilkanaście lat temu zawitały do Polski. Zresztą do dzisiaj wiele osób nie jest w stanie wskazać różnicy pomiędzy nimi. Początkowo były stosowane zamiennie, aż od parunastu lat wykształcił się u nas zwyczaj, że cashback to dodatkowa wypłata gotówki w sklepie podczas dokonywania zakupów, a moneyback to procentowy zwrot środków pieniężnych na konto bankowe^4,5.

I w tym momencie możemy swój wzrok skierować w stronę sztucznej inteligencji. Gdy zapytamy popularnego Chata-GPT, co to jest cashback i moneyback oraz by wskazał między nimi różnice, to ten się nieco gubi i miesza pojęcia. Pytanie zadane w nieco inny sposób sprawi, że czasami poda prawdę. W przypadku gdy zawęzimy polecenie do wskazania różnic występujących w Polsce, to uzyskamy prawidłową odpowiedź, ale też nie zawsze. Jeśli jednak trochę z nim popiszemy i będziemy pytać ponownie, to wciąż odpowiedzi będą różne, choć wcześniej odpowiadał dobrze. Można by więc powiedzieć, że Chat-GPT posiada informacje, dzięki którym poda wynik prawidłowy, ale nie zawsze wybierze tę właściwą.

Przykładów można by mnożyć. Np. na pytanie „co wiesz na temat Homaloxestis australis”, uzyskamy różne odpowiedzi, w tym zdania zawierające nieprawdę.

Sztucznej inteligencji brakuje myślenia

Mózg osoby znającej prawidłową odpowiedź w powyższych przykładach nie popełni tak oczywistych błędów. Mówienie więc, że sztuczna inteligencja zastąpi nasz umysł, jest pieśnią przyszłości a nie teraźniejszością.

Co jest powodem tego, że AI, choć ma dostęp do informacji, nie zawsze jest w stanie wskazać prawdę? Brakuje jej tego, co ma człowiek. Tym czymś jest mądrość, inteligencja i prawidłowe myślenie.

AI bazuje na złożonych algorytmach i modelach matematycznych trenowanych na ogromnej ilości danych⁶. Zbiorach tak potężnych, że człowiek przez całe życie nie byłby w stanie ich poznać. Przykładowo, angielska wersja Wikipedii na dzień 16 lipca 2024 ma 6.853.193 artykułów zawierających 4,5 miliarda słów⁷. Całkowita liczba stron wynosi ponad 61 mln. Sztuczna inteligencja jest w stanie się z nimi wszystkimi zapoznać, człowiek straciłby na tym wiele lat, a i tak większość by zapomniał.

Można więc powiedzieć, że wiedza AI jest potężna, ale mimo wszystko mądrości jej brakuje. Z drugiej strony ta nie zawsze jest oznaką tego, że będziemy postępować właściwie. Biblia wspomina, że król Salomon był najmądrzejszym człowiekiem na Ziemi: „Tak więc król Salomon przewyższał wszystkich królów ziemi bogactwem i mądrością” (1 Krl 10,23 UBG). Mądrość, jaką posiadał, nie uchroniła go przed jego upadkiem i zgubnym odejściem w marność życia. Po co komu 700 żon i 300 nałożnic?

Salomon nie potrafił też ochronić kraju przed podziałem. Ten wprawdzie nastąpił po jego śmierci, ale można sobie zadać pytanie, dlaczego pomimo takiej mądrości nie nauczył syna, jak rządzić krajem. Jak się później okazało, pośredni wpływ na rozpad Izraela miały wysokie obciążenia nałożone za jego rządów oraz ich podwyższenie przez Roboama (syna Salomona): „Teraz więc, chociaż mój ojciec nałożył na was ciężkie jarzmo, ja dołożę do waszego jarzma” (1 Krl 12,11 UBG).

Wróćmy jeszcze na chwilę do uczenia się maszynowego przez SI. Jak już wspomnieliśmy, bazuje ona na ogromnej ilości danych. Jeśli w Internecie zacznie pojawiać się znaczna ilość artykułów na renomowanych i naukowych stronach, że wokół Ziemi krąży planeta wielkości Jowisza, a nie będzie takich, które by temu przeczyły, to ta informacja może przez AI zostać uznana za prawdziwą. Nieco podobne przypadki miały już miejsce, gdy internauci manipulowali wynikami wyszukiwarki Google. Jedną z ciekawszych akcji „Google bombing” była ta, że gdy wpisane zostało hasło „more evil than Satan himself” (bardziej zły niż sam szatan), to w wynikach pojawiała się strona Microsoftu⁸. Google wprowadziło algorytmy ukracające takie akcje i inne podobne błędy, ale mimo wszystko co jakiś czas pojawiają się podobne wpadki, choć niekoniecznie związane z podobnie przeprowadzonymi akcjami.

AI a mózg ludzki

Sztuczna inteligencja, choć nie jest w stanie zastąpić mózgu, to z powodzeniem wspiera czynności, dzięki którym ten nie musi ich wykonywać. Często świetnie sobie radzi z analizą, rozpoznawaniem, diagnostyką i podejmowaniem decyzji na podstawie zebranych zbiorów danych. Wciąż jednak kuleje, gdy wymagane jest zrozumienie kontekstu, empatia i kreatywność. W takich przypadkach ludzka intuicja i abstrakcyjne myślenie jest niezastąpione.

Gdyby sztuczna inteligencja była taka cudowna, jak niektórzy by chcieli, to potrafiłaby stworzyć ziarno, na podstawie którego wyrosłaby nieznana nam dotąd roślina. Dotychczasowe nowe odmiany warzyw lub owoców to tylko i wyłącznie mutacje tych, co obecnie istnieją. Człowiek oraz AI nie są w stanie stworzyć nowego organizmu od zera. Potrafimy jedynie kopiować i modyfikować ten, który już istnieje. Jeśli nie umie tego kreatywny umysł ludzki, to na dzień dzisiejszy tym bardziej nie wykona tego SI. Według Biblii jedynym Stworzycielem potrafiącym stworzyć coś z niczego jest Bóg.

Połączenie sztucznej inteligencji z mózgiem

Mózg ludzki to żywy organizm. Jego budowa jest tak niezwykła, że do dziś zaskakuje wielu naukowców. Zachodzą w nim procesy chemiczne i elektryczne. Neuroplastyczność powoduje, że jesteśmy w stanie przyswajać nowe informacje. Pomimo tak skomplikowanej budowy prowadzone są badania, by połączyć mózg z AI. Czy możemy więc spodziewać się, że wkrótce na ulicach pojawią się samomyślące i świadome swego istnienia terminatory?

Zespół naukowców pod przewodnictwem dr Bretta Kagana wykorzystał do badania system o nazwie DishBrain^9,10. Połączył go z wyodrębnionymi komórkami mózgowymi. Okazało się, że komórki były w stanie grać w grę video o nazwie Pong. Polega ona na odbijaniu piłki przemieszczającej się od jednego do drugiego końca ekranu.

Jak tego dokonano? Wyhodowano komórki mózgowe myszy (pobrane z zarodków) oraz ludzkie komórki mózgowe (uzyskane z komórek macierzystych). Ich rozwój następował na specjalnych mikroelektrodach, które później mogły je stymulować oraz odczytywać ich aktywność. Elektrody po prawej lub lewej stronie informowały DishBraina o położeniu piłki, a częstotliwość sygnałów odpowiadała za odległość, w jakiej się ona znajdowała.

Naukowcy uznali, że mała grupa komórek mózgowych może zachowywać się inteligentnie, jeśli damy jej doświadczyć kawałka świata. Naukowcy mają świadomość, że to dopiero początek nad wieloletnimi badaniami, by odkryć to, jak mózg współpracuje ze światem i skąd bierze się inteligencja.

Biokomputer

Według naukowca Thomasa Hartunga z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa komputery i sztuczna inteligencja jest bliska osiągnięcia granic swoich możliwości¹¹. Jego zdaniem następny skok technologiczny zapewnić ma biotechnologia, czyli komputer napędzany ludzkimi komórkami mózgowymi.

Problem mają rozwiązać organoidy. Są to hodowane w laboratorium grupy komórek przypominające organy. Wykorzystywane są do badania chorób i reakcji na stosowane środki lecznicze. Hartung od 2012 roku zaczął hodować komórki pobrane z ludzkiej skóry, przekształcając je w stan podobny do komórek macierzystych. Badacz chce, by stworzone w ten sposób organoidy mózgowe uczestniczyły w budowie biokomputera.

Thomas podkreśla, że takie połączenie spowoduje znaczne zmniejszenie zużycia energii superkomputerów. Jako przykład podał superkomputer Frontier w Kentucky. Zajmuje on ponad 630 metrów kwadratowych i przekroczył moc obliczeniową pojedynczego mózgu. Problem jest taki, że pobiera on aż 21 megawatów energii, co odpowiada zapotrzebowaniu aż 15 000 domów jednorodzinnych¹². Naukowcy zdają sobie sprawę, że miną dziesięciolecia, nim inteligencja organoidalna będzie w stanie skutecznie zasilać system odpowiadający choćby inteligencji myszy.

Sztuczna inteligencja a mózg

W świetle powyższych informacji można uznać, że minąć musi jeszcze wiele lat, by sztuczna inteligencja była w stanie dorównać ludzkiemu mózgowi. Zakładając, że w ogóle będzie w stanie mu dorównać. Z oczywistych względów komputery oraz AI posiadają bazę danych o wiele większą, niż jesteśmy w stanie przyswoić, ale wciąż brakuje jej inteligencji. A to właśnie ona sprawia, że człowiek góruje nad innymi zwierzętami, a tym bardziej nad sztuczną inteligencją.

Przypisy

1. Sztuczna inteligencja, Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/sztuczna-inteligencja;3983490.html [dostęp: 17.07.2024].
2. Sztuczna inteligencja: co to jest i jakie ma zastosowania?, Parlament Europejski, 04.09.2020, https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20200827STO85804/sztuczna-inteligencja-co-to-jest-i-jakie-ma-zastosowania [dostęp: 17.07.2024].
3. A definition of Artificial Intelligence: main capabilities and scientific disciplines, European Commission, 18.12.2018, https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/definition-artificial-intelligence-main-capabilities-and-scientific-disciplines [dostęp: 17.07.2024].
4. M. Król, Cashback i moneyback, czym są i jak działają te funkcje?, Finback.pl, 05.04.2023, https://finhack.pl/cashback-i-moneyback-czyli-wygoda-i-zwrot-srodkow-za-zakupy/ [dostęp: 17.07.2024].
5. M. Pasecki, Cashback: co to naprawdę jest i kiedy z niego skorzystać?, 11.02.2020, Bankier.pl, https://www.bankier.pl/smart/cashback-co-to-jest-na-czym-polega-usluga-cashback [dostęp: 17.07.2024].
6. G. Kubera, Sztuczna inteligencja to komputerowy mózg. Wyjaśniamy, czym jest ta przełomowa technologia, Business Insider, 22.06.2024, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/sztuczna-inteligencja-to-komputerowy-mozg-podstawy-i-wyjasnienie-czym-jest-ta/sq0vmqh [dostęp: 17.07.2024].
7. Wikipedia:Size of Wikipedia, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Size_of_Wikipedia [dostęp: 17.07.2024].
8. Google bombing, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Google_bombing [dostęp: 17.07.2024].
9. Brain cells in a dish learn to play Pong, Monash University, 13.10.2022, https://www.monash.edu/medicine/news/latest/2022-articles/brain-cells-in-a-dish-learn-to-play-pong [dostęp: 17.07.2024].
10. In vitro neurons learn and exhibit sentience when embodied in a simulated game-world, Neuron, 12.10.2022, https://www.cell.com/neuron/fulltext/S0896-6273(22)00806-6 [dostęp: 17.07.2024].
11. R. Candanosa, Could future computers run on human brain cells?, John Hopkins University, 28.02.2023, https://hub.jhu.edu/2023/02/28/organoid-intelligence-biocomputers/ [dostęp: 17.07.2024].
12. Frontier (supercomputer), Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Frontier_(supercomputer) [dostęp: 17.07.2024].

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Freepik. Autor: kjpargeter.