Fizjoterapia w obrzęku chłonnym

Czym jest obrzęk chłonny, zwany również obrzękiem limfatycznym, oraz jakie techniki fizjoterapeutyczne są używane, aby go leczyć?

Obrzęk chłonny to stan, w którym dochodzi do nagromadzenia się chłonki w tkankach. Może być spowodowany przez wiele czynników, takich jak uszkodzenie naczyń limfatycznych, choroby układu limfatycznego, zakażenia, zabiegi chirurgiczne, urazy czy otyłość. W leczeniu tej dolegliwości kluczową rolę odgrywa fizjoterapia. Jej głównym celem jest redukcja obrzęku, poprawa przepływu chłonki, złagodzenie bólu i dyskomfortu, poprawa funkcji kończyny oraz zapobieganie nawrotom.

Rodzaje obrzęku chłonnego

Medycyna wyróżnia dwa typy obrzęku chłonnego: pierwotny obrzęk chłonny oraz wtórny obrzęk chłonny.

Pierwotny obrzęk chłonny występuje rzadko. Jest wynikiem nieprawidłowo rozwiniętych lub uszkodzonych od urodzenia naczyń limfatycznych. Może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej ma to miejsce u dzieci i młodych dorosłych.

Wtórny obrzęk chłonny jest bardziej powszechny i rozwija się w wyniku uszkodzenia lub zablokowania naczyń limfatycznych. Może to być spowodowane przez zabiegi chirurgiczne, urazy, zakażenia, choroby układu limfatycznego, otyłość, radioterapię czy przewlekłą niewydolność żylną.

Obrzęk chłonny można podzielić również ze względu na czas jego trwania. Obrzęk utrzymujący się do 3 miesięcy uznaje się za ostry, natomiast powyżej 3 miesięcy – za obrzęk przewlekły.

Objawy obrzęku chłonnego:

• obrzęk – najczęściej dotyczy kończyn, ale może również wystąpić w innych częściach ciała, takich jak tułów, szyja lub genitalia;
• ból – może być ostry lub tępy, a jego nasilenie może się wahać;
• uczucie ciężkości;
• ograniczenie ruchomości;
• zmiany skórne – skóra może stać się grubsza, twardsza i bardziej podatna na infekcje¹.

Fizjoterapia w obrzęku chłonnym

Fizjoterapeuci stosują różne techniki w leczeniu obrzęku chłonnego, do których należą:

• Manualny drenaż limfatyczny (MLD) – delikatny masaż, który pomaga w odprowadzaniu chłonki z obrzękniętych tkanek; jest wykonywany przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę lub masażystę.
• Kompresjoterapia – polega na stosowaniu bandaży lub odzieży uciskowej, co pomaga w zmniejszeniu obrzęku; stosuje się ją samodzielnie lub w połączeniu z innymi technikami.
• Ćwiczenia – pomagają w pobudzeniu przepływu chłonki i krwi; fizjoterapeuta dobiera odpowiednie ćwiczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.
• Terapia oddechowa – pomaga w zwiększeniu ciśnienia w klatce piersiowej, co może ułatwić odpływ chłonki; nauka oddechu torem przeponowym wspomaga pracę zbiornika mleczu (serce układu limfatycznego) znajdującego się za przeponą.
• Kinesiotaping – odpowiednia aplikacja plastrów delikatnie unosi skórę, umożliwiając przepływ chłonki.

Leczenie obrzęku chłonnego jest zazwyczaj długotrwałym procesem, ale może przynieść znaczną poprawę. Dla uzyskania najlepszych rezultatów kluczowa jest ścisła współpraca z fizjoterapeutą².

Zalecenia dla pacjentów z obrzękiem chłonnym:

• Unikanie dźwigania ciężarów
• Noszenie ubrań uciskowych
• Regularne ćwiczenia
• Stosowanie elewacji kończyny
• Dbanie o higienę skóry
• Unikanie urazów
• Monitorowanie obrzęku

W przypadku wystąpienia objawów ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Wczesne rozpoczęcie leczenia może zapobiec rozwojowi przewlekłego obrzęku chłonnego.

Przypisy

1. What Is Lymphedema, American Cancer Society, 25.05.2021, https://www.cancer.org/cancer/managing-cancer/side-effects/swelling/lymphedema/what-is-lymphedema.html [dostęp: 08.03.2024].
2. A. Pyszora, Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2010, tom 4, nr 1, str. 23-27.

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: vpardi.