Przebaczenie sobie, poczucie winy a Bóg

Sztuka przebaczania obejmuje nie tylko wybaczanie innym, ale także wybaczanie samemu sobie. W życiu każdego z nas zdarzają się sytuacje, w których nieustające poczucie winy towarzyszy nam jak cień – czy to za błąd, który popełniliśmy w przeszłości, czy za decyzje, które teraz postrzegamy jako błędne. Nieraz trudno nam uwolnić się od dokuczającego nam ciężaru. Jednak aby móc pełniej cieszyć się życiem i doświadczać wewnętrznego spokoju, konieczna jest umiejętność wybaczania sobie.

Warto na początku zaznaczyć, że poczucie winy jest czymś naturalnym, nawet koniecznym. Towarzyszy nam, kiedy przekraczamy pewne normy, standardy (nawet własne) lub postępujemy wbrew zasadom. Brak poczucia winy jest jedną z cech osobowości psychopatycznej, co powoduje, że takie osobowości nie dostrzegają potrzeby zmiany, korygowania swojej postawy oraz nie czują wyrzutów sumienia¹.

Jednak są też osoby, które doświadczają nadmiernego poczucia winy. Może to wynikać ze sposobu wychowania, rozwiniętego perfekcjonizmu, presji społeczeństwa, poczucia porażki bądź też z powodu relacji z osobą, która nimi manipuluje². Przeskoczenie tych rzeczy i pozbycie się poczucia winy może być niemałym wyzwaniem i okazać się długoterminowym procesem. Jednak brak zdrowej reakcji oraz radzenia sobie z tymi uczuciami, może spowodować, że wyrzuty sumienia będą się utrzymywać miesiącami, a nawet latami. Taką sytuację może pogarszać krytyczna samoocena. Kiedy powtarzamy sobie, że postąpiliśmy naiwnie, nieodpowiedzialnie czy niemądrze, to niestety zamykamy się w pułapce negatywnego myślenia, co dodatkowo podsyca nasze poczucie winy. Ta negatywna narracja o sobie sprawia, że trudno nam uwierzyć w naszą wartość i możliwość pozytywnych zmian. Dlatego tak istotne jest przerwanie tego błędnego koła myślenia i zastąpienie go bardziej konstruktywnymi przekonaniami.

Jak radzić sobie z nękającym nas poczuciem winy?

• Jednym z kluczowych kroków w procesie przebaczenia sobie jest akceptacja własnych pomyłek i niedoskonałości. Zamiast karać się poprzez nieustanne przypominanie błędów przeszłości, warto spojrzeć na nie z perspektywy nauki i rozwoju osobistego. Każdy błąd może być źródłem cennych lekcji, które pomagają nam w osobistym rozwoju, nabywaniu mądrości życiowej, a także budowaniu lepszych relacji³.
• Ważne jest również wyzbycie się przekonania, że zasługujemy na wieczną karę za nasze błędy. Czasami osoby wierzące mają przekonanie, że ciągnące się wyrzuty sumienia są w jakimś sensie karą od Boga. Pismo Święte jednak pokazuje, że Bóg nie chce, abyśmy nosili ciężar winy przez całe życie. Zamiast tego zachęca nas do zrozumienia naszego błędu, zdrowej skruchy oraz wzrostu duchowego.

„Jak daleko jest wschód od zachodu, tak daleko oddalił od nas nasze występki. Jak ojciec ma litość nad dziećmi, tak PAN ma litość nad tymi, którzy się go boją” – Psalm 103,12-13 (Uwspółcześniona Biblia Gdańska)

• W chrześcijaństwie wiara w miłość Bożą odgrywa kluczową rolę w procesie przebaczania sobie. Pismo Święte opisuje Boga jako gotowego wybaczyć grzechy każdemu, kto szczerze żałuje i prosi o przebaczenie. W świetle tej wiary przebaczenie samemu sobie staje się aktem zaufania w Bożą miłość.
• Również modlitwa może być miejscem, gdzie oddajemy nasze ciężary Bogu i prosimy Go o pomoc w uwolnieniu nas od poczucia winy. Chwile modlitwy mogą pomóc nam w uspokojeniu emocji oraz akceptacji własnych ograniczeń, ponieważ przebywamy w obecności Boga, który rozumie nasze zmagania i nas kocha.

Co stanie się, jeśli będziemy stale odmawiać sobie wybaczenia? Wyobraź sobie, jak ktoś mówi: „Nie zasługuję na przebaczenie; jestem beznadziejny/a”. Taka osoba staje się uwięziona w poczuciu winy, a jej postawa staje się bierna. Zablokowany jest proces gojenia się ran oraz droga do odzyskania spokoju psychicznego. Co więcej, jeśli nie nauczymy się sobie wybaczać, nie będziemy w stanie także wybaczać partnerowi, rodzeństwu, rodzicom ani nikomu innemu. Dzieje się tak, ponieważ surowa samoocena oddala nas od istotnych relacji w życiu.

Gotowość i chęć wybaczania sobie są kluczowymi elementami w budowaniu harmonijnego życia. To zadanie może być trudne, wymagać pracy i czasu. Ale ten wysiłek opłaca się w dłuższej perspektywie. Wybaczenie sobie jest bowiem kluczem do osiągnięcia stabilności psychicznej, zdrowia emocjonalnego i duchowego, innymi słowy – do uzdrowienia.

Przypisy

1. Czym jest poczucie winy?, „Moje życie”, www.moje-zycie.eu/czym-jest-poczucie-winy/ [dostęp: 07.06.2024].
2. A. Nowakowska, Poczucie winy może być toksyczne. Aby ruszyć dalej, musisz się z nim uporać, Zwierciadło, 20.12.2023 www.zwierciadlo.pl/psychologia/538002,1,poczucie-winy-moze-byc-toksyczne-aby-ruszyc-dalej-musisz-sie-z-nim-uporac.read [dostęp: 07.06.2024].
3. P. M Kalellis, 5 podstawowych zasad przebaczenia sobie, Deon, 07.10.2016, www.deon.pl/inteligentne-zycie/psychologia-na-co-dzien/5-podstawowych-zasad-przebaczenia-sobie,363046 [dostęp: 07.06.2024].