Jeśli zapytać ludzi o definicję szczęścia, odniosą się zapewne do różnych przejawów tego stanu, jest ono bowiem wieloznaczne i można je postrzegać z różnych perspektyw.
Niektórzy z nas postrzegają szczęście jako zadowolenie. Jest to dla nas radość i uczucie wewnętrznego spokoju, jakie płyną ze związków i kontaktów z innymi ludźmi, otoczenia, a także naszych osiągnięć i samych siebie. Inni, przede wszystkim głęboko wierzący, widzą szczęście w kontekście cnotliwości i duchowości. Są i tacy, dla których jest ono równoznaczne z przyjemnym zaangażowaniem w swoje otoczenie, tj. karierę zawodową oraz zainteresowania, które są pełne sensu, ciekawe i ekscytujące oraz przynoszą nam satysfakcję. Jest bardzo prawdopodobne, że dla większości z nas każdy z tych poglądów w jakimś zakresie oddaje istotę szczęścia.
Szczęście – czym jest?
Szczęście (ang. happiness) można zdefiniować jako trwały stan umysłu, na który składają się pozytywne emocje, takie jak np. radość i zadowolenie, któremu towarzyszy poczucie, że życie ma znaczenie i wartość. Z określenia tego wynika, że szczęście nie oznacza tylko przelotnego pozytywnego nastroju, ale jest stanem długotrwałym (co nieraz opisuje się jako subiektywny dobrostan).
Co sprawia, że ludzie są szczęśliwi?
To, za sprawą jakich czynników osiągamy trwałą radość i zadowolenie, od lat stanowi przedmiot szeroko zakrojonych badań. Czy szczęście dają nam pieniądze, satysfakcjonujący związek czy może atrakcyjny wygląd? Analizy doprowadziły do kilku kluczowych wniosków.
Rodzina
Najważniejszymi czynnikami, które mają związek ze szczęściem, okazały się rodzina oraz inne relacje społeczne. Wyniki badań pokazały, że od osób samotnych, rozwiedzionych lub owdowiałych szczęśliwsze są te zamężne. Ludzie szczęśliwi twierdzą również, że ich małżeństwa przynoszą im spełnienie. Inne badania ujawniły z kolei, że osoby szczęśliwe mają zasadniczo szersze grono przyjaciół, a także więcej wartościowych relacji z ludźmi oraz bardziej trwałe sieci wsparcia społecznego od ludzi mniej szczęśliwych. Dodatkowo ci pierwsi są w kontakcie ze swoimi znajomymi z dużą częstotliwością.
Angielski naukowiec Paul Dolan twierdzi natomiast, że małżeństwo służy, jednak przede wszystkim mężczyznom. Ci żonaci uważają się za w większym stopniu zadowolonych z życia niż nieżonaci. Co do kobiet, najzdrowszymi i najszczęśliwszymi okazały się te, które nigdy nie były zamężne ani nie miały dzieci. Wynika to zapewne z faktu, że to na kobietach w dalszym ciągu spoczywa większość obowiązków rodzinnych i domowych.
Podsumowując, warto zaznaczyć, że nie tyle małżeństwo lub relacje same w sobie zapewniają szczęście, ile wsparcie i satysfakcja, jakie z nich czerpiemy. Szczęśliwymi będziemy dzięki dobremu małżeństwu i wspierającej przyjaźni, a nie poprzez samo zawarcie małżeństwa lub przyjaźni.
Pieniądze
Czy pieniądze sprawiają, że ludzie są szczęśliwi? Z licznych badań wynika, że tak. Ogólnie mówiąc, mieszkańcy zamożnych państw są szczęśliwsi od tych mieszkających w krajach biedniejszych. W poszczególnych państwach natomiast ludzie zamożni są szczęśliwsi niż osoby biedne, choć w tym wypadku zależność jest już zdecydowanie słabsza. Wyższy poziom szczęścia przynosi też wzrost dochodów.
Jak przedstawia się sytuacja w Polsce? Zgodnie z badaniami polskiego naukowca Tomasza Szuberta (2019), przeprowadzonymi na grupie 1100 uczestników, wartość posiadanego majątku wpływa na odczuwane przez nas szczęście. Co ciekawe, istotniejsze od bezwzględnej wartości majątku okazały się porównania z innymi oraz porównania w czasie. Innymi słowy: jesteśmy szczęśliwi, będąc bogatszymi od innych, a także bogatszymi obecnie niż w przeszłości.
A czy istnieje związek między szczęściem a wykształceniem i zatrudnieniem? Jak pokazują badania, większe szanse zarówno na ukończenie uczelni wyższej, jak i na zdobycie w większym stopniu prestiżowej i angażującej pracy mają, w porównaniu do mniej szczęśliwych, osoby szczęśliwe. Jest też bardziej prawdopodobne, że mając już zatrudnienie, odniosą one sukces. Co interesujące, choć wykształcenie okazuje się mieć (mimo że słaby) związek ze szczęściem, to już inteligencja niekoniecznie.
Wiara
Co z wiarą w Boga? Wiadomo, że prowadzi do wiecznej szczęśliwości, ale czy sprzyja również zwykłemu, ziemskiemu szczęściu?
Okazuje się, że wiara stanowi ważne źródło wsparcia emocjonalnego, a to z kolei przekłada się na większe poczucie szczęścia u jednostek. Zgodnie z badaniami amerykańskiego psychiatry Harolda Koeniga z Duke University Medical Center ludzie, którzy praktykują religię lub duchowość, są często bardziej usatysfakcjonowani życiem i odczuwają lepsze zdrowie psychiczne. Dzięki wierze w coś większego mają poczucie, że nie są sami i w trudnych momentach życia mogą polegać na czymś silniejszym od siebie.
Inne badania wskazują z kolei na pozytywny wpływ wiary na ogólne zdrowie psychiczne. Okazuje się, że ma ona związek z mniejszym ryzykiem pojawienia się lęku, depresji i innych zaburzeń psychicznych. Ludzie zaangażowani religijnie na wyższym poziomie cieszą się lepszą odpornością psychiczną, jak również lepiej radzą sobie ze stresem. Istotną rolę odgrywa w tym wypadku wynikające z wiary poczucie sensu i celu.
Jak się okazuje, wiara ma również kluczowe znaczenie zarówno w budowaniu, jak i podtrzymywaniu relacji społecznych. Wyniki badań naukowych potwierdziły, że ludzie angażujący się w praktyki religijne wykazują większą życzliwość, empatię, a także altruizm w stosunku do innych.
Z kolei badania, które przeprowadził psycholog Kenneth Pargament dowiodły, że dzięki wierze lepiej radzimy sobie z utratą, traumą, jak i innymi życiowymi trudnościami. Ludzie o silnej wierze szukają wsparcia w swojej religii lub duchowości, a to umożliwia im znalezienie nadziei, pocieszenia i sensu w obliczu problemów. To natomiast oddziałuje na ich ogólny poziom szczęścia i zadowolenia.
Wyniki licznych badań naukowych w sposób jednoznaczny wskazują, że wiara ma jak najbardziej pozytywny wpływ na nasze szczęście. Może ona stanowić istotny element naszego życia i skutkować większym szczęściem i satysfakcją. Pamiętajmy jednak, by nie traktować jej instrumentalnie, tj. jak narzędzia do zwiększenia naszego usatysfakcjonowania.
Jak mówi Pismo Święte, szczęście nie jest rezultatem przypadku czy losu, lecz darem udzielonym przez Boga. Jeśli ktoś chce sobie zapewnić dobra przynoszące prawdziwą radość z życia, powinien chodzić drogami Bożymi, zachowywać Boże Prawo, słuchać Mądrości i troszczyć się o nią (Ps 1,1; 119,1; Prz 3,13-14; 8,34-35).
Źródła
- Rose M. Spielman , William J. Jenkins, Marilyn D. Lovett, Joanna Czarnota-Bojarska, „Dążenie do szczęścia”, https://openstax.org/details/books/psychologia-polska, 17.12.2020, https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/14-5-dazenie-do-szczescia
- Mateusz Kocur, Wiara wpływa na szczęście i to nie tylko to wieczne – wnioski z badań, https://pl.aleteia.org/, 31.05.2023, https://pl.aleteia.org/2023/05/31/wiara-wplywa-na-szczescie-i-to-nie-tylko-to-wieczne-wnioski-z-badan/
