Jednym z wydarzeń potwierdzających zapowiedzi biblijnych proroków, a tym samym treść Biblii, była niewola babilońska, czyli wysiedlenie mieszkańców Judei i deportacja do Babilonii.
Pierwsze wysiedlenie Judejczyków przez Nebukadnessara do Babilonu nastąpiło w 597 roku p.n.e. Król babiloński zrabował świątynny skarbiec i wysiedlił m.in. króla Jechojakina oraz proroka Ezechiela. W 586 roku p.n.e. Nebukadnessar zdobył Jerozolimę, zniszczył świątynię i wysiedlił największą grupę Judejczyków. Ostatnia deportacja do Babilonii miała miejsce cztery lata później.
Po deportacji mieszkańców Judy Babilończycy nie sprowadzili na ziemię judzką obcych osiedleńców, jak to uczynili Asyryjczycy w wypadku państwa północnego. Juda stała się jedną z prowincji babilońskich, gdzie w Mispie rezydował namiestnik Gedaliasz. Zanim jednak zaczął na nowo organizować życie w zniszczonym kraju, został podstępnie zamordowany przez członka rodziny królewskiej, Ismaela, syna Netaniasza. To spowodowało, że reszta ludności judzkiej, która tam pozostała, uciekła do Egiptu, zabierając również proroka Jeremiasza, wbrew jego woli1.
W połowie VI wieku p.n.e. ośrodkiem żydostwa stała się Babilonia, gdzie ludzi pochodzących z Judy zaczęto nazywać Żydami. Już wcześniej Jeremiasz nawoływał, aby jego rodacy osiedlali się w Babilonii na stałe i zorganizowali sobie jak najlepsze warunki życia. Żydzi zamieszkiwali głównie miasta i wioski wzdłuż rzeki-kanału Kebar i traktowani byli dobrze przez Babilończyków. Pojmany przez Nebukadnessara przedostatni król judzki Jehojachin został zwolniony przez króla Amelu-Marduka i zajął miejsce przy stole królewskim, otrzymując jednocześnie dożywotnią pensję. Tytułowano go również królem Judy. Z racji swego stanowiska przewodniczył radzie starszych, która zajmowała się sprawami wygnańców. Ci nabywali nieruchomości, niektórzy posiadali niewolników. Inni byli żołnierzami i oficerami w armii babilońskiej, zajmowali stanowiska w administracji królewskiej, wielu dzierżawiło grunty królewskie. Jeszcze inni odgrywali dużą rolę w działalności finansowej. Na przykład do rodziny Muraszu należał największy w mieście Nippur prywatny bank i dom handlowy2.
Żydom pozwolono zachować własne obrzędy religijne i obyczaje. W przeciwieństwie do przodków żyjących w swojej ojczyźnie, których bardzo pociągały wierzenia kananejskie, Żydzi w Babilonii odseparowali się od obcych wierzeń i kultów. W tym czasie swoją działalność profetyczną pełnił prorok Ezechiel, deportowany do Babilonii w roku 597. „Mieszkał tam (z wyjątkiem być może okresu, gdy wrócił do Jerozolimy przed jej ostatecznym zdobyciem) w miejscowości Tel-Abib, położonej w pobliżu kanału Kebar. Pięć lat później rozpoczął swoją misję prorocką, którą kontynuował mniej więcej do 570 roku p.n.e.”3.
Mówiąc o niewoli babilońskiej, nie sposób nie wspomnieć proroka Daniela, prawdopodobnie księcia z królewskiego rodu, który także został uprowadzony. Po latach dostąpił na dworze babilońskim wielkich zaszczytów i godności dzięki swej niezłomnej wierze, postawie moralnej i wysokim zaletom intelektu. Nie wiadomo, jak długo Daniel piastował urząd ministra i doradcy króla babilońskiego, wiadomo jednak na pewno, że już po upadku Babilonii, był pierwszym ministrem w perskim rządzie. Daniel żył aż do trzeciego roku panowania Cyrusa, osiągając wiek około 90 lat4.
Zgodnie z zapowiedziami proroczymi Babilonia została pokonana. Po śmierci Nebukadnessara w roku 562 p.n.e. rządy objął jego syn Amelu-Marduk, który po trzech latach panowania został zamordowany przez stronnictwo kapłańskie. Królem został ogłoszony Neriglissar (559–556), zięć Nebukadnessara. Po nim przez 9 miesięcy królem był Labasi-Marduk, także zamordowany przez stronnictwo kapłańskie. Ostatni król babiloński to Nabonid (555–539), którego współregentem został Belsazar. „Król Nabonid, zamiłowany więcej w archeologii, starych zabytkach, budowie świątyń i literaturze, aniżeli w sprawach państwowych, a w dodatku – jako reformator religijny – dążąc do scentralizowania bóstw w Babilonie, zniechęcił do siebie ludność, stracił zaufanie u sfer wyższych i duchowieństwa oraz sympatię armii. Kiedy mocarstwom Azji Zachodniej zaczęło grozić niebezpieczeństwo ze strony Persów pod panowaniem Cyrusa, który zawładnąwszy Medią, założył nowe, silne państwo perskie, Babilończycy poczęli się pośpiesznie zbroić; ale ich król Nabonid, zamiast brać żywy udział w organizacji obrony kraju i osobiście nią kierować, oddał dowództwo synowi Belsazarowi, a sam odbywał pielgrzymki po miejscach świętych i ściągał posągi bogów do stolicy, aby ich uchronić w razie klęski od profanacji. Sam Belsazar, będąc rozpustnym niezbożnikiem i alkoholikiem, nie był w stanie utrzymać autorytetu królewskiego. Toteż oczy możnowładców, kapłanów i wodzów zwróciły się ku nowej gwieździe na horyzoncie politycznym, jaką był Cyrus (559–529), władca Medów i Persów. Belsazar został pobity pod Opisem, a następnie pod Sipparem. Do stolicy Babilonii wkroczył Cyrus w r. 539. W ten sposób, dzięki wysiłkom politycznym i przedsięwzięciom strategicznym króla Cyrusa, powstało nowe olbrzymie państwo perskie, ze stolicą w Suzie”5.
I to właśnie Cyrus i jego następcy prowadząc bardzo tolerancyjną politykę, zgodzili się na powrót Żydów do Judy, która stała się autonomiczną prowincją perską. Niewola babilońska dobiegła końca.
Przypisy
- 2 Krl 25,25. Zob. też Jr 41-43.
- Zob. M.D. Coogan, Jews in Babylon, „Biblical Archeologist”, XXXVII (1974), s. 6-12.
- M. Grant, Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991, s. 192.
- Zob. K. Bulli, Księga Daniela, Warszawa 1966, s. 9.
- K. Bulli, Księga…, s. 72-73.
© Zdjęcie główne: Rzeka Kebar. Źródło: Instytut Biblijny.
