Co wiedziały starożytne cywilizacje? – cz. 3: Pochodzenie

W poprzednich dwóch częściach serii o wiedzy starożytnych (część 1 i część 2) skupiliśmy się na ich osiągnięciach z zakresu budownictwa oraz nauki i techniki. W ostatniej części omówimy mity o tym, w jaki sposób pojawiły się starożytne cywilizacje.

Kiedy powstały starożytne cywilizacje?

Carl Wieland zwrócił uwagę na ciekawy fakt dotyczący ich powstania. Okazuje się, że powstawały one mniej więcej w tym samym czasie, często niezależnie od siebie¹.

Według naukowców cywilizacja sumeryjska pojawiła się w IV tysiącleciu p.n.e.² Podobnie cywilizacja egipska – ok. 3100 roku p.n.e. (początek I dynastii)³. W dolinie Indusu rozwinięta cywilizacja miała pojawić się na początku III tysiąclecia p.n.e.⁴ Ale najnowsza odkryta cywilizacja w Andach, Norte Chico również jest datowana na ok. 3500 rok p.n.e.⁵ Do tego należy dodać oswojenie jazdy konnej na Wielkim Stepie także około 3500 roku p.n.e.⁶ A więc wszystko to na przestrzeni poniżej 1000 lat.

Zupełnie inaczej ma się sprawa z tym, jak długo ludzie zamieszkiwali dany obszar. Homo sapiens miał się pojawić w Afryce jakieś 200 000 lat temu. Nad Nilem pojawił się ok. 140 000 roku p.n.e.⁷, a w Mezopotamii ok. 70 000 lat później. Do ok. 50 000 roku p.n.e. zasiedlił Afrykę, Europę, Azję i Australię. Natomiast w Andach miał pojawić się dopiero około 11 000 roku p.n.e.⁸ To oznacza, że cywilizacja egipska pojawiła się ok. 137 000 lat po przybyciu człowieka nad Nil, ale cywilizacja Norte Chico wyrosła tylko ok. 8000 lat po przybyciu człowieka w Andy. Jest to ogromna różnica.

Pytania wymagające odpowiedzi

Powyższe fakty rodzą szereg pytań. Jak to możliwe, że cywilizacja Norte Chico potrzebowała o wiele mniej czasu na pojawienie się niż cywilizacje sumeryjska, egipska czy indyjska? Dlaczego mieszkając przez dziesiątki tysięcy lat na tym samym obszarze, w okresie epoki lodowej, ludzie nie wpadli na pomysł rozwinięcia gdziekolwiek rolnictwa, zadowalając się tylko zbieractwem i łowiectwem? Dlaczego w holocenie, który miał rozpocząć się ok. 10 000 roku p.n.e., ludzie, którzy rozwinęli rolnictwo, czekali jakieś 6000-7000 lat (co równa się ok. 250-350 pokoleń ludzkich), aby zbudować pierwsze starożytne miasta i cywilizacje?

Są to pytania, nad którymi do dziś głowią się naukowcy. Najczęściej uważa się, że czynnikiem hamującym rozwój ludzkiej cywilizacji mógł być niestabilny klimat. Czy to możliwe, że odpowiedź może być jednak prostsza, niż nam się wydaje?

Legendy o potopie

Starożytne cywilizacje mają wiele elementów wspólnych. Niektóre mogą nas zadziwić, np. budowa piramid w różnych regionach świata. Najciekawszym elementem wspólnym mogą okazać się legendy o potopie. Są one obecne w takich pierwotnych kulturach, jak Sumer, Asyria, Egipt, Persja, Indie, Chiny, a także u ludów mieszkających w Afryce, Australii i obu Amerykach.

Jednak zaskakuje nie sam fakt, że chodzi o powodzie, ale że te legendy są często zbieżne z narracją biblijną. Według dr Duane Gish istnieje aż 270 takich legend o potopie⁹. Większość z nich posiada elementy wspólne z biblijnym potopem. Te podobieństwa dotyczą globalnego charakteru potopu, zesłania go przez bogów, ratunku kilku ludzi na jakiejś łodzi, zwierząt sprawdzających suchość ziemi itp.

Aby nie być gołosłownym¹⁰:

• Epos o Gilgameszu z Mezopotamii opowiada, że bogowie zesłali na ziemię potop, ponieważ ludzie stali się zbyt hałaśliwi. Jednak jeden łaskawy bóg Enki (lub Ea) kazał człowiekowi imieniem Utnapisztim zbudować arkę w formie sześcianu, aby ratować siebie, rodzinę i zwierzęta.
• Pewna legenda z Tanzanii opowiada o dwóch ludziach, którym Bóg dał polecenie zabrać na łódź zwierzęta i nasiona. Mieli oni ratować się przed powodzią, która zakryje wszystkie góry. Następnie wysłali gołębia, a potem jastrzębia, aby sprawdzić, czy ziemia już wyschła.
• Według legendy skandynawskiej, gdy Odyn i jego bracia zabili Ymira, pierwszego olbrzyma lodowego, jego krew wywołała wielką powódź na ziemi. Inni olbrzymi, Belgermir i jego żona, uratowali się w wydrążonym pniu drzewa albo w drewnianej skrzyni. Motyw krwawego potopu jest również obecny w mitologii egipskiej.
• Jedna z legend aborygenów australijskich mówi o człowieku imieniem Gajara, który wraz z rodziną przeżył globalny potop na tratwie. Następnie wysłał on ptaki, aby zobaczyć, czy wody opadły. Po złożeniu przez Gajarę ofiary z kangura bóg Ngadja umieścił na niebie tęczę, aby zatrzymać chmury burzowe¹¹.
• W mitologii inkaskiej stwórca świata Wirakocza postanowił zniszczyć wszystkich nieposłusznych olbrzymów za pomocą potopu. Tylko dwóch olbrzymów, znajdujących się na łodzi, przetrwało kataklizm. Następnie Wirakocza stworzył zwierzęta, a z gliny uczynił istoty ludzkie.

Czasem podnosi się zarzut, że legendy o potopie powstały z powodu lokalnych wydarzeń powodziowych. Jednak wszystkie wspomniane legendy, nawet te wyznawane przez ludy żyjące na pustyni, mówią o globalnym potopie, który zakrył wszystkie lądy¹². Czyżby więc ogólnoświatowy potop naprawdę miał miejsce, jak wierzyli starożytni?

Legendy o pomieszaniu języków

Choć mniej powszechne, na całym świecie można również spotkać legendy o zróżnicowaniu języków ludzi. Niektóre z nich zawierają nawet wzmiankę o wielkiej wieży sięgającej do nieba. Legenda z Birmy mówi, że po potopie ludzie zbudowali wysoką pagodę. Jednak ich bóg zstąpił, aby w złości pomieszać ich języki i rozproszyć po ziemi¹³.

Podobne legendy są obecne też w Indiach w prowincji Asam (plemię Mikir/Karbi) czy na wyspie Hao w Polinezji Francuskiej. Inne wersje nie wspominają o wieży. Np. w mitologii greckiej ludzie mówili jednym językiem, dopóki bóg Hermes w ramach żartu nie pomieszał ich języków. Zaś w mitologii inkaskiej bóg Wirakocza, który po potopie znów stworzył ludzi z gliny, dał im różne języki i rozproszył po świecie¹⁴.

Sumeryjska lista królów i Księga Rodzaju

Księga Rodzaju wymienia niektórych ludzi żyjących przed potopem z imienia. Podobnie czyni tzw. sumeryjska lista królów. Jest to lista mitycznych i historycznych władców dawnego Sumeru, którym przypisane są okresy panowania. Pierwsze fragmenty listy wspominają o ośmiu królach, którzy żyli przed potopem. Co jednak ciekawe, tym królom przypisano wręcz niemożliwie długie okresy panowania. Np. pierwszy król Alulim miał panować aż 28 800 lat, zaś trzeci król Enmenluanna aż 43 200 lat¹⁵!

Sama koncepcja królów przedpotopowych jest bardzo podoba do listy dziesięciu biblijnych patriarchów żyjących przed potopem. Owi patriarchowie też mieli żyć długo, ale nie aż tak, jak królowie z sumeryjskiej listy królów. Większość patriarchów przed potopem żyła ponad 900 lat, ale nigdy nie dożyli 1000 lat. Niemniej nadal jest to dużo więcej niż nasze 70-80 lat życia, czy nawet 100 lat. Ponadto jeśli nie liczyć Adama (pierwszego człowieka) i Noego (bohatera, który przeżył potop), to liczba ośmiu pozostałych patriarchów pasuje do listy ośmiu przedpotopowych królów¹⁶.

Wydaje się, że to wszystko to tylko mity. Ale jeżeli starożytne ludy miały rację i potop faktycznie nawiedził Ziemię, to czy mamy do czynienia z nieznanym okresem w dziejach świata?

Kim mogli być ludzie przedpotopowi?

Być może naprawdę doszło do potopu, tak jak mówi Biblia¹⁷. Według Pisma Świętego Bóg stworzył Adama i Ewę, którzy zgrzeszyli i zostali wypędzeni z Raju. Jednak dali oni początek nowym pokoleniom. Niektórzy ludzie, jak Kain i Lamech, wybrali ścieżkę arogancji i zła. Z czasem zaczęło się rodzić więcej ludzi, którzy dokonywali jeszcze więcej zła na Ziemi. I to z powodu rozprzestrzeniającego się zła Bóg postanowił zesłać potop na Ziemię, ratując przy tym Noego i jego rodzinę.

Tyle mówi nam Pismo Święte i pośrednio wskazują na to również starożytne legendy. Współcześni naukowcy uważają te opowiadania za mitologiczne baśnie i nic poza tym. A może to właśnie starożytne cywilizacje lepiej znały swoją własną historię?

Przypisy

1. Wieland C., All at once, „Creation”, 31 (1), 2008, s. 16, https://creation.com/civilization-comes-suddenly
2. Mark J.J., Sumer, World History Encyclopedia, 28 kwietnia 2011, https://www.worldhistory.org/sumer/
3. Mark J.J., Ancient Egypt, World History Encyclopedia, 2 września 2009, https://www.worldhistory.org/egypt/
4. Mark J.J., Indus Valley Civilization, World History Encyclopedia, 7 października 2020, https://www.worldhistory.org/Indus_Valley_Civilization/
5. Andean and Chavin Civilizations, Khan Academy, https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/world-history-beginnings/ancient-americas/a/andean-and-chavn-civilizations-article
6. Brahic C., Riding with the first cowboys – in 3500 BC, New Scientist, 5 marca 2009, https://www.newscientist.com/article/dn16713-riding-with-the-first-cowboys-in-3500-bc/
7. Gibbons A., Trail of Tools Reveal Modern Humans’ Path Out of Africa, National Geographic, 24 lutego 2015, https://www.nationalgeographic.com/culture/article/150224-africa-stone-tools-modern-humans-arabia-emiran-nubian-origins
8. Hunter A., The Migration of Homo Sapiens, 17 marca 2021, https://storymaps.arcgis.com/stories/1d3040b51dac46d1b334e73a2a1dd698
9. White M., Flood Legends, „Answers Magazine”, 2007 (2), s. 18-20, https://answersingenesis.org/the-flood/flood-legends/flood-legends/
10. Worldwide Flood Legends, „Answers Magazine”, 2016 (4), s. 46-47, https://answersingenesis.org/answers/magazine/v11-n4/bible-culture/worldwide-flood-legends/
11. The Flood, „Creation”, 4 (3), 1981, s. 9–12, tł. Coates H., https://creation.com/aboriginal-flood-legend
12. Landis D., The Genius of Ancient Man, Master Books, 2012, s. 75-76.
13. Ibid., s. 77.
14. Lacey T., Hodge D., What About Creation, Flood, and Language Division Legends?, w: The New Answers Book 4, Master Books, 2013, https://answersingenesis.org/world-religions/creation-flood-language-legends/
15. López R., The Antediluvian Patriarchs and the Sumerian King List, „Journal of Creation”, 12 (3), 1998, s. 347-357, https://answersingenesis.org/bible-history/the-antediluvian-patriarchs-and-the-sumerian-king-list/
16. Ibid.
17. Rdz 7-8.