Siedząca pułapka: Jak praca biurowa wpływa na Twój układ kostno-stawowy?

Choć praca biurowa może być dla wielu satysfakcjonująca, warto przemyśleć jakie może nieść za sobą skutki dla naszego zdrowia. Zmiany zachodzące w ciele człowieka prowadzącego siedzący tryb życia, dotyczą całego ciała, jednak najszybciej zauważalne są w obrębie narządu ruchu.

Dr. J. Levine, dyrektor Obesity Solution powiedział: „Siedzenie jest niebezpieczniejsze niż palenie, zabija więcej ludzi niż HIV i jest o wiele bardziej zdradzieckie niż skoki na spadochronie”¹. Brak ruchu jest jedną z głównych przyczyn powstawania chorób przewlekłych². Zgodnie z zasadami ergonomii praca biurowa jest pracą w wymuszonej pozycji ciała. Jednak nasz organizm został stworzony do poruszania się. Rozwój cywilizacji tak naprawdę prowadzi do jej fizycznego regresu. 

Osteoporoza

Brak ruchu jest jednym z podstawowych czynników powstawania osteoporozy. To schorzenie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Regularny wysiłek fizyczny między 25 a 30 rokiem życia znacznie obniża ryzyko wystąpienia osteoporozy pomenopauzalnej. Odpowiednio dobrane ćwiczenia przyczyniają się do kształtowania beleczek kostnych, które stanowią rusztowanie gąbczastej tkanki kostnej. W rezultacie poprawiona zostaje biomechaniczna odporność kości.  

Czasami jednak jesteśmy zbyt pochłonięci pracą w tych latach, by zadbać o zdrowe kości na starość. Ale dla osób już dotkniętych osteoporozą też jest nadzieja. Badania przeprowadzone wśród osób w wieku 70-80 lat dowiodły, że codzienna, półgodzinna aktywność fizyczna spowodowała spowolnienie ubytku kostnego³.

Zmiany na powierzchniach stawowych

Brak aktywności fizycznej (hipokinezja) prowadzi do zesztywnienia oraz ograniczenia ruchu w stawach. Dochodzi do zaburzenia (zmniejszenia) wydzielania mazi stawowej. Maź stawowa jest gęstym płynem, który działa w stawach jak „olej”, umożliwiający płynny ruch między kośćmi. Wysiłek fizyczny zapewnia prawidłowy, fizjologiczny zakres ruchu w stawach oraz kształtuje powierzchnie stawowe kości. Anatomicznie stawy są otoczone więzadłami oraz torebkami stawowymi. Ćwiczenia fizyczne determinują ich sprężystość oraz elastyczność⁴.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów

Zwyrodnienie stawu to potocznie jego zużycie.  Można też spotkać się z określeniem „artroza stawu”. W procesie zwyrodnieniowym zawsze dochodzi do zmian anatomicznych oraz strukturalnych. Z biegiem czasu zmiany zwyrodnieniowe pogłębiają się. Do ich zdiagnozowania wystarczy zdjęcie rentgenowskie. Do przyczyn powstawania artrozy zalicza się:

• niedostateczne ukrwienie stawów,
• skłonności genetyczne,
• współistnienie chorób przewlekłych (m.in. cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
• wrodzone wady anatomiczne oraz rozwojowe,
• aktywne procesy zapalne,
• urazy i mikrourazy,
• przeciążenia zewnętrze oraz wewnętrzne,
• nieprawidłowy skład chemiczny mazi stawowej.

Proces zwyrodnieniowy stawów nabiera tempa, gdy tkanki okalające staw są nadmiernie napięte. Dobrze jest więc dbać o ich rozluźnienie, np. poprzez masaż lub zabiegi fizykalne. Powstałe zmiany artretyczne są nieodwracalne. Można natomiast działać w kierunku spowolnienia postępu choroby⁵.

Dyskopatia

Chorobę zwyrodnieniową krążka międzykręgowego kręgosłupa (potocznie i mylnie zwanego dyskiem) nazywamy dyskopatią. Dyskopatia może wystąpić w każdym ruchomym odcinku kręgosłupa, jednak najbardziej narażony jest na nią odcinek lędźwiowy. Bardzo często zapoczątkowuje ona chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa. 

Dyskopatia krążka międzykręgowego przebiega w trzech etapach. W ostatnim etapie gdy dochodzi do przepukliny w krążku międzykręgowym, obserwuje się objawy uciśnięcia nerwu, m.in.: promieniujący ból, drętwienie, mrowienie (inaczej parestezje), osłabienie mięśniowe (w krytycznych przypadkach może dojść do zaniku masy mięśniowej), utrata funkcji w danym segmencie kręgosłupa.

Siedzący tryb życia jest jedną z głównych przyczyn dyskopatii. Nieergonomiczny styl pracy powoduje nieprawidłowe ustawienie miednicy, a co za tym idzie, nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa. Najczęściej występująca przepuklina krążka międzykręgowego dotyczy krążka położonego między IV a V kręgiem odcinka lędźwiowego (L4/L5)⁶.

Podsumowanie

W świetle alarmujących konsekwencji siedzącego trybu życia warto zastanowić się nad prostymi, codziennymi zmianami. Krótka przerwa na spacer, unoszenie się na palcach czy kilka prostych ćwiczeń mogą stać się kluczowymi krokami w utrzymaniu zdrowego narządu ruchu. Ergonomia pracy, regularne badania kontrolne i dbałość o aktywność fizyczną stanowią fundament zapobiegania chorobom związanym z długotrwałym siedzeniem. Pamiętajmy, że nasze ciało zostało stworzone do ruchu, a klucz do zdrowia jest właśnie w nim ukryty. Odpowiedzialność za nasze zdrowie leży w naszych rękach. Czas, byśmy podnieśli się z fotela i ruszyli w stronę aktywnego, zdrowego życia.

Przypisy

1. MacVean M., Get Up or Lose Hours of Your Life Every Day, Scientist Says, „Los Angeles Times”, Styczeń 24 (2014).
2. Boyle T., Fritschi L., Heyworth J., Bull F., Long-Term Sedentary Work and the Risk od Subsite-specific Colorectal Cancer, American Journal of Epidemiology, March 18, 2011, str. 1183-1191.
3. Górski J., Fizjologiczne Podstawy Wysiłku Fizycznego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006, str. 417-418.
4. Kasprzak W., Fizjoterapia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, str. 459-460.
5. Rakowski A. Kręgosłup w Stresie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdański 1994, str. 32.
6. Ibidem, str. 33.