Aga (ropucha), kururu, ropucha olbrzymia (Rhinella marina) to gatunek dużej, naziemnej ropuchy pochodzącej z Ameryki Południowej i Środkowej. W XX wieku została wprowadzona na liczne wyspy Oceanii i Karaibów oraz do północnej Australii w celu zwalczania szkodników upraw cukru, przede wszystkim chrząszcza trzcinowego (Dermolepida albohirtum). Aga należy do rodzaju Rhinella, obejmującego wiele prawdziwych gatunków ropuch Ameryki Środkowej i Południowej. Wcześniej była klasyfikowana w rodzaju Bufo.
Naukowcy twierdzą, że skamieniałość z późnego miocenu z Kolumbii (UCMP 41159) nie różni się morfologicznie od współczesnych osobników. Sugerowałoby to, że preferencje siedliskowe gatunku – otwarte tereny – nie zmieniły się od milionów lat. Dorosłe ropuchy osiągają przeciętnie 10–15 cm długości. Największe znane osobniki mierzyły 24 cm. Gatunek rozmnaża się masowo. Samice składają tysiące jaj w jednym skupisku. Ich sukces reprodukcyjny wspiera oportunistyczne żywienie. Ropucha zjada zarówno martwe, jak i żywe organizmy. Jest to rzadkością wśród płazów.
Ropucha olbrzymia posiada gruczoły jadowe, a jej kijanki są wysoce toksyczne. Trucizna obecna w skórze może zabić wiele zwierząt dzikich i domowych. Szczególnie groźna jest dla psów. Choć aga wprowadzana była w celach ochrony upraw, dziś uznawana jest za szkodnika i gatunek inwazyjny w wielu regionach. Historia prób wprowadzenia ropuchy w Australii została udokumentowana w filmie „Cane Toads: An Unnatural History” z 1988 roku.
Taksonomia
Ropucha olbrzymia opisany został w XVIII wieku przez Karola Linneusza w pracy Systema Naturae (1758). Epitet gatunkowy marina pochodzi od ilustracji holenderskiego zoologa Alberta Seby, który błędnie sądził, że aga występuje zarówno na lądzie, jak i w wodzie. Oprócz najbardziej znanych nazw, w języku angielskim spotyka się też określenia „giant neotropical toad”, „Dominican toad” czy „South American cane toad”. W angielskim trynidadzkim funkcjonuje francuskie „crapaud”.
Zmiany w klasyfikacji naukowej spowodowały, że gatunek przeniesiono z rodzaju Bufo do odrębnego rodzaju Rhinella. Wymusiło to zmianę epitetu na marina, zgodnie z zasadami gramatycznej zgodności rodzajowej Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Zoologicznej. Choć niektórzy herpetolodzy nadal używają określenia Bufo marinus, nazwa Rhinella marina zyskuje coraz większe uznanie. Posługują się nią organizacje takie jak np. IUCN czy Encyclopaedia of Life. Od 2016 roku populacje ropuch z Mezomeriki i północno-zachodniej Ameryki Południowej bywają klasyfikowane jako odrębny gatunek Rhinella horribilis.
W Australii dorosłe osobniki łatwo pomylić z dużymi rodzimymi żabami z rodzajów Limnodynastes Cyclorana czy Mixophyes. Można je jednak odróżnić po obecności dużych gruczołów jadowych za oczami i charakterystycznym grzebieniu między nozdrzem a okiem. Młode ropuchy bywają mylone z gatunkami z rodzaju Uperoleia, a w Stanach Zjednoczonych – z lokalnymi ropuchami, np. Anaxyrus terrestris. Odróżnia je od nich obecność charakterystycznych struktur przy gruczołach jadowych.
Opis ropuchy olbrzymiej
Ropucha olbrzymia jest największym gatunkiem w rodzinie Bufonidae. Samice są zwykle większe od samców. Osiągają typową długość 10–15 cm. Rekordowe osobniki mierzyły nawet 24 cm. Większe ropuchy występują częściej na obszarach o niższej gęstości populacji. W naturalnym środowisku żyją od 10 do 15 lat. W niewoli potrafią dożyć nawet 35 lat.
Skóra agi jest sucha i brodawkowata, z charakterystycznymi grzbietami nad oczami biegnącymi wzdłuż ryjka. Ubarwienie bywa zróżnicowane – od szarego, przez żółtawobrązowy i czerwono-brązowy, po oliwkowobrązowy, z różnymi wzorami. Za każdym okiem znajduje się duży gruczoł przyuszny. Brzuch ma kolor kremowy, często z ciemnymi plamami. Źrenice są poziome, a tęczówki złociste. Palce kończyn tylnych mają błonę pławną u nasady. Palce przednich kończyn są wolne od błony.
Młode ropuchy mają zazwyczaj gładką, ciemną skórę. U niektórych osobników można zaobserwować czerwonawy odcień. Brak dużych gruczołów przyusznych sprawia, że są mniej trujące niż dorosłe osobniki. Kijanki są małe, jednolicie czarne. Żyją przy dnie i mają tendencję do tworzenia stad. Osiągają długość od 10 do 25 mm.
Ekologia, zachowanie i cykl życiowy
Mimo że naukowa nazwa Rhinella marina może sugerować związek zwierzęcia z wodami morskimi, gatunek nie zasiedla tych terenów. Badania laboratoryjne wykazały jednak, że kijanki są w stanie przetrwać w wodzie o zasoleniu odpowiadającym około 15% wody morskiej. Obserwacje terenowe na wyspie Coiba w Panamie potwierdziły z kolei obecność żywych kijanek i młodych ropuch przy zasoleniu 27,5‰. Ropucha olbrzymia preferuje otwarte tereny trawiaste i zalesione. Szczególne upodobanie wykazuje do obszarów zmodyfikowanych przez człowieka, takich jak ogrody czy rowy melioracyjne. W naturalnych środowiskach spotykana jest również w lasach subtropikalnych. Gęsta roślinność ogranicza jednak jej rozprzestrzenianie się.
Cykl życia ropuchy zaczyna się od jaj składanych w długich galaretowatych sznurach w wodzie. Samice mogą złożyć od 8 do 25 tysięcy jaj naraz. Sznury osiągają nawet 20 metrów długości. Jaja mają czarną barwę. Średnica wynosi około 1,7–2,0 mm. Są osłonięte błoną. Tempo rozwoju jaj w kijanki zależy od temperatury. Zazwyczaj wylęg następuje w ciągu 48 godzin. Okres ten może wahać się od 14 godzin do niemal tygodnia. Kijanki, niewielkie i czarne, żyją przy dnie w grupach. W ciągu 12–60 dni rozwijają się w młode ropuchy – cztery tygodnie to wartość przeciętna. Zarówno jaja, jak i kijanki są toksyczne dla wielu zwierząt.
Młode ropuchy mierzą zwykle 10–11 mm, ale rosną bardzo szybko. Średni początkowy przyrost wynosi 0,647 mm dziennie, a następnie 0,373 mm, zwalniając po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Szybki wzrost jest kluczowy dla przeżycia, ponieważ w okresie między przeobrażeniem a subdorosłością młode tracą toksyczność jaj i kijanek, a ich gruczoły przyuszne wciąż nie wytwarzają bufotoksyny. Szacuje się, że dorosłość osiąga zaledwie 0,5% osobników, częściowo z powodu kanibalizmu kijanek. W populacjach australijskich zjawisko to nasiliło się. Młode są 30 razy bardziej zainteresowane pożeraniem rodzeństwa i 2,6 razy częściej to realizują. Skracają także fazę kijanki w odpowiedzi na obecność starszych osobników.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Puchacz wirginijski
- Puchacz śnieżny – sowa śnieżna
- Ile śpią żyrafy, co jedzą i ile ważą? Ciekawostki
- Projektowanie ludzi – szansa czy zagrożenie?
- Bioróżnorodność – czego uczy nas o powstaniu życia?
Źródło:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cane_toad [dostęp: 08.09.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Benjamint444. Licencja: GDFL 1.2.
