Ropucha zielona (Bufotes viridis) to gatunek prawdziwej ropuchy występujący w różnorodnych siedliskach. Spotkać ją można od stepów i terenów górskich, przez półpustynie, aż po obszary miejskie w Europie kontynentalnej. Zasięgiem obejmuje obszar od wschodniej Francji i Danii po Bałkany, zachodnią Rosję i Kaukaz. Historycznie gatunek występował dalej na wschód – przez Bliski Wschód i Azję Środkową aż do zachodnich Chin, Mongolii i północno-zachodnich Indii – oraz na południe, wzdłuż Włoch i wysp Morza Śródziemnego aż do Afryki Północnej.
W wyniku badań genetycznych i morfologicznych ustalono, że 14 populacji, głównie azjatyckich, z wyjątkiem populacji afrykańskiej i balearskiej, należy uznać za odrębne gatunki. Zarówno one, jak i europejska ropucha zielona, zostały umieszczone w nowym rodzaju Bufotes, choć wcześniej klasyfikowano je w rodzaju Bufo.
Systematyka
Ropucha zielona była niegdyś klasyfikowana w rodzaju Bufo. W 2006 roku Frost i współpracownicy uznali ją jednak za gatunek typowy dla nowego rodzaju Pseudepidalea. Późniejsze badania wskazał, że również ten rodzaj nie jest monofiletyczny. Oznacza to, że nie obejmuje wszystkich potomków wspólnego przodka. W 2010 roku Dubois i Bour wykazali, że Pseudepidalea jest młodszym synonimem rodzaju Bufotes Rafinesque z 1815 roku. Analiza kladystyczna Van Bocxlaera i współpracowników z 2009 roku pokazała, że gatunki dawniej zaliczane do Bufo rozmieszczone są w różnych miejscach drzewa filogenetycznego, a jeden z przedstawicieli Pseudepidalea zajmuje pozycję odległą od reszty gatunków rodzaju. Potwierdziło to potrzebę rewizji systematyki.
Zachowanie ropuchy zielonej
Ropucha zielona jest zwierzęciem głównie nocnym. Jedynie wiosną czasami obserwuje się jej aktywność w ciągu dnia. Preferuje ciepłe lata i wysokie temperatury wody. Zimy spędza w stanie hibernacji, chroniąc się przed chłodem. W niewoli może dożyć 8–9 lat, a w środowisku naturalnym średnio siedmiu.
Dieta obejmuje różnorodne owady i bezkręgowce, w tym świerszcze, mączniki, małe motyle, dżdżownice, ćmy, chrząszcze, mrówki, pająki oraz gąsienice. Odnotowano także rzadkie przypadki ataków na nietoperze.
Ropucha zielona posiada skuteczny mechanizm obronny. Gruczoły przyuszne wydzielają toksyny, które są śmiertelne dla większości jej naturalnych wrogów. Kontakt ze skórą płaza jest bezpieczny dla ludzi.
Opis
Ropucha zielona osiąga długość ciała od około 5 do 12 cm. Samice mierzą średnio 10,5 cm. Są zwykle większe od samców. Głównym źródłem dymorfizmu płciowego jest różnica w przeciętnym wieku osobników, a w mniejszym stopniu warunki środowiskowe.
Grzbiet przybiera barwy od jasnej i szarej po szarożółtą, popielatą lub oliwkową. Pokrywa się nieregularnymi ciemno- lub żywozielonymi plamami. Na grzbiecie i bokach widoczne są również pomarańczowoczerwone i czerwone kropki. Brzuch może być jednolicie szary lub pokryty szarymi plamami. Skórę zdobią brodawki. W okresie rozrodczym samce stają się wyraźnie bardziej zielone od szarzejących samic.
Za oczami, o poziomych źrenicach, znajdują się wydatne gruczoły przyuszne, a u samców – rezonatory wykorzystywane podczas nawoływań. Występuje błona bębenkowa. Na wewnętrznym brzegu stępu widoczny jest podłużny fałd skórny. Czwarty palec stopy posiada pojedynczy rząd modzeli stawowych. Odróżnia to ropuchę zieloną od ropuchy szarej i paskówki, które mają ich dwa.
Fizjologia
Fizjologia ropuchy zielonej była przedmiotem licznych badań, szczególnie w kontekście wydzielin gruczołów i zdolności do osmoregulacji. Gruczoły skórne wydzielają jad zawierający bufotalinę, działającą na serce, oraz bufogeninę – związek o właściwościach halucynogennych i uspokajających. Badania nad wydzieliną gruczołów śluzowych osobników przechodzących przeobrażenie wykazały obecność co najmniej dwóch rodzajów komórek stożkowatych wytwarzających mucyny. Są to glikoproteiny biorące udział w osmoregulacji oraz w ochronie mechanicznej i chemicznej zwierzęcia. Analizy chemiczne wykazały obecność reszt mannozy, galaktozy i kwasu sjalowego połączonego wiązaniem glikozydowym α(2→3).
Ropucha zielona dobrze znosi zmiany zasolenia środowiska. W temperaturze 25 °C może przetrwać w wodzie o zasoleniu sięgającym 19%, a niektóre osobniki nawet 23%. W warunkach niskiego zasolenia jej osocze jest hipertoniczne, a w wysokim staje się izotoniczne, głównie dzięki zwiększeniu stężenia chlorku sodu (około 85%) oraz w mniejszym stopniu mocznika (5–10%). Zmiany osocza wymagają dostosowania stężeń w innych płynach ustrojowych. Nadmiar soli usuwany jest z organizmu wraz z moczem. Mocznik wydalany jest także przez skórę, która posiada miejsca wrażliwe na amiloryd i floretynę – substancje o działaniu moczopędnym.
Ropucha zielona – występowanie
Ropucha zielona ma rozległy zasięg występowania w Europie. Na zachodzie sięga Niemiec (z wyłączeniem północno-wschodnich i części południowych obszarów) oraz wschodniego krańca Francji. W Austrii występuje niemal w całym kraju z wyjątkiem zachodu i centrum. Na południowym zachodzie zasięg obejmuje północno-wschodnią część Włoch. Ciągnie się wzdłuż wybrzeży Adriatyku aż do Morza Czarnego. Na wschodzie i północy granice wyznacza Federacja Rosyjska. Na północy ropucha sięga południowo-wschodniej Estonii. Zajmuje także większą część Łotwy. Jej zasięg ograniczają akweny morskie, w tym Morze Bałtyckie. Niekiedy notowana jest też na południowych wybrzeżach Szwecji i – według niepotwierdzonych danych – w Norwegii.
W obrębie tego rozległego obszaru gatunek nie występuje równomiernie. W Polsce notuje się go głównie w południowych regionach – rzadko w Tatrach (do około 1000 m n.p.m.) i częściej na stokach Pienin. Na terenie Czech populacje koncentrują się głównie na północy i części południowego zachodu. W Słowacji ropucha zielona nie występuje na zachodzie i południu kraju. Brakuje stwierdzeń dotyczących zachodniej Ukrainy i Rumunii. Zajmuje natomiast całe terytoria Albanii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Słowenii, Mołdawii, Bułgarii, Chorwacji, Macedonii Północnej, Grecji, Cypru i Malty. Zamieszkuje także wyspy Morza Śródziemnego, w tym Korsykę, Sardynię, Sycylię oraz Maltę.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Ropucha szara – ropucha zwyczajna
- Ropucha paskówka
- Ile żyje patyczak, jak o nie dbać oraz co jedzą
- Przyszłość religii – cz. 1: Obecna sytuacja
- Przyszłość religii – cz. 2: Widmo apokalipsy
Źródło:
1. https://en.wikipedia.org/wiki/European_green_toad [dostęp: 09.09.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Скампецкий. Licencja: CC BY-SA 3.0.
