Agama błotna, znana także jako wodnogama indochińska (Physignathus cocincinus), to duża jaszczurka z rodziny agamowatych, występująca głównie w południowych Chinach oraz Azji Południowo-Wschodniej. Żyje w subtropikalnych lasach nad rzekami, gdzie nocuje na gałęziach. Jej dieta obejmuje stawonogi, dżdżownice, ślimaki, kręgowce i rośliny. Samce są terytorialne, a samice składają jaja; w niewoli zdarza się partenogeneza. Jest blisko spokrewniona z australijskimi agamami z podrodziny Amphibolurinae.
W Hongkongu i Tajwanie populacje agamy błotnej rozmnażają się pomimo prób kontroli, podczas gdy liczebność w naturalnym zasięgu spada. Główne zagrożenia to nadmierne polowanie, handel zwierzętami domowymi oraz utrata siedlisk. Mięso agam błotnych jest cenione w Wietnamie, a ich hodowla w niewoli nie nadąża za popytem, co prowadzi do odłowu dzikich osobników. Wodnogamy indochińskie są eksportowane do Unii Europejskiej i USA, w większości dziko złapane. Utrata siedlisk wynika z działalności ludzkiej, jak wycinka lasów i rozwój infrastruktury.
Taksonomia
Gatunek opisany przez Georgesa Cuviera w 1829 roku. Oryginalna pisownia „Phyhignathus cocincinus” prawdopodobnie jest błędem drukarskim. Epitet cocincinus odnosi się do regionu Cochin-china (Wietnam). W XIX i XX wieku do rodzaju Physignathus zaliczano inne gatunki, które później przeniesiono do odrębnych rodzajów. Obecnie agama błotna jest jedynym gatunkiem w rodzaju..
Opis
Dorosłe agamy błotne mogą dorastać do 90 cm długości, z czego ich ogon stanowi ponad 70% całkowitej długości. Zarówno ciało i ogon są spłaszczone, a kończyny długie i muskularne. Samce mają wyraźne grzebienie i fałdy skórne, większą głowę oraz bardziej wyraziste cechy niż samice. Kolor zazwyczaj jest zielony, ale może zmieniać się w stresujących sytuacjach. Młode osobniki mają intensywne zielone lub turkusowe pasy, które blakną z wiekiem.
Zasięg występowania
Agamy błotne zamieszkują subtropikalne lasy w południowych Chinach (Guangdong, Guangxi, Yunnan) oraz Azji Południowo-Wschodniej (Wietnam, Laos, Kambodża, Tajlandia). Istnieją niepotwierdzone doniesienia o ich obecności w Mjanmie. W Hongkongu i Tajwanie rozmnażają się dziko. Występują także w Malezji i na Florydzie, choć tam się nie namnażają.
Siedlisko
Preferują gęste, wiecznie zielone lasy nad strumieniami, w klimacie o wilgotności 40-80% i temperaturach 26-32°C. Zamieszkują wysokości od 50 do 820 m, choć ich liczebność spada powyżej 270 m. W Hongkongu można je spotkać w miejskich parkach, gdzie preferują obszary z kamieniami i wyższymi drzewami.
Zachowanie i ekologia
Agamy błotne są zwierzętami dziennymi i półdrzewnymi, często odpoczywają na gałęziach nad strumieniami. W przypadku zagrożenia uciekają do wody, gdzie mogą pozostać zanurzone przez 90 minut. Terytoria samców są większe i bardziej terytorialne niż samic. Ich dieta w naturze składa się głównie z owadów, a także małych kręgowców i roślin.
Rozmnażanie
Agamy błotne składają od 5 do 16 jaj w piaszczystych brzegach rzek. Jaja wylęgają się po dwóch-trzech miesiącach. Dojrzałość płciową osiągają w pierwszym roku życia, a jej długość w niewoli wynosi 10-15 lat. Zarejestrowano jeden przypadek partenogenezy.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek jest klasyfikowany jako narażony na wyginięcie przez IUCN od 2017 roku i wpisany na CITES Appendix II w 2023 roku. Główne zagrożenia to nadmierne polowanie, handel mięsem i zwierzętami domowymi oraz utrata siedlisk.
Polowanie i handel
Mięso agam błotnych jest cenione w Wietnamie i używane w medycynie oraz kulinariach. Jaja są przechowywane w winie ryżowym. Eksport żywych agam do Europy i USA jest znaczny, głównie z Wietnamu, gdzie większość osobników pochodzi z dzikich populacji. Hodowla w niewoli nie nadąża za rosnącym popytem.
Utrata siedlisk
Degradacja siedlisk leśnych i działalność ludzka, jak nielegalne wycinki, rozwój infrastruktury i zmiany klimatyczne, stanowią poważne zagrożenie. W Chinach, Wietnamie i innych krajach Azji Południowo-Wschodniej, siedliska są niszczone przez budowę tam, rozwój rolnictwa i urbanizację.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_water_dragon [dostęp: 12.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Rushenb. Licencja: CC BY-SA 3.0.
