Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) to gatunek rośliny należący do rodziny dziurawcowatych. Występuje naturalnie w Europie (w tym pospolicie w Polsce), zachodniej Azji, północnej Afryce. Zawleczony został do Ameryki Północnej i Południowej, południowej Afryki, Australii i Nowej Zelandii, Japonii. Znajduje zastosowanie w medycynie oraz jako roślina ozdobna.
Nazewnictwo
Nazwa „dziurawiec”, jak i drugi człon nazwy, tj. łac. perforatum (dosłownie ‘dziurawy’), pochodzą od charakterystycznego wyglądu liści.
Nazwę zwyczajową – ziele świętojańskie czy też ziele Świętego Jana – dziurawiec zyskał z powodu kwitnienia w dniu Świętego Jana, tj. 24 czerwca.
Wymieniany jest też pod nazwami: dziurawiec pospolity, ruta polna, krzyżowe ziele, arlika, przestrzelon, dzwonki Panny Marii.
Ze względu na swoje właściwości uczulające w Rosji nazywany jest zwieroboj, co dosłownie oznacza ‘zwierzobójca’.
Morfologia
Dziurawiec zwyczajny osiąga wysokość 30-80 (a nawet 100) cm. Z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy kwiatonośne i płonne.
Łodyga jest prosto wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, u dołu drewniejąca, pełna, z nielicznymi gruczołkami w szczytowej części. Ma dwie podłużne wystające listwy. Liście są ułożone naprzeciwlegle, siedzące, nagie, eliptyczne do równowąskich, o długości około 3 cm. Blaszka liściowa jest prześwitująco kropkowana, z gruczołkami na brzegu. W prześwitujących kropkach znajdują się zbiorniki olejków eterycznych.
Kwiaty są szypułkowe o średnicy do 3 cm, liczne, zebrane w gęste baldachogrono, osadzone w kątach naprzeciwległych przysadek. Działki kielicha są lancetowate. Korona jest pięciopłatkowa, żółta, a płatki są czarno kropkowane z licznymi pręcikami.
Owoc to wielonasienna torebka, która jest pokryta gruczołkami. Nasiona są czarne, drobno kropkowane.
Dziurawiec to roślina ciepłolubna. Dobrze rośnie w trawiastych zaroślach. Kwitnie od czerwca do sierpnia, wytwarza dużo pyłku, z którego korzystają owady odwiedzające kwiaty.
Zastosowanie
Dziurawiec w celach leczniczych stosowany był już w dawnych czasach. Korzystano z niego w przypadku oparzeń, ran, wrzodów, schorzeń układu oddechowego i moczowego czy problemów z układem trawiennym. Zauważono też, że wykazuje właściwości uspokajające i kojące nerwy. Do dziś w ziołolecznictwie używa się młodych pędów dziurawca, jak również jego kwiatów, wytwarzając z nich różnego rodzaju ekstrakty lub susz do zaparzania.
Dziurawiec zwyczajny zawdzięcza swoje właściwości prozdrowotne wielu substancjom, między innymi:
- hypercynie (czerwony barwnik), która jest flawonoidem,
- hyperozydowi, który działa moczopędnie,
- kwercetynie i rutynie, które uszczelniają naczynia włosowate,
- hyperforynie, która wykazuje działanie antybiotyczne,
- garbnikom bakteriostatycznym, które działają przeciwbiegunkowo.
W dziurawcu znajdują się również olejki eteryczne, kwasy organiczne, żywice, sole mineralne, cukry, pektyny, choliny oraz witaminy A i C.
Dziurawiec wykazuje też działanie przeciwdepresyjne i uspokajające, dlatego polecany jest w stanach niepokoju, zaburzeniach równowagi nerwowej czy wyczerpania nerwowego. Także u dzieci, które mają lęki nocne i z tego powodu się moczą, zaleca się herbatę z dziurawca. Takie właściwości dziurawiec zawdzięcza hypercynie, która hamuje rozkład serotoniny. Niedobór serotoniny powoduje objawy lęku, przygnębienia czy złego nastroju. Dziurawiec im zapobiega poprzez zbilansowanie poziomu serotoniny w organizmie. Jednak w leczeniu depresji stosuje się wyciąg z dziurawca, ponieważ hypercyna nie rozpuszcza się w wodzie, dlatego dziurawiec w formie zaparzonej herbaty nie przyniesie oczekiwanych efektów.
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziurawiec_zwyczajny
- https://www.medonet.pl/zdrowie,dziurawiec-zwyczajny—wlasciwosci-i-zastosowanie,artykul,1726116.html
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz. Licencja: CC BY-SA 4.0.
