Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum) to roślina, która od wieków znana jest ze swoich prozdrowotnych właściwości. Ta niewielka roślina, należąca do rodziny bobowatych, jest skarbnicą cennych substancji, które znajdują zastosowanie zarówno w medycynie, jak i kosmetologii. Jej nasiona, z których pozyskuje się wiele aktywnych związków, wykorzystywane są w różnorodnych preparatach i suplementach diety.
Morfologia
Kozieradka pospolita to jednoroczna roślina o silnym, palowym korzeniu. Jej wyprostowana łodyga jest delikatnie owłosiona i słabo rozgałęziona, osiągając do 60 cm wysokości.
Kozieradka charakteryzuje się trójlistkowymi liśćmi, których odwrotnie jajowate kształty nadają im wyjątkowy wygląd. Listki są z wierzchu ubarwione na zielono, natomiast od spodu mają delikatny sinozielonkawy odcień.
Kwiaty kozieradki pospolitej są osadzone siedząco lub na krótkich szypułkach, zwykle pojedynczo lub po dwa w kątach liści. Kielich jest rurkowaty, pięciowrębny. Charakterystyczną cechą jest korona kwiatu przypominająca kształtem motyla, o subtelnej żółtawej barwie. Wewnątrz kwiatu znajduje się dziesięć pręcików, z czego dziewięć jest zrośniętych, a jeden jest wolny. Słupek występuje pojedynczo.
Po przekwitnięciu kwiatów kozieradka wytwarza charakterystyczne owoce – wygięte strąki, zakończone krótkim dzióbkiem o beżowobrunatnej barwie. Wewnątrz strąka znajduje się około 15 nasion o romboidalnym lub pryzmatycznym kształcie. Ich barwa jest delikatnie beżowa. Nasiona podzielone są bruzdą na dwie nierówne części, przypominając w ten sposób nieco nasiona gryki.
Właściwości prozdrowotne
Kozieradka pospolita, pochodząca z południowych części Azji, obecnie uprawiana jest na całym świecie, przede wszystkim w Indiach i Chinach. Jej nasiona są surowcem o wielkim potencjale terapeutycznym. Flawonoidy wzmacniają naczynia krwionośne, saponiny obniżają poziom cholesterolu we krwi, a alkaloidy wspierają układ nerwowy i działają przeciwbakteryjnie.
Kozieradka zawiera też witaminy z grupy B oraz cenne pierwiastki, takie jak fosfor, żelazo, potas i wapń. Niezwykle ważne są też jej właściwości hipoglikemiczne, które wspomagają leczenie cukrzycy poprzez zwiększenie wychwytu glukozy i stymulację wydzielania insuliny.
Ponadto kozieradka ma zdolność poprawiania trawienia, niwelowania wzdęć, pobudzania apetytu i redukcji stanów zapalnych błony śluzowej żołądka, dlatego jest ona składnikiem wielu preparatów mających na celu poprawę trawienia i zdrowia przewodu pokarmowego.
Nasiona kozieradki mają też właściwości wykrztuśne, skuteczne w infekcjach górnych dróg oddechowych.
Kozieradka to także składnik kosmetyków. Jest obecna w produktach do pielęgnacji włosów, gdyż duża ilość minerałów i witamin w niej zawartych wzmacnia włosy i hamuje ich nadmierną utratę.
Nie tylko nasiona, ale także liście kozieradki są wykorzystywane w kosmetyce. Preparaty z ekstraktami z tej rośliny poprawiają kondycję skóry i łagodzą stany zapalne.
Stosowanie preparatów z kozieradką
Kozieradka pospolita występuje w różnych formach – suszu, granulatu, kapsułek, tabletek, kremów oraz szamponów. Warto jednak pamiętać o przeciwwskazaniach i możliwych skutkach ubocznych. Osoby w ciąży, karmiące piersią oraz cierpiące na niskie ciśnienie krwi tętniczej powinny zachować ostrożność. Przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z lekarzem.
Historia uprawy
Kozieradka pospolita była znana już w starożytności. Archeologiczne znaleziska potwierdzają obecność nasion kozieradki sprzed 3000 lat p.n.e. w różnych regionach. Odnaleziono je m.in. w grobowcu Tutanchamona w Egipcie oraz w Lakisz w Palestynie. Słynny papirus Ebersa podaje przepis na wykorzystanie oleju z jej nasion do pielęgnacji ciała. Szymon Syreński (Syreniusz) w XVI wieku, autor pierwszego w Polsce opracowania botanicznego, podaje jej nazwę jako fenegryk lub boża trawka.
Uprawa
Kozieradka pospolita potrzebuje nasłonecznionego i osłoniętego od wiatru stanowiska oraz żyznej gleby z dużą zawartością wapnia. W połowie kwietnia można ją uprawiać poprzez wysiew nasion bezpośrednio do gruntu na głębokość 1-1,5 cm, zachowując rozstaw rządków wynoszący 30 cm. Kiełkowanie nasion następuje zazwyczaj po dwóch tygodniach. W trakcie uprawy ważne jest regularne pielenie oraz spulchnianie gleby.
Źródła
- https://apteline.pl/encyklopedia-ziol/kozieradka-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-i-zastosowanie
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Kozieradka_pospolita
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz. Licencja: CC BY-SA 4.0.
