Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), zwany też zwyczajowo bluszczykiem ziemnym, kurdybankiem, obłożnikiem, to gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Epitet gatunkowy nazwy zwyczajowej kurdybanek pochodzi od kurdybanów – garbowanych skór, zdobionych m.in. motywami roślinnymi.
Morfologia
Bluszczyk kurdybanek to roślina o wysokości 10-20 cm, z długimi pełzającymi rozłogami, łatwo zakorzeniającymi się. Łodyga jest naga (sporadycznie owłosiona), kanciasta i miękka, z długimi (do 1 m) ulistnionymi rozłogami. Liście są zimotrwałe, naprzeciwległe, o długości 1-3 cm, sercowato okrągławe z karbowanym brzegiem. Na spodniej stronie blaszki często fioletowoczerwone. Ogonki liściowe są zawsze krótsze od międzywęźli.
Kwiaty są krótkoszypułkowe, osadzone po 2-4 w kątach liści. Kielich jest rurkowaty, niewyraźnie dwuwargowy, o długości 5-7 mm. Korona jest trzy razy dłuższa od kielicha, niebieskofioletowa do czerwonawej, sporadycznie biała, z włoskami w gardzieli. Górna warga jest dwuklapowa, dolna trzyklapowa. Roślina posiada dwa rodzaje kwiatów – obok kwiatów obupłciowych występują kwiaty żeńskie z prątniczkami.
Bluszczyk kurdybanek zakwita w drugim roku życia, kwitnie od kwietnia do czerwca (lub rzadziej do lipca). Zapylany jest przez owady. Nasiona rozsiewane są przez mrówki.
Występowanie
Kurdybanek występuje w całej Europie, w umiarkowanych strefach Azji, na Syberi, zadomowiony jest także w Ameryce Północnej, gdzie jest gatunkiem zawleczonym. W Polsce jest pospolity.
W środkowej Europie roślina występuje od niżu po regiel dolny, w obszarze o klimacie suboceanicznym. Preferuje gleby zasobne w składniki mineralne, szczególnie azot. Rośnie w zaroślach, przydrożach, na łąkach i skrajach pól. W uprawach rolnych, szczególnie w ogrodach, jest pospolitym chwastem.
Zastosowanie
Bluszczyk kurdybanek stosowany był w ziołolecznictwie już w średniowieczu. Natomiast w ogrodnictwie uznawany jest za trudny do wyplenienia chwast. I chociaż faktycznie pnącze to może nastręczać pewnych problemów, gdyż jest rośliną niezwykle ekspansywną, to nie można nie docenić jej zbawiennych dla zdrowia właściwości. Prawdopodobnie właśnie dlatego pokolenie naszych babć nazywało bluszczyk chwastem cudotwórcą.
Bluszczyk kurdybanek przede wszystkim jest pomocny w chorobach związanych z układem pokarmowym, ale korzysta się z niego również w przypadku problemów układem oddechowym.
Składniki aktywne obecne w bluszczyku kurdybanku to między innymi:
- Flawonoidy – mają działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, uszczelniają naczynia krwionośne i mogą mieć działanie moczopędne.
- Saponiny – przyspieszają trawienie tłuszczów, działają przeciwzapalnie i pomagają pozbyć się toksyn z organizmu.
- Garbniki (ok. 7 proc.) – ten składnik najczęściej kojarzony jest z herbatą, i słusznie, gdyż herbata jest faktycznie najpopularniejszym dostarczycielem garbników. Są to związki zwalczające wolne rodniki, czyli działające antyoksydacyjnie, wykazujące silne działanie bakteriobójcze, pomagają też zniwelować stres oksydacyjny i jego skutki.
- Cholina – wspomaga działanie wątroby, jej niedobór może prowadzić do podwyższenia cholesterolu.
- Kwasy organiczne – są niezbędne do utrzymania prawidłowego funkcjonowania bariery jelitowej, a dzięki swojemu działaniu na strukturę nabłonka usprawniają prawidłowe wchłanianie substancji odżywczych do organizmu.
- Sole mineralne – ich niedobory mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.
Według podań bluszczyku kurdybanku używała w XII wieku św. Hildegarda, przypisując mu zbawienny wpływ w przypadku bólów głowy i tzw. szumów w uszach. Ponadto uznaje się, że to dzięki niemu Jan III Sobieski wygrał bitwę pod Wiedniem, gdyż król nakazał swoim żołnierzom picie naparu z bluszczyku, co pomogło opanować problem tyfusu i wzmocniło dodatkowo organizmy żołnierzy.
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Bluszczyk_kurdybanek
- https://zywienie.medonet.pl/produkty-spozywcze/ziola/bluszczyk-kurdybanek-wlasciwosci-i-dzialanie-na-organizm/w52b1zs
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Agnieszka Kwiecień, Nova. Licencja: CC BY-SA 4.0.
