Jak miłość wpływa na mózg – cz. 2: Chemia miłości

Miłość, choć jest piękna, to może być również przedstawiona w zwyczajowych procesach chemicznych zachodzących w mózgu. Sprawdźmy, co na ten temat mówi nauka.

W części pierwszej przedstawiliśmy miłość w odniesieniu do uczuć. Pokazaliśmy, czym jest, jakie ma cechy, poruszyliśmy kwestię miłości bezinteresownej oraz skierowanej do bliźniego niebędącego z nami w bliższej relacji. Podaliśmy przykłady miłości zarówno z Pisma Świętego, jak i z życia codziennego ludzi współczesnych. Czas spojrzeć, jakie reakcje chemiczne wytwarzają się w naszych mózgach z powodu miłości.

Chemia miłości czy jednak uczucie?

Miłość najczęściej utożsamiana jest z sercem. Choć jest to romantyczne i nawet przyjemnie patrzy się na obrazki z czerwonym serduchem, to jednak nie może się ona tam znajdować. Rzeczywistość jest taka, że miłość to również procesy zachodzące w naszych mózgach. Kiedy się zakochamy, to nasz organizm wydziela związki chemiczne odpowiedzialne za nasze uczucia.

Czy możemy więc powiedzieć, że miłość to nic innego jak chemia i pobudzanie neuronów? A skoro to tylko chemia, to gdzie w takim razie jest miejsce dla Boga?

Rzecz w tym, że miłość jest na tyle skomplikowanym zjawiskiem, że spłycenie tego tylko do chemii byłoby krzywdzące. Według prof. Karola Kacprzaka z Zakładu Chemii Medycznej UAM poza reakcjami chemicznymi mamy dodatkowo do czynienia z tym, „co przeżywamy, wszystkie efekty upojenia miłosnego, a więc ekstaza, radość czy tragedia to są już zjawiska, które odnosimy do sfery psychicznej, a nawet metafizycznej, i które trudno dobrze jakościowo i ilościowo opisać”¹.

Budowa organizmów na Ziemi, a tym samym mózgu, jest na tyle skomplikowana, że kreacjoniści uznają, iż do ich stworzenia potrzebny był projektant, czyli Bóg². Powstaje pytanie: czy zachodzące w mózgu reakcje chemiczne odpowiadające za miłość mogą przeczyć istnieniu Stworzyciela? Nic podobnego! Po prostu zostaliśmy stworzeni tak, a nie inaczej.

Przykładem może być procesor kwantowy, będący niezwykle zaawansowanym elementem komputera. Czy to, że do wykonywania obliczeń potrzebny jest prąd i kubity, jest dowodem na to, że procesor powstał sam³? Bzdura! Tak jak Bóg stworzył skomplikowane organizmy, tak samo człowiek zbudował złożone urządzenie. Jedno nie przeczy drugiemu.

Jakie reakcje chemiczne zachodzą w mózgu podczas miłości

Podczas uczucia miłości w mózgu zachodzą liczne reakcje chemiczne. Co ciekawe, każda substancja ma tutaj przypisaną funkcję, za jaką odpowiada.

Fenyloetyloamina

Fenyloetyloamina odpowiada za stany zwiększonej euforii i radości. Co ciekawe, można ją sobie podnieść, jedząc czekoladę lub wykonując lekkie ćwiczenia fizyczne⁴. Jednak fenyloetyloamina zdobyta dzięki zjedzeniu czekolady dość szybko rozkłada się w organizmie.

Dopamina

Dopamina odpowiada za uczucie euforii. Sprawia, że czujemy się szczęśliwi w obecności drugiej osoby⁵.

Oksytocyna

Oksytocyna, zwana również hormonem miłości, wpływa na poczucie bezpieczeństwa, wzmacnia więzi emocjonalne i obniża stres. Hormon ten wydzielany jest podczas przytulania i dotyku, ale nie tylko. Organizm wytwarza go też, gdy spotykamy się z osobami życzliwymi, słysząc np. od nich dobre słowa⁶.

Osoby mające psy czasami mogą zastanawiać się, dlaczego ich pupile siedzą i się w nich wpatrują, mając przy tym wesołą mordkę. Badania dowiodły, że te pocieszne czworonogi wyczuwają u nas oksytocynę, jak również same je produkują⁷. Czyżby to było odpowiedzią, dlaczego psy tak mocno są przywiązane do swych właścicieli?

Wazopresyna

Wazopresyna daje poczucie silnego związku. U mężczyzn w połączeniu z testosteronem wywołuje czułość, opiekuńczość oraz zazdrość⁸.

Endorfiny

Endorfiny pomagają w odczuwaniu szczęścia, spokoju i bezpieczeństwa⁹. Znane są również jako hormony szczęścia, zmniejszające stres i ból¹⁰. Ilość endorfin możemy sobie podnieść, jedząc czekoladę, uprawiając sport, relaksując się lub czytając książkę. Niski poziom endorfin prowadzić może do złego samopoczucia i depresji.

Bo do zakochania trzeba dwojga

W początkowej fazie miłości główną rolę gra para hormonów: fenyloetyloamina i dopamina. Osoby zakochane wydzielają ich ponad czternaście tysięcy razy więcej¹¹. Stan ten nie trwa jednak w nieskończoność, bo od dwóch do trzech lat¹². Po tym okresie znaczenia nabiera kolejna parka: oksytocyna i wazopresyna¹³.

Jako ciekawostkę można podać, że zostały przeprowadzone badania na nornikach preriowych i górskich. Jedne wiążą się w pary na całe życie, drugie zaś nie. Ustalono, że norniki tworzące więzi monogamiczne mają więcej oksytocyny i wazopresyny. Gdy jednym zablokowano produkcję wazopresyny, a drugim zwiększono, role się odwróciły^14,15.

Nauka a nauka

Przez wiele lat twierdzono, że endorfiny powodują tzw. euforię biegacza¹⁶. Polega ona na tym, że osoba po długotrwałym wysiłku fizycznym czuje się szczęśliwsza, a odpowiedzialne są za to endorfiny, wytwarzane w procesach chemicznych zachodzących w naszych mózgach.

Jednakże kolejne badania przeprowadzone przez naukowców wykazały, że za efekt biegacza nie odpowiadają endorfiny, a endokannabinoidy, dające podobny efekt co środki odurzające^17,18. Jeśli znamy kogoś, kto bierze coś, by być na tzw. haju, to warto go namawiać, by poszedł sobie pobiegać, a poczuje się lepiej i przy okazji nie wyda pieniędzy na coś, co niszczy mu mózg.

Nauka, choć jest dziedziną ciekawą, nieraz przeczy sama sobie. To tak jak z mózgiem – jedni naukowcy, patrząc na niego, dochodzą do wniosku, że został stworzony przez projektanta, inni zaś, że przez ewolucję.

To jak to jest z tą miłością – chemia czy coś jeszcze

Tak jak w przypadku definicji miłości, tak samo tutaj nie znajdziemy jednolitej odpowiedzi. Dla jednych miłość jest przejawem boskiego projektu, wraz ze złożonością mózgu i procesami chemicznymi w nim zachodzącymi, dla innych zaś samą chemią i niczym więcej. Bez względu na to, którą odpowiedź wybierzemy, czy tego chcemy, czy nie, badania dowodzą, że pod wpływem miłości organizm wydziela pewne związki chemiczne.

Przypisy

1. M. Ziółek, Prof. UAM Karol Kacprzak. Chemia miłości, 13.02.2021, https://uniwersyteckie.pl/zycie/prof-uam-karol-kacprzak-chemia-milosci [dostęp: 13.06.2024].
2. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kreacjonizm;3927247.html [dostęp: 13.06.2024].
3. https://www.ovhcloud.com/pl/learn/what-is-quantum-computing/ [dostęp: 13.06.2024].
4. M. Jurgowiak, Biochemia miłości, czyli zakochany mózg, 14.06.2021, https://glos.umk.pl/nauka/?id=21818 [dostęp: 13.06.2024].
5. Tamże.
6. J. Molenda, Oksytocyna – hormon miłości i więzi, dlaczego warto karmić piersią?, 26.05.2023, https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/oksytocyna-hormon-milosci-i-wiezi-dlaczego-warto-karmic-piersia [dostęp: 13.06.2024].
7. H. Gadomska, Czy psy naprawdę się do nas uśmiechają? Naukowcy to sprawdzili, https://www.national-geographic.pl/artykul/czy-psy-naprawde-sie-do-nas-usmiechaja?page=1 [dostęp: 13.06.2024].
8. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/przytul-sie-na-zdrowie [dostęp: 13.06.2024].
9. Chemia miłości: co się dzieje w organizmie w czasie zakochania?, 13.02.2019, https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/relacje/chemia-milosci-co-sie-dzieje-w-organizmie-w-czasie-zakochania-aa-nmCT-RqRv-v9nx.html [dostęp: 13.06.2024].
10. T. Naklicka, Hormony szczęścia – jak działają i kiedy są uwalniane? Sprawdzone sposoby na wywołanie hormonów szczęścia, 14.06.2021, https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,hormony-szczescia—jak-dzialaja-i-kiedy-sa-uwalniane–sprawdzone-sposoby-na-wywolanie-hormonow-szczescia,artykul,19702467.html [dostęp: 13.06.2024].
11. M. Jurgowiak, Biochemia miłości, czyli zakochany mózg, 14.06.2021, https://glos.umk.pl/nauka/?id=21818 [dostęp: 13.06.2024].
12. Zakochujemy się z prędkością 400 km na godzinę, 14.02.2016, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C408412%2Czakochujemy-sie-z-predkoscia-400-km-na-godzine.html [dostęp: 13.06.2024].
13. M. Jurgowiak, Biochemia miłości, czyli zakochany mózg, 14.06.2021, https://glos.umk.pl/nauka/?id=21818 [dostęp: 13.06.2024].
14. J. Świątek, Zaszczepieni wiernością, 12.01.2015, https://www.psychologia-spoleczna.pl/felietony/1846-zaszczepieni-wiernoscia.html [dostęp: 13.06.2024].
15. M. Kochanowska, Neurobiologia zaufania, 25.03.2009, https://neuroskoki.pl/neurobiologia-zaufania/ [dostęp: 13.06.2024].
16. Endorfina, czyli hormon szczęścia. Co trzeba o nim wiedzieć?, 22.05.2018 https://www.medonet.pl/zdrowie,endorfiny-jako-hormony-szczescia,artykul,1725360.html [dostęp: 13.06.2024].
17. C. Bergland, “Runner’s High” Depends on Endocannabinoids (Not Endorphins), 26.02.2021, https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-athletes-way/202102/runner-s-high-depends-endocannabinoids-not-endorphins [dostęp: 13.06.2024].
18. Tajemnicze substancje produkowane przez nasze ciało podczas ćwiczeń, o których istnieniu nie miałeś pojęcia, https://vitalia.pl/artykul12810_Tajemnicze-substancje-produkowane-przez-nasze-cialo.html [dostęp: 13.06.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.