Wiertka złotawa, to gatunek gąbek z rodziny Clionaidae, który występuje na całym świecie. Gąbka wywierca okrągłe otwory o średnicy do 5 milimetrów w wapieniu lub muszlach mięczaków, szczególnie ostryg. Zazwyczaj widoczna jest jako bezkształtna, żółta lub pomarańczowa masa na dnie tych otworów.
Siedlisko i zasięg geograficzny
Wiertka złotawa zamieszkuje przybrzeżne wody, preferując podłoża bogate w wapń. Zasiedla zarówno żywe, jak i martwe muszle mięczaków oraz inne organizmy o twardych, wapiennych strukturach. Może także penetrować skały wapienne i różne rodzaje koralowców. Zazwyczaj występuje na głębokościach do 200 metrów. Gąbka ta jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie, z wyjątkiem Antarktydy, a szczególnie często spotykana w Kanale La Manche, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym.
Morfologia
Wiertka jest asymetrycznym, wielokomórkowym organizmem, który nie posiada prawdziwych tkanek. Jej ciało składa się z dwóch warstw komórkowych: zewnętrznej, zbudowanej z kurczliwych komórek pinakocytów, oraz wewnętrznej warstwy choanocytowej, która wyściela wnętrze gąbki. Choanocyty za pomocą swoich wici tworzą prąd wodny, który wprowadza do gąbki cząstki pokarmu. Między tymi warstwami znajduje się mezohyl, który zawiera żywe komórki archeocytów. Odpowiadają one za różne funkcje, takie jak trawienie, rozmnażanie, czy usuwanie odpadów.
Mechanizm drążenia
Wiertka złotawa znana jest z umiejętności wywiercania otworów w podłożach wapiennych, co zawdzięcza wyspecjalizowanym komórkom trawiennym. Komórki te, będące zróżnicowanymi archeocytami, wydzielają kwas, który rozpuszcza wapń w muszlach i skałach. Powstałe wióry wapienne są usuwane przez kanały wodne gąbki, stając się częścią procesu bioerozji.
Ekologia
Gąbka pełni ważną rolę w ekosystemach morskich, rozkładając i rozpuszczając węglan wapnia w rafach i innych strukturach wapiennych, co czyni je bardziej podatnymi na uszkodzenia. Gąbki te mogą całkowicie zdominować rafy, ograniczając przestrzeń życiową dla innych organizmów. Potrafią przetrwać w trudnych warunkach, takich jak podwyższona temperatura wody i zasolenie, co sprawia, że uszkodzone rafy koralowe są szczególnie narażone na ich inwazję. Choć są ofiarami różnych drapieżników, takich jak jeżowce, ich zdolność do regeneracji pozwala im na odbudowę uszkodzonych struktur w ciągu dwóch tygodni. Gąbka odżywia się planktonem i zawiesiną organiczną z wody.
Kolorystyka
Wiertka złotawa zmienia kolor w zależności od warunków – w swoim naturalnym środowisku jest żółta, ale na powietrzu ciemnieje. Czasami wokół otworów pojawiają się czerwone zabarwienia, co może być wynikiem obecności alg. Gąbka ma zwartą i twardą konsystencję, z wytrzymałą zewnętrzną warstwą.
Wewnątrz gąbka charakteryzuje się chaotyczną strukturą szkieletową, bez wyraźnego podziału na szkielet zewnętrzny i wewnętrzny. Jej igiełki, mają długość od 280 do 430 μm i są gęsto oraz nieregularnie rozmieszczone, często z pogrubionymi końcami.Wiertka jest odporna na osady i można ją znaleźć na skałach w różnych miejscach – od Szwecji po Gibraltar, a także we wschodnim Atlantyku i Morzu Śródziemnym.
Wpływ ekonomiczny
Wiertka złotawa odgrywa istotną rolę w ekosystemach morskich, wchodząc w różnorodne relacje z innymi organizmami. Niektóre z tych relacji mogą być korzystne, podczas gdy inne postrzegane są jako inwazyjne. Badania wykazały, że gąbka może wpływać na tempo wzrostu i rozmnażania innych gatunków morskich. Przykładem jest problem, jaki powoduje dla odnawiania populacji ostryg. Jednak nie jest uznawana za istotne zagrożenie dla innych organizmów i nie powinna być traktowana jako niebezpieczny gatunek.
W rzeczywistości, wiertka może mieć obiecujące zastosowania w medycynie. Przeprowadzone badania sugerują, że prawdopodobnie zawiera związki o działaniu przeciwzapalnym, co może prowadzić do opracowania nowych leków pomagających w kontrolowaniu stanów zapalnych.
Rozmnażanie
Wiertka złotawa rozmnaża się zarówno bezpłciowo, jak i płciowo. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się poprzez fragmentację lub pączkowanie. Fragmentacja polega na oddzieleniu się części gąbki, która następnie tworzy nowy organizm. Pączkowanie z kolei to proces tworzenia nowego osobnika z pączka, który ostatecznie oddziela się od gąbki macierzystej.
Rozmnażanie płciowe zachodzi poprzez produkcję gamet. Gąbka wytwarza zarówno męskie, jak i żeńskie komórki rozrodcze. Szczyt produkcji jaj przypada zwykle na kwiecień i maj.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cliona_celata [dostęp: 27.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Matthieu Sontag. Licencja: CC BY-SA 3.0.
