Leming górski (Lemmus lemmus), znany również jako leming norweski lub właściwy to gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae). To powszechnie występujący gatunek, który zamieszkuje północne obszary Półwyspu Fennoskandzkiego. Jest on jedynym kręgowiec endemiczny dla tego regionu. Leming norweski żyje głównie w tundrze i górskich wrzosowiskach, preferując tereny w pobliżu wody. Dorosłe osobniki żywią się przede wszystkim turzycami, trawami oraz mchami. Są aktywne zarówno w ciągu dnia, jak i nocy, przeplatając krótkie drzemki z okresami wzmożonej aktywności.
Zasięg występowania
Leming norweski charakteryzuje się szerokim zasięgiem występowania, rozciągającym się od zachodniej Norwegii aż po Półwysep Kolski. Badania przeprowadzone w 2021 roku sugerują, że lemingi z Nowej Ziemi mogą również należeć do tego gatunku, co oznaczałoby rozszerzenie jego zasięgu na wschód. Niemniej jednak wyniki tych badań nie zostały jeszcze w pełni zaakceptowane przez środowisko naukowe.
Opis
Leming norweski występujący na kontynentalnej Norwegii ma wyrazisty wzór w kolorze czarnym i żółtobrązowym. Jego ubarwienie może się jednak różnić w zależności od osobnika. W przeciwieństwie do niego, leming z Nowej Ziemi jest szary, co wcześniej skłaniało naukowców do przypisywania go do populacji leminga syberyjskiego zwanego również brunatnym. Dorosłe osobniki tego gatunku osiągają długość do 155 mm, a ich ogony są bardzo krótki – mierzą zaledwie od 10 do 19 mm. Waga leminga norweskiego może dochodzić do 130 g.
Zachowanie
Leming norweski ma trzy- lub czteroletni cykl populacyjny, w trakcie, którego liczebność gatunku okresowo rośnie do poziomów przekraczających możliwości przetrwania. Prowadzi to do wysokiej śmiertelności, a w konsekwencji do gwałtownego spadku populacji.
Zimą leming norweski spędza czas w gniazdach pod śniegiem. Kiedy zaczynają się wiosenne odwilże, a pokrywa śnieżna zapada się, zmuszony jest on migrować na wyższe tereny, gdzie śnieg wciąż jest wystarczająco twardy, by zapewnić mu bezpieczeństwo lub, co zdarza się częściej, na niższe tereny. Jesienią lemingi muszą starannie wybrać moment powrotu na wyżej położone, bardziej osłonięte tereny – muszą to zrobić po tym, jak pokrywa śnieżna w górach stanie się dostępna dla ich nor i gniazd, ale zanim niziny staną się niezamieszkałe z powodu mrozu i lodu.
Gdy pory roku są szczególnie dobre (krótkie zimy bez niespodziewanych odwilży lub przymrozków oraz długie lata), populacja lemingów norweskich może wzrastać wykładniczo; osiągają one dojrzałość płciową już w ciągu miesiąca po urodzeniu i rozmnażają się przez cały rok, wydając na świat mioty składające się z sześciu do ośmiu młodych co trzy do czterech tygodni. Jako stworzenia z natury samotnicze, silniejsze lemingi wypędzają słabsze i młodsze na długo przed tym, jak pojawi się niedobór pożywienia. Młode osobniki rozpraszają się w przypadkowych kierunkach, szukając wolnego terytorium. Tam, gdzie ukształtowanie terenu ogranicza ich ruchy i zmusza do przemieszczania się w stosunkowo wąskich korytarzach, mogą one gromadzić się w dużych ilościach. Prowadzi to do napięć społecznych, niepokoju, a w skrajnych przypadkach do masowej paniki, podczas której zwierzęta uciekają we wszystkich kierunkach. Lemingi rzeczywiście migrują, czasem w wielkich liczbach, jednak popularny mit o ich celowym marszu ku morzu jest fałszywy.
Lemingi górskie, pomimo swoich niewielkich rozmiarów, stają się bardzo agresywne, gdy potencjalny drapieżnik znajdzie się w bliskiej odległości od nich. Znane są również przypadki ataków na zbliżających się ludzi. Zasugerowano, że mogą być one uznawane za aposematyczny podgatunek, ponieważ wydają się odstraszać drapieżniki, wykorzystując swoje wyraziste ubarwienie, głośne odgłosy i agresywne zachowanie, aby zasygnalizować zdolność do obrony. Z drugiej strony, ich ubarwienie może również pełnić funkcję kamuflażu, umożliwiając im zlewanie się z otoczeniem.
Rozmnażanie
Okres rozrodczy leminga górskiego rozpoczyna się wiosną, gdy na ziemi wciąż zalega śnieg. W trakcie krótkiego arktycznego lata samica może mieć nawet 8 miotów, z których każdy liczy około 6 młodych.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Norway_lemming [dostęp: 21.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Lakkahillo. Licencja: CC BY-SA 3.0.
