Kałamarnica olbrzymia – kalmarzec

Kałamarnica olbrzymia, czyli kalmarzec (Architeuthis dux) to gatunek kałamarnicy z rodziny Architeuthidae. Powszechnie znana jest ona ze swoich imponujących rozmiarów. Organizm ten stanowi przykład gigantyzmu abisalnego. Szacuje się, że samice tego gatunku mogą osiągać długość od 12 do 13 metrów. Samce z kolei dorastają do 10 metrów. Płaszcz kałamarnicy olbrzymiej osiąga około 2 metrów długości. U samic jest nieco dłuższy niż u samców. Długość ciała bez macek (ale z głową i ramionami) rzadko przekracza 5 metrów. Mimo że istnieją doniesienia o okazach mierzących nawet 20 metrów, nie zostały one potwierdzone naukowo.

Choć naukowcy dyskutowali na temat istnienia różnych gatunków kałamarnicy olbrzymiej, to badania genetyczne jasno wskazują, że mamy do czynienia tylko z jednym gatunkiem. W 2004 roku japoński zespół badawczy po raz pierwszy uchwycił na zdjęciach żywą kałamarnicę w jej naturalnym środowisku.

Siedlisko

Kałamarnica olbrzymia jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym. Występuje we wszystkich oceanach świata. Najczęściej spotkać ją można w okolicach stoków kontynentalnych i wyspowych – w szczególności na obszarze północnego Atlantyku; od Nowej Fundlandii, Norwegii, Wysp Brytyjskich oraz Hiszpanii po wyspy Azory i Maderę. Występuje również w południowym Atlantyku – w okolicach południowej Afryki, a także w północnym Pacyfiku – w pobliżu Japonii. Zaobserwowano ją również w południowo-zachodnim Pacyfiku wokół Nowej Zelandii i Australii. Rzadziej spotykana jest w strefach tropikalnych i polarnych.

Anatomia

Kałamarnica olbrzymia, podobnie jak inne głowonogi, ma płaszcz (tułów), osiem ramion oraz dwie dłuższe macki – najdłuższe spośród wszystkich znanych macek jakiegokolwiek innego głowonoga. To właśnie ramiona i macki sprawiają, że stworzenie to osiąga tak imponujące rozmiary. Masa okazów, które zostały udokumentowane naukowo, sięga setek kilogramów. Wnętrza ramion i macek pokryte zostały dużą liczbą okrągłych przyssawek o średnicy od 2 do 5 cm. Umieszczone są one na trzonach. Obrzeża tych przyssawek wyłożone są ostrymi, drobno ząbkowanymi pierścieniami z chityny. Pomagają one kałamarnicom przyczepić się do ofiary.

Macki kałamarnicy podzielone są na trzy części: nadgarstek, dłoń oraz palec. Nadgarstek, znajduje się bliżej podstawy. Pokryty jest on gęstą grupą przyssawek ułożonych w sześć lub siedem nieregularnych rzędów. Dłoń jest szersza. Posiada większe przyssawki w dwóch środkowych rzędach. Palec natomiast stanowi koniec macki. U podstawy ramion i macek znajduje się dziób, który przypomina dziób papugi. Jest to charakterystyczna cecha głowonogów.

Kałamarnice olbrzymie posiadają małe płetwy na tylnej części płaszcza. Służą im one do poruszania się. Stworzenia te przemieszczają się, wypompowując wodę z jamy płaszcza przez syfon. Sprawia to, że poruszają się za pomocą delikatnych impulsów. W razie potrzeby potrafią przemieszczać się niezwykle szybko. Gwałtownie wypychają wówczas wodę, co działa jak swoisty „odrzut”.

Rozmiar

Kałamarnica olbrzymia to drugi pod względem wielkości mięczak i jeden z największych żyjących bezkręgowców. Przewyższa ją jedynie kałamarnica kolosalna, Mesonychoteuthis hamiltoni, której płaszcz może być niemal dwukrotnie dłuższy.

Rozmiary kałamarnicy olbrzymiej często były wyolbrzymiane. Choć pojawiały się doniesienia o okazach przekraczających 20 metrów, to żadne naukowe dowody nie potwierdzają tych danych. Ekspert w tej dziedzinie biologii morskiej, Steve O’Shea, podkreśla, że takie pomiary mogły wynikać z nadmiernego rozciągania dwóch długich macki.

Rozmnażanie

Cykl rozrodczy kałamarnicy olbrzymiej wciąż pozostaje mało znany. Naukowcy szacują, że stworzenie to osiąga dojrzałość płciową po trzech latach. Samice produkują duże ilości jaj, których łączna masa może wynosić ponad 5 kg. Pojedyncze jajo ma długość od 0,5 do 1,4 mm i szerokość od 0,3 do 0,7 mm. Jaja są przechowywane w jednej, centralnie położonej gonadzie zlokalizowanej w tylnej części jamy płaszczowej. Następnie przemieszczają się przez skomplikowany układ jajowodów, by ostatecznie przejść przez gruczoły wydzielające substancję żelatynową, która spaja je w grupy.

U samców kałamarnicy, podobnie jak u innych głowonogów, jedno, tylne jądro produkuje nasienie. Przemieszcza się ono do systemu gruczołów odpowiedzialnych za wytwarzanie spermatoforów. Te są magazynowane w tzw. worku Needhama skąd przedostają się do penisa, który może osiągać nawet 90 cm długości. Penis posiada zdolność chwytania i służy do przekazywania spermatoforów podczas kopulacji.

Proces przekazywania spermy do jaj nadal pozostaje przedmiotem dyskusji, ponieważ kałamarnice olbrzymie nie posiadają charakterystycznego dla wielu innych głowonogów hektokotylusa. Przypuszcza się, że sperma przekazywana jest w specjalnych workach, które samiec wstrzykuje w ramiona samicy.

Dieta

Najnowsze badania pokazują, że kałamarnica olbrzymia żywi się rybami głębinowymi, takimi jak żabnica (Hoplostethus atlanticus), a także innymi gatunkami kałamarnic. Do chwytania ofiar wykorzystuje swoje macki, które zakończone są przyssawkami z ząbkowanymi pierścieniami. Zapewnia to solidny chwyt. Następnie zdobycz jest przyciągana do potężnego dzioba, a tam zostaje rozszarpana za pomocą raduli – języka z maleńkimi, pilnikowatymi zębami – zanim trafi do przełyku. Kałamarnice olbrzymie uważane są za samotnych myśliwych, a to dlatego, że w sieciach rybackich nigdy nie złapano więcej niż jednego osobnika. Co ciekawe, większość kałamarnic wyławianych w nowozelandzkich wodach złapano podczas połowów lokalnego gatunku ryb.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Irbis śnieżny – irbis – pantera śnieżna – śnieżny leopard – uncja
• Homarzec – langustynka – nerczan
• O tym, jak technologia z pomocą nauki wpływa na nasz świat
• Czym jest czarna dziura?
• Czy Ewangelie są pełne sprzeczności?

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Giant_squid [dostęp: 17.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: CANVA.