Homarzec – langustynka – nerczan

Homarzec, langustynka, nerczan (Nephrops norvegicus) to gatunek skorupiaka z rzędu dziesięcionogów i rodziny homarowatych (Nephropidae). Jest jedynym przedstawiciel rodzaju Nephrops. Występuje we wschodniej części Atlantyku i w Morzu Śródziemnym. Ma duże znaczenie gospodarcze, jest poławiany i konsumowany ze względu na ceniony smak mięsa. Dorosłe osobniki opuszczają swoje nory nocą, by polować na robaki i ryby.

Opis

Homarzec wyglądem przypomina typowego homara, choć jest od niego znacznie węższy. Charakteryzuje się bladopomarańczową barwą. Długość jego ciała wynosi zazwyczaj od 18 do 20 centymetrów. Wyjątkowo może osiągnąć 25 cm – łącznie z ogonem i szczypcami. Jego ciało pokrywa karapaks osłaniający głowotułów. Długi, segmentowany odwłok zakończony jest szerokim wachlarzem ogonowym. Pierwsze trzy pary nóg wyposażone są w szczypce, z których pierwsza jest szczególnie wydłużona i posiada grzebienie kolców. Z dwóch par czułków, druga jest dłuższa i cieńsza. Charakterystycznym elementem langustynki jest długi i kolczasty rostrum. Nazwa gatunku pochodzi od dwóch greckich słów i odnosi się do kształtu oczu zwierzęcia, które przypominają nerkę. Nephros oznacza nerkę, a ops – oko.

Zasięg występowania

Homarzec, występuje w północno-wschodnim Oceanie Atlantyckim i Morzu Północnym. Spotkać go można na obszarach od Islandii i północnej Norwegii aż po Portugalię. Rybacy zaobserwowali langustynkę również w Morzu Śródziemnym. Nie występuje natomiast w Morzu Czarnym ani Bałtyckim. Ze względu na specyficzne wymagania środowiskowe – nerczan preferuje osady denne o odpowiedniej strukturze – zwierzęta te są rozmieszczone nierównomiernie. Tworzą ponad 30 odrębnych populacji. Populacje te oddzielone są od siebie obszarami, które nie sprzyjają bytowaniu tych skorupiaków. Dorosłe osobniki rzadko przemieszczają się na odległość większą niż kilkaset metrów.

Ekologia

Homarzec preferuje osady denne bogate w muł, z co najmniej 40-procentową zawartością iłu i gliny. Nory langustynek są półtrwałe, a ich struktura oraz rozmiar mogą się różnić. Typowo sięgają 20–30 cm głębokości. Odległość między wejściami wynosi od 50 do 80 cm. Nerczany większość czasu spędzają w swoich norach lub przy ich wejściu. Opuszczając je głównie w celu żerowania lub rozmnażania.

Homarzec to padlinożerca i drapieżnik, który wyrusza na krótkie wyprawy w poszukiwaniu pożywienia – głównie o zmierzchu i nocą. Poluje na organizmy, takie jak robaki i ryby. Chwyta je przy pomocy szczypiec i odnóży. Podczas połykania zdobyczy langustynka wykorzystuje odnóża gębowe, które pomagają jej rozdrabniać pokarm i przemieszczać go w stronę otworu gębowego. Istnieją dowody na to, że homarzec konsumuje także meduzy.

Pasożyty

Homarzec jest gospodarzem dla różnych pasożytów i symbiontów. Na jego egzoszkielecie często osadzają się organizmy sesylne, takie jak pąkle (Balanus crenatus) czy otwornice (Cyclogyra). W porównaniu do innych skorupiaków langustynka jest mniej podatna na infestacje tego typu organizmów.

W grudniu 1995 roku naukowcy odkryli Symbion pandora – komensalny organizm, który przylega do części gębowych homarca. Odkrycie to było przełomowe, ponieważ pasożyt ten został pierwszym przedstawicielem nowo opisanego typu Cycliophora. Biolodzy uznali to za jedno z najważniejszych zoologicznych odkryć dekady. Robak ten występuje zarówno w północnym Atlantyku, jak i w Morzu Śródziemnym.

Największym zagrożeniem dla nerczana jest jednak pasożyt z rodzaju Hematodinium. Od lat 80. powoduje on epidemie w populacjach rybołówczych tego gatunku. Robak ten wywołuje u langustynek tzw. syndrom po wylince – ich pancerz staje się nieprzezroczysty i intensywnie zabarwiony, a hemolimfa, czyli płyn krążący w organizmach tych skorupiaków, przybiera mlecznobiały kolor.

Cykl życiowy

Langustynka żyje zazwyczaj od 5 do 10 lat. W wyjątkowych przypadkach może dożyć nawet 15 lat. Cykl rozrodczy tego gatunku różni się w zależności od położenia geograficznego – okresy tarła i wylęgu, a także długość inkubacji jaj zmieniają się wraz z szerokością geograficzną. Na północy, cykl rozrodczy może być dwuletni, podczas gdy na południu jest roczny. Inkubacja jaj zależy od temperatury – w chłodniejszym klimacie trwa dłużej. W cieplejszych regionach proces dojrzewania jajników oraz regeneracja po linieniu może opóźnić tarło. Skutkuje to rocznym opóźnieniem w składaniu jaj.

Dorosłe samce linieją raz lub dwa razy do roku, zazwyczaj zimą lub wiosną. Samice tylko raz – po wylęgu jaj. W cyklach rocznych parowanie ma miejsce na wiosnę lub zimą, kiedy samice są po linieniu. Dojrzewanie jajników następuje wiosną i latem. Składanie jaj z kolei ma miejsce pod koniec lata lub na początku jesieni. Po tarle samice wracają do swoich nor. Pozostają w nich do końca okresu inkubacji, który trwa do zimy lub wczesnej wiosny. Wkrótce po wylęgu samice linieją i cykl zaczyna się od nowa.

Larwy langustynek w fazie planktonowej, trwającej zazwyczaj od 1 do 2 miesięcy, migrują w pionie. Pozwala im to na rozprzestrzenianie się zgodnie z lokalnymi prądami. Aby larwy mogły się osiedlić i osiągnąć dojrzałość, muszą znaleźć odpowiednie warunki na dnie morskim.

Taksonomia

Karol Linneusz po raz pierwszy opisał homarca w 1758 roku – w 10. edycji „Systema Naturae”. Początkowo nosił on nazwę Cancer Norvegicus. Miejsce typowe dla tego skorupiaka zostało wskazane jako „Mari Norvegico” (Morze Norweskie). Jednakże Lipke Holthuis, wybierając lektotyp, ograniczył lokalizację do Kattegatu w pobliżu Półwyspu Kullen na południu Szwecji. Na przestrzeni lat gatunek ten posiadał dwa synonimy – „Astacus rugosus”, opisany przez Constantina Samuela Rafinesque’a w 1814 roku z materiału zebranego na Morzu Śródziemnym oraz „Nephropsis cornubiensis”, nazwany przez Charlesa Spence’a Bate’a i Joshuę Brookinga Rowe’a w 1880 roku. W 1814 roku William Elford Leach, aby sklasyfikować ten gatunek, utworzył nowy rodzaj – Nephrops.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Zmartwychwstanie Chrystusa? Oto dowody!
• Hetyci potwierdzają wiarygodność Biblii
• Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Nephrops_norvegicus [dostęp: 17.10.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Hans Hillewaert. Licencja: CC BY-SA 4.0.