Turritopsis dohrnii, znana jako „meduza nieśmiertelności”, to gatunek niewielkiego stułbiopława z rodziny Oceanidae. Jest jednym z najsłynniejszych i najbardziej interesujących gatunków meduz na świecie. Zdolność do przechodzenia przez nieograniczone cykle życia oraz regeneracji swojego ciała wyróżniają ją spośród innych zwierząt morskich. Ten niewielki organizm występuje u wybrzeży Japonii, w Oceanie Spokojnym oraz w atlantyckich wodach u wybrzeży Panamy, Florydy, Hiszpanii oraz Włoch.
Gatunek Turritopsis dohrnii został odkryty w 1857 roku, jednak jego niezwykłe właściwości zostały zbadane dopiero ponad 100 lat później, w latach 90. XX wieku, przez zoologa Fernando Boero z uniwersytetu w Salento we Włoszech. Odkrycia dokonano przez przypadek, gdy Boero próbował hodować meduzy w laboratorium i zauważył, że pewne osobniki potrafią się regenerować na niespotykaną dotąd skalę.
Jak większość gatunków z gromady stułbiopławów, Turritopsis dohrnii rozwija się z orzęsionej, wolno pływającej larwy, określanej mianem planuli. Po przytwierdzeniu do podłoża z planuli rozwija się stadium polipa, który poprzez rozmnażanie bezpłciowe tworzy kolonie przypominające stos talerzy. Poszczególne „talerze” odrywają się od reszty polipa, by stać się swobodnie pływającymi parasolowatymi meduzami. Dorosłe meduzy mają bardzo małe rozmiary i są przezroczyste, z wyjątkiem znajdujących się wewnątrz ciała komórek światłoczułych, które mają intensywnie czerwony kolor. Zwykle po kilku miesiącach meduzy produkują komórki płciowe – gamety (, z których połączenia powstaje planula), starzeją się i umierają.
Jednak Turritopsis dohrnii to wyjątkowy gatunek meduzy, który potrafi odwrócić ten cykl. W trudnych warunkach czy po poważnym urazie „nieśmiertelne meduzy” przekształcają swoje parasolowate ciało w amorficzną cystę, ponownie przyczepiają się do dna morskiego i cofają do stadium polipa. Mogą cofać swój cykl życiowy w zasadzie w nieskończoność, nie umierając ani się nie starzejąc.
Aby wyjaśnić tę zagadkę, zespół Marii Pascual-Torner z Universidad de Oviedo w Hiszpanii zsekwencjonował genom Turritopsis dohrnii i porównał go z genomem spokrewnionej, ale starzejącej się i umierającej po osiągnięciu dojrzałości meduzy Turritopsis rubra. Jak się okazało, „nieśmiertelna” meduza ma dwa razy więcej kopii genów związanych z naprawą i ochroną DNA. Dzięki temu jest w stanie wytwarzać większe ilości białek o właściwościach ochronnych i regenerujących. Inne nietypowe mutacje hamowały podział komórek i zapobiegały degradacji telomerów – zakończeń chromosomów, które spełniają funkcję ochronną. U innych gatunków, w tym u człowieka, telomery skracają się z wiekiem.
Chociaż Turritopsis dohrnii nazywana jest „nieśmiertelną meduzą”, nie oznacza to, że meduza ta jest w dosłownym sensie nieśmiertelna. Meduzy te nie umierają ze starości, ale wciąż są podatne na choroby, wypadki i drapieżnictwo. W związku z tym lepiej określić Turritopsis dohrnii jako długowieczne zwierzę.
Właściwości regeneracyjne Turritopsis dohrnii to potencjalny obszar badań naukowych, który może znaleźć zastosowanie w medycynie regeneracyjnej oraz przyczynić się do lepszego poznania schorzeń związanych z wiekiem, takich jak nowotwory i choroby neurodegeneracyjne.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Dydelf wirginijski
- Kiwi
- Pijawki — pijawki właściwe
- Przywry
- Zrozumieć świat wirusów
- Interakcje między wirusami a ludzkimi organizmami
Źródła
1. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C93512%2Cniesmiertelne-geny-meduz.html
2. https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2118763119
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Turritopsis_dohrnii
4. https://www.tawernaskipperow.pl/czytelnia/ciekawostki/niesmiertelna-meduza/6533
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Bachware. Licencja: CC BY-SA 4.0.
