Przy zakładaniu biznesu potrzebna jest pracowitość, sprawiedliwość, uczciwość, ale też przede wszystkim planowanie i mądrość. Już w Biblii zostało napisane: „Zamysły pilnego prowadzą do zysków, lecz każdy, kto w pośpiechu działa, ma tylko niedostatek” (Przypowieści Salomona 21,5 BW). Zanim zbuduje się swój biznes najpierw trzeba siąść i napisać plan, który pomoże w mądrej realizacji planów. Ale co to jest biznesplan – można zapytać?
Czym jest biznesplan?
Biznesplan (ang. business plan, corporate plan) to plan funkcjonowania przedsiębiorstwa lub wprowadzenia do niego nowych przedsięwzięć. Jest to planistyczny dokument, który mówi o działalności globalnej danego przedsiębiorstwa. Zadaniem biznesplanu jest określenie celów, a także wskazanie sposobów i środków, którymi można (i którymi planujemy) się posłużyć, aby osiągnąć zakładany przez nas cel.
Powinien zawierać on technologiczne i ekonomiczne parametry i rozwiązania, które spełniają zasadę realności i możliwości ich wypełnienia. Jest on prezentacją wizji rozwoju przedsiębiorstwa. Należy w nim uwzględnić ekonomiczne skutki przyjęcia określonych rozwiązań.
Biznesplan z zasady jest projektem poufnym, nie można więc ujawniać jego treści osobom trzecim bez zgody zleceniodawcy.
Biznesplan przygotowywany jest na określony czas, zazwyczaj taki plan przewiduje działania na czas od trzech do pięciu lat.
Ogólnie rzecz ujmując, biznesplan jest dokumentem, który oddziałuje na przedsiębiorstwo i jego potrzeby i na instytucje, które w jakiś sposób finansują działalność takiej firmy.
Jaki jest cel stworzenia biznesplanu?
Przede wszystkim biznesplan ma na celu pomóc nam w określeniu celów, jakie chcemy osiągnąć w ciągu kilku najbliższych lat. Wymusza logiczne, pozbawione niejasności myślenie.
Pozwala ocenić szanse powodzenia naszej firmy na rynku, ponieważ na początku należy stworzyć analizę możliwości rynkowych. Dzięki analizie rynku, a także wad i zalet swojego przedsiębiorstwa możemy wyrobić sobie lepsze spojrzenie na całość przedsięwzięcia.
Od logiki i spójności całego przedsięwzięcia zależy jego przyszłość. Jak powiedział kiedyś Bacon „Pisanie czyni człowieka dokładnym”, nie istnieje więc lepszy sposób sprawdzenia możliwości swojego przedsiębiorstwa niż spisanie biznesplanu.
Ponadto biznesplany wymagane są od podmiotów gospodarczych, które pragną pozyskać środki finansowe od instytucji czy z banku lub od potencjalnych akcjonariuszy. I właśnie po to piszemy biznesplan – aby osiągnąć zamierzony cel, czyli finansowanie, należy stworzyć na tyle przejrzysty, logiczny i dobry biznesplan, by czytający go (po wielu innych, które już przeczytali) zainteresowali się naszym pomysłem i chcieli dowiedzieć się o nim więcej. Można więc zakładać bardziej lub mniej odważnie (np. bardziej śmiałym zagraniem będzie liczenie na tzw. paradoks Veblena).
Nasze dzieło powinno się czymś wyróżniać na tle istniejących biznesplanów.
Niektóre zalety wynikające z opracowania biznesplanu:
- pozwala na realistyczne spojrzenie na planowaną własną działalność;
- dzięki zasadom biznesplanu można uważniej spojrzeć na klientów, poziom cen, rynek;
- dzięki analizie pozwala poznać konkurencję;
- dzięki konkretnym narzędziom możemy określić, ile potrzebujemy nakładów finansowych, w jakiej wielkości i ilości;
- zwiększa przejrzystość w działaniu i pozwala na lepsze podejmowanie decyzji;
- jest to narzędzie, które pozwala na bieżące monitorowanie, dokonywanie przeglądów i korekt zarówno na początku prowadzenia własnej działalności, jak i później.
Kiedy należy napisać biznesplan?
Plan działania należy stworzyć zawsze, przy każdym przedsięwzięciu, które planujemy, „bo któż z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie najpierw i nie obliczy kosztów, czy ma na wykończenie?” (Ewangelia Łukasza 14,28 BW).
Podstawowym warunkiem działania, a przede wszystkim istnienia przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej są trafne, mądre decyzje i umiejętność sprawnego zarządzania.
Jednym z celów pisania planu biznesowego jest zaplanowanie działań, wprowadzenie pomysłów na swoją firmę. Jednak trzeba pamiętać, że czasy się zmieniają, a my musimy zmieniać się razem z nimi.
W rzeczywistości najważniejszym zadaniem biznesplanu jest przekonanie osób potencjalnie zainteresowanych naszym biznesem, że jesteśmy bardzo dobrzy w tym, co robimy, że jesteśmy otwarci na nowe rozwiązania, potrafimy radzić sobie z niesprzyjającymi okolicznościami i odniesiemy sukces, cokolwiek się stanie.
Przeznaczenie biznesplanu w literaturze to między innymi:
- rozpoczęcie działalności gospodarczej,
- finansowanie inwestycji,
- strategia zarządzania firmą,
- pozyskiwanie inwestora,
- likwidacja przedsiębiorstwa.
Rodzaje biznesplanu
Biznesplan można napisać w przypadku planowania operacyjnego, czyli będzie to plan dotyczący i opisujący działalność bieżącą. Obejmuje on rok, czasem kilka lat obrotowych.
Plan pisze się także w planowaniu strategicznym – w nim podejmuje się kwestie rzutujące na dalszy rozwój przedsiębiorstwa (działalność inwestycyjna, organizacyjno-prawna, czyli np. utworzenie korporacji, tworzenie filii). Jest to plan na biznes dla celów wewnętrznych.
Jest też biznesplan wstępny, który ma na celu szybkie zaprezentowanie koncepcji działań.
Biznesplan pełny zawiera całkowitą, pełną prezentację zamierzeń i może być on rozwinięciem planu wstępnego.
Co powinien zawierać biznesplan?
Ponieważ plan ma za zadanie przekonanie do naszego pomysłu, należy tworzyć biznesplan własnej działalności według określonych zasad, które pomogą nam zdobyć zainteresowanie przyszłego inwestora dla naszego produktu lub usługi.
Zasady wypowiedzi biznesplanu
Są w literaturze przedsiębiorczej pewne złote zasady, którymi dobrze jest się kierować, aby osiągnąć swój cel.
Przede wszystkim jasność wypowiedzi. Jak wspominałam wcześniej, ewentualni inwestorzy czy akcjonariusze zainteresowani danym biznesem mogą dostawać wiele podobnych dokumentów.
Dlatego celem każdej osoby sporządzającej biznesplan jest pisanie językiem prostym, w którym nie będzie używała dużej ilości przymiotników (sugerują one ekspresyjne, a nie logiczne podejście do tematu).
Ponadto bardziej lub mniej świadomie oceniamy innych po sposobie ich wysławiania się.
Przy tym punkcie warto pamiętać o zwięzłym podawaniu informacji – podawać ważne wiadomości, ale w jednym zdaniu nie próbować umieścić wielu, zbyt wielu pomysłów.
Przy takim dokumencie chcemy jak najlepiej opisać swój biznes. Plan więc musi zawierać jedynie najistotniejsze informacje, więc należy czytać kilka razy i wykreślać nieistotne dla tematu informacje.
Pomysły i fakty opisywane w tekście powinny wynikać z siebie (być logicznie sekwencyjne). O wiele łatwiej przyswajamy informacje, które mają ciąg przyczynowo-skutkowy, ponieważ łatwiej jesteśmy w stanie ułożyć sobie wtedy obraz całości.
Akapity powinny łączyć się więc z kolejnymi. Elementy biznesplanu powinny być spójne.
Tam, gdzie to możliwe, gdzie taka forma byłaby odpowiednia, należy przedstawiać dane w formie tabeli.
Bardzo istotnymi cechami biznesplanu jest realizm. Powinniśmy na podstawie analiz poprzeć nasze słowa, o ile to możliwe, liczbami i dokładnymi wyliczeniami. Należy pamiętać, że inwestor patrzy na interesy poprzez kategorie liczb. Musimy mu więc dać to, czego oczekuje i co do niego przemówi najlepiej.
Przy pisaniu biznesplanu trzeba unikać amatorszczyzny, bo jeśli nasz biznesplan nie wygląda profesjonalnie, to my też za takich nie będziemy brani.
Odbiorca powinien zapoznać się z ideą naszego biznesplanu w 15 minut, a z całym dokumentem w godzinę – tak twierdzą specjaliści.
Analiza SWOT
Jest to metoda analizy strategicznej. Polega na porządkowaniu i analizie informacji. Dzięki tej metodzie poprzez przeanalizowanie zebranych przez siebie danych możemy dostosować działania do silnych i słabych stron, jednocześnie pamiętając o konkurencji.
SWOT to akronim od angielskich słów:
S (strenghts) – mocne strony, czyli wszystko to, co stanowi przewagę konkurencyjną, zaletę, atut;
W (weaknesses) – słabe strony, bariery, wady;
O (opportunities) – szanse, czyli to, co stwarza szansę powodzenia lub korzystnej zmiany;
T (threats) – zagrożenia, w tym punkcie określamy wszystko, co stwarza niebezpieczeństwo zmiany na naszą niekorzyść.
Ogólne wnioski, które wypływają z zastosowania analizy SWOT, to wykorzystanie w maksymalnym stopniu szans i mocnych stron, unikanie zagrożeń i walczenie ze słabymi stronami.
Jest to istotny punkt biznesplanu, ponieważ dzięki temu nie unikamy niewygodnych dla nas kwestii. Każdy inwestor doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że za każdą inwestycją stoi mniejsze lub większe ryzyko. Podając je, pokazujemy, że jesteśmy na wszystko przygotowani, a także że wiemy, nad czym musimy popracować. W ten sposób udowadniamy, że jesteśmy lojalni i godni zaufania, a to przecież istotne cechy w interesach.
Struktura biznesplanu
Pomysłów na prowadzenie działalności jest wiele, dlatego też nie da się stworzyć jednego uniwersalnego modelu biznesplanu.
Plan powinien być rzetelnie opracowany i należy wziąć pod uwagę, jaki cel opracowania biznesplanu nam przyświeca, jaki mamy zaplanowany zakres działalności. Poza tym istotne jest wzięcie pod uwagę, kto będzie dany projekt wykonywał, a także gdzie ten projekt będzie wykonywany.
Jeśli biznesplan sporządzany jest dla instytucji zewnętrznych, np. dla banku czy instytucji pośredniczących przy pozyskiwaniu środków z Unii Europejskiej, warto najpierw sprawdzić, czy na ich stronie nie ma zamieszczonego gotowego wzoru biznesplanu. Jeśli bowiem nie zastosujemy się do wytycznych, nasz plan może zostać odrzucony.
Jak stworzyć biznesplan – instrukcja krok po kroku
- Streszczenie. Znajduje się ono na początku. Pisane jest zazwyczaj po sporządzeniu całego biznesplanu. Jest jednak pierwszą częścią, którą będzie czytał odbiorca.
- Profil przedsiębiorstwa. Tutaj opisujemy przedsiębiorstwo, opisujemy jego charakter, organizację, zasoby czynników wytwórczych, strukturę itp. Istotnym jest, żeby pamiętać o szczegółowości, ale nie nadmiernej. Najlepiej jest informacje szczególnie ważne dla przedsiębiorstwa i przedsięwzięcia przedstawić w formie tabeli.
W tym miejscu umieszczamy nazwę firmy, jej formę prawną, NIP, REGON, datę rozpoczęcia działalności, a także dane kontaktowe.
Często wymaga się, żeby podać w tym miejscu dane właścicieli i członków zarządu firmy. Jeśli nasza firma funkcjonuje już na rynku od pewnego czasu, należy krótko opisać w profilu przedsiębiorstwa także historię firmy (finanse, ich ukształtowanie w danych okresach, znaczące osiągnięcia itd.).
- Charakterystyka przedsięwzięcia. Jest to miejsce na opisanie naszego planu strategicznego. Warto sformułować misję i wizję firmy.
Misja firmy wyjaśnia dlaczego organizacja istnieje, co odróżnia ją od innych podobnych firm.
Wizja firmy to obraz przyszłości, który chcemy wykreować.
Tu przedstawiamy odbiorcy kierunek rozwoju, cele działania zarówno krótko-, jak i długoterminowe. Opisujemy zadania, które musimy wykonać.
W tym punkcie należy też wypisać niezbędne środki finansowe, w tym główne wydatki i pieniądze, które potrzebne są nam do rozpoczęcia działania.
- Analiza strategiczna. W tym miejscu określamy, jaka jest obecna sytuacja naszej działalności. Robimy to poprzez analizę otoczenia:
– w wymiarze makro, czyli wszystkich elementów, które mają wpływ na firmę, ale znajdują się dalej od niej (metoda PESTEM, czyli sfery: Polityczna, Ekonomiczna, Społeczna, Technologiczna, Ekologiczna, Międzynarodowa);
– w wymiarze mikro, czyli elementów, które znajdują się w bezpośrednim kręgu naszej firmy (np. dostawcy, sprzedawcy towarów, pożyczkodawcy, grupy polityczne, związki zawodowe, pracownicy, konkurencja, konsumenci itp.).
Taka analiza pozwala na dokonanie podsumowania wniosków odnośnie do tego, jak funkcjonuje nasza firma. Tutaj można umieścić analizę SWOT, która przedstawi nie tylko nasze zalety jako firmy, ale też słabe punkty.
- Cele strategiczne. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się metodę SMART.
Cele powinny być:
S (ang. specific) – jasno określone, wyraźne, nie powinny zostawiać miejsca na luźną interpretację.
M (ang. measurable) – mierzalne, możliwe jest jednoznaczne sprawdzenie poziomu realizacji tego celu.
A (ang. achievable) – osiągalne, podane nie na wyrost, realistyczne.
R (ang. relevant) – istotne, muszą pchać przedsiębiorstwo do przodu, a dla wykonującego je muszą stanowić jakąś wartość.
T (ang. timed) – określone w czasie, a zatem powinny mieć określony termin, w którym zostaną wykonane. - Plan marketingowy. W tym miejscu opisujemy szczegółowo produkt lub usługę i wskazujemy ich unikalne cechy. Ustalamy także cenę produktu/usługi, przewidujemy zysk, analizujemy tu także ceny konkurencji, czynniki sezonowe itp.
Jest to moment, w którym należy się zastanowić nad kanałami dystrybucji, promocją, tworzeniem wizerunku firmy.
To także miejsce na dokonanie obliczeń i zrobienie podsumowania planu marketingowego (koszty marketingu, dystrybucji, promocji itd.).
- Plan techniczny, czyli miejsce, w którym przekonujemy potencjalnych zainteresowanych inwestorów, że nasza firma ma możliwość sprzedaży produktu lub usługi na odpowiednio wysokim poziomie.
- Plan organizacyjny. Składa się zwyczajowo z trzech części: organizacja pracy oraz zasoby ludzkie, kalendarz organizacyjny i koszta zatrudnienia.
- Podsumowanie. Jest to ostatni punkt w naszym biznesplanie. Ma na celu potwierdzenie tego, co przedstawiliśmy wcześniej, a także przekonanie zainteresowanych, że inwestycja w nasze przedsiębiorstwo jest najlepszym pomysłem.
Streszczenie biznesplanu
Chociaż streszczenie biznesplanu będzie znajdowało się na początku naszego dokumentu, to będziemy pisali go po skończonej analizie całego przedsięwzięcia.
W tym miejscu zawarte jest wprowadzenie i krótki opis planowanej inwestycji.
Streszczenie biznesplanu jest kluczowym aspektem, w który opatrujemy nasz biznesplan. Dobre streszczenie musi być syntetyczną, klarowną i rzeczową syntezą biznesplanu. Opisanie na jednej-dwóch stronach A4 całej idei naszego przedsięwzięcia jest kluczowe, ale też niezwykle trudne.
Trzeba jednak pamiętać, że jest to działanie warte zachodu, bo ma na celu przekonanie inwestora czy akcjonariusza do podjęcia decyzji o wspieraniu naszej działalności. A ludzie związani z finansami są często zajęci i nie mają kiedy czytać wielostronicowych dokumentów. Dopiero gdy zainteresują się pomysłem, poświęcają temu swój czas. Dlatego, aby nasz pomysł nie trafił do kosza, musimy w zwięzły sposób przedstawić jak najlepiej nasz pomysł.
Czyli streszczenie ma po prostu pokazać biznesmenowi, że nasza działalność dobrze rokuje finansowo i warto poświęcić więcej czasu, aby przeczytać cały dokument planistyczny, czyli nasz biznesplan.
Można wyodrębnić następujące punkty, które powinny zostać zawarte w streszczeniu biznesplanu (wg. Kaliny Grzesiuk):
- krótkie wprowadzenie,
- opis tego jak, gdzie, kiedy i przez kogo firma została założona,
- informacje o przedsięwzięciu,
- krótkie uzasadnienie przedsięwzięcia,
- przewidywane koszty i wiążące się z tym potrzeby finansowe,
- skrócone najważniejsze prognozy finansowe,
- nazwiska autorów.
Jak można zauważyć, streszczenie biznesplanu to istotny punkt w całym naszym dokumencie, dlatego – jeśli tylko mamy taką możliwość – warto poddać je ocenie specjalisty.
Przykładowy biznesplan
W biznesplanie ważniejszy od formy jest cel, który stawiamy przed naszym dokumentem. Dlatego schemat będzie się różnił w zależności od rodzaju przedsięwzięcia, jakiego się podejmujemy.
Jeśli nie wiemy, jak napisać biznesplan, to gotowe wzory możemy znaleźć na stronach instytucji zajmujących się pozyskiwaniem funduszy z Unii Europejskiej. Przykładowy biznesplan znajduje się także na stronie rządowej.
Źródła
- W. Zych, Biznesplan przedsiębiorstwa – cele i struktura, praca doktorska, Kraków 2016.
- E. Blackwell, Biznesplan od podstaw, tł. P. Fraś, M. Strzelecka, wyd. Helion, 2005.
- B. Klepacki, A. P. Wiatrak, Biznesplan – jego charakterystyka, struktura i przydatność dla zarządzania przedsiębiorstwem, [w:] Zarządzanie i Edukacja, 6/1997, s. 71-101.
- K. Grzesiuk, Biznesplan – wprowadzenie do części opisowej, [w:] Prawne i gospodarcze aspekty działalności w turystyce, Lublin 2010, s. 99-116.
© Źródło zdjęcia głównego: Freepik.com.
