Afrojeż białobrzuchy (Atelerix albiventris) to gatunek jeża występujący powszechnie na terenie centralnej i wschodniej Afryki. Zwierzęta te żyją głównie na sawannach i terenach rolniczych, rzadko można je natomiast spotkać w lasach. Duży zasięg występowania i stabilna liczebność przedstawicieli tego gatunku sprawia, że, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) zalicza afrojeża do gatunków najmniejszej troski (czyli niezagrożonych wyginięciem). Afrojeże białobrzuche są również popularnymi zwierzętami domowymi w wielu krajach.
Wygląd
Afrojeż białobrzuchy wyróżnia się owalnym kształtem ciała. Typowy przedstawiciel tego gatunku mierzy około 21 centymetrów długości i waży od 250 do 600 gramów. Samice są zazwyczaj większe od samców. Charakterystycznymi cechami tego zwierzęcia są krótkie łapki, niewielki ogon o długości około 2,5 cm, długi pyszczek, duże uszy i wąsy oraz małe paciorkowate oczy. W przeciwieństwie do innych jeży, afrojeż ma zazwyczaj cztery palce na tylnych łapach. Niekiedy w miejscu brakującego palca pojawia się mała wypustka kostna.
Afrojeże mogą mieć różne umaszczenie. Charakterystyczne dla dzikich osobników są brązowe lub szare kolce z jasnymi końcówkami, a także szare futerko z brązowymi plamkami w okolicach pyszczka. Brzuszek i łapki zazwyczaj są białe. Górna część ciała pokryta jest kolcami o długości od 0,5 do 1,7 centymetra, najdłuższe z nich znajdują się na głowie.
Występowanie i środowisko
Afrojeże białobrzuche żyją na dużym obszarze Afryki Środkowej. Środowisko ich naturalnego występowania rozciąga się od Gambii i Senegalu po Somalię i Mozambik. Preferują łąki i niewielkie zagajniki znajdujące się na wysokości do 2000 metrów. Przedstawiciele tego gatunku zazwyczaj wybierają suche, skaliste lub trawiaste miejsca. Unikają natomiast gęstych lasów i terenów podmokłych.
Głównymi naturalnymi wrogami afrojeży są puchacze mleczne, szakale, hieny i ratele miodożerne.
Jeż ten preferuje temperatury od 24 do 30°C. W bardziej upalne dni chroni się w norach i zapada w estywację. Stan ten często związany jest z brakiem pożywienia. Trwa maksymalnie do 6 tygodni. Natomiast gdy jest zimniej, afrojeż przechodzi w stan hibernacji, aby oszczędzać energię.
Zachowanie
Afrojeż białobrzuchy prowadzi samotniczy tryb życia. Jest aktywny przede wszystkim nocą. Chociaż przemieszcza się głównie po ziemi, w razie potrzeby potrafi też pływać i wspinać się. Najczęściej żywi się owadami, larwami, ślimakami oraz pająkami. Czasem je też skorpiony i jadowite węże.
Dźwięki wydawane przez afrojeże zazwyczaj przypominają chrumkanie, syczenie i ciche ćwierkanie. W trakcie zalotów samce wydają odgłosy podobne do ptasich.
W sytuacji zagrożenia afrojeż broni się, napinając mięśnie i stawiając kolce, a następnie zwijając się w kulkę. Jeśli drapieżnik nie ustępuje, jeż próbuje wbić w niego swoje kolce, jednocześnie wydając głośne odgłosy w postaci syku i chrumkania.
Charakterystyczne dla afrojeży jest tzw. samonamaszczanie. Polega ono na wcieraniu w kolce piany powstałej ze zmieszania śliny z nowym intensywnym zapachem. Zachowanie to służy obronie przed drapieżnikami.
Rozmnażanie
Samice afrojeży mogą rozmnażać się przez cały rok. Młode najczęściej jednak przychodzą na świat w porze deszczowej, gdy jest wystarczająco dużo pożywienia. Samica rodzi zazwyczaj jeden miot rocznie, liczący z reguły od 4 do 5 młodych. Sporadycznie zdarzają się też mniejsze mioty liczące 2-3 osobniki i większe (do 10 osobników).
Ciąża trwa od 30 do 40 dni. Młode rodzą się ślepe, bez futra i z miękkimi kolcami, które twardnieją po kilku godzinach. Waga młodego afrojeża po narodzinach wynosi około 10 gramów. Matka karmi swoje potomstwo przez około 6 tygodni. Dojrzałość płciową młode osiągają w wieku od dwóch do trzech miesięcy. Dzikie osobniki żyją zazwyczaj około 3 lat. Natomiast zwierzęta w niewoli dożywają nawet 10 lat.
W niewoli
Żyjące w prywatnych hodowlach afrojeże zwykle przebywają w specjalnych klatkach, których standardowym elementem wyposażenia są kołowrotki. Biegające po nich jeże mogą w ciągu nocy przemierzyć dystans nawet 8 kilometrów.
Regularnie karmione i trzymane w odpowiednich warunkach. jeże na ogół są odporne na różnego rodzaju choroby. Starsze osobniki mogą jednak zapadać na nowotwory.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Four-toed_hedgehog [dostęp: 19.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Nacaru. Licencja: CC BY-SA 4.0.
