Minóg trójzębny (Entosphenus tridentatus) to gatunek bezżuchwowca z rodziny minogowatych (Petromyzontidae). Zalicza się go do zwierząt pasożytniczych. Zasięg jego występowania obejmuje cały obszar znany jako Pacyficzny Pierścień Ognia rozciągający się od zachodnich wybrzeży Ameryki aż po wschodnią linię brzegową Azji.
Opis
Długość ciała dorosłych osobników wynosi około 80 cm. Są to zwierzęta anadromiczne i semelparyczne, czyli takie, które rozmnażają się tylko raz w życiu. Poszczególne osobniki najpierw migrują z morza do rzek, a następnie po odbyciu tarła kończą swój żywot.
Ciało minogów trójzębnych jest długie i smukłe. Przedstawiciele tego gatunku mają dwie przesunięte daleko w tył ciała płetwy grzbietowe, a także szczątkową płetwę odbytową. Płetwy ogonowe wyróżniają się asymetrycznym kształtem, przy czym ich dolna część jest większa od górnej. Płetwy grzbietowa, odbytowa i ogonowa są ze sobą połączone.
Dorosłe osobniki żyjące w morzu odznaczają się niebiesko-czarnym lub zielonkawym ubarwieniem grzbietu i jasnym kolorem brzucha. Natomiast minogi żyjące w wodach słodkich są zazwyczaj brązowe. Charakterystyczną cechą przedstawicieli tego gatunku są trzy ostre zęby usytuowane w otworze gębowym po obu bokach lejka ssącego. Minogi preferują głębiny oceaniczne. Najczęściej występują na głębokości 1500 metrów.
Biologia
Minogi trójzębne większość swojego życia spędzają jako larwy (ammocoetes) w wodach słodkich. Długość ich życia w tej formie wynosi zazwyczaj od 3 do 7 lat, czasem jednak wydłuża się do 17 lat. Minogi filtrują wodę w poszukiwaniu pokarmu. Zwykle przebywają w niewielkich rowkach wydrążonych w mulistym lub piaszczystym dnie rzek.
Po zakończeniu fazy larwalnej przechodzą metamorfozę, stając się młodocianymi lub dorosłymi osobnikami. W tej postaci przyczepiają się do ryb i kaszalotów, żywiąc się ich krwią i płynami ustrojowymi. Dorosłe osobniki żyją w oceanie przez kilkanaście miesięcy (maksymalnie do dwóch lat), po czym wracają do rzek, aby się rozmnażać. W trakcie migracji na tarło nie pobierają pokarmu.
Zazwyczaj rozmnażają się w środowisku zbliżonym do tego, w którym tarło odbywają łosoś i pstrąg. Samice budują w żwirze gniazda i tam składają ok. 100.000 jaj, które są później zapładniane przez samce. Po tarle dorosłe osobniki obojga płci umierają w ciągu kilku dni.
Rola w kulturze i żywieniu człowieka
Minogi trójzębne odgrywają znaczącą rolę w kulturze i diecie rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. Dotyczy to zwłaszcza członków niektórych plemion żyjących w dorzeczu rzeki Kolumbia.
Mięso minogów jest tłuste i wysokokaloryczne. Dlatego stanowią one istotny składnik diety dzieci rdzennych Indian. W kuchni plemiennej z mięsa bezżuchwowców przygotowuje się gulasz. Można je także wędzić nad otwartym ogniem. W tej drugiej formie mogą być przechowywane przez dłuższy czas. Minogi odgrywają również istotną rolę ekologiczną. Stanowią one bowiem pożywienie dla innych zwierząt.
Regulacja rzek oraz budowa tam w ostatnich latach przyczyniła się do drastycznego spadku liczebności minogów. Obecnie na szerszą skalę są one łowione jedynie w rejonie ujścia rzeki Klamath. Połowy tych bezżuchwowców odbywają się zazwyczaj nocą. W ich trakcie wykorzystywane są specjalne rzeźbione haki.
Zagadnienia ekologiczne
Dzięki dokonanej rewitalizacji rzek w południowej Kalifornii bezżuchwowce mogły powrócić do części dawnych siedlisk. W sierpniu 2019 roku po raz pierwszy od 1940 roku zaobserwowano minogi trójzębne w rzece Santa Margarita w hrabstwie San Diego. Jest to najdalej wysunięte na południe miejsce występowania przedstawicieli tego gatunku.
Zachodzące gwałtownie w ostatnich latach zmiany klimatyczne budzą poważne obawy co do przyszłości larw minogów. Jeśli temperatura wód wzrośnie do poziomu powyżej 30,7 stopni C, większość tych osobników czeka zagłada. Zmiany te mogą również niekorzystnie wpłynąć na zachowanie minogów, utrudniając im np. zakopywanie się w dnie, co jest dla nich równoznaczne z szybką śmiercią.
W ostatnich latach podjęto szereg działań na rzecz ochrony minoga trójzębnego. Wśród nich jest też PLCI powstała jako wspólna inicjatywa rdzennych plemion, agencji rządowych oraz organizacji pozarządowych ukierunkowana na ochronę minogów i ich siedlisk. PLCI została założona w 2008 roku przez USFWS i od tego czasu współpracuje z wieloma organizacjami ekologicznymi działającymi w dorzeczu rzeki Kolumbia.
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Pacific_lamprey [dostęp: 26.08.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Dino Kanlic. Licencja: CC BY-SA 4.0.
