Rehabilitacja po złamaniach: jakie są etapy i ile trwa?

Złamanie kości to poważny uraz, który może znacząco ograniczać naszą sprawność fizyczną i codzienne funkcjonowanie. Na szczęście odpowiednio prowadzona rehabilitacja pozwala na stopniowy powrót do zdrowia i odzyskanie utraconych funkcji. Jakie są etapy rehabilitacji po złamaniach i ile czasu trwają?

Proces gojenia złamanej kości składa się z kilku etapów, a każdy z nich wymaga odpowiedniego postępowania rehabilitacyjnego. Celem rehabilitacji jest nie tylko zrastanie się kości, ale również przywrócenie pełnej ruchomości stawów, siły mięśniowej i stabilności kończyny.

Etapy gojenia złamanej kości

Proces gojenia złamanej kości przebiega dwuetapowo, a każdy z etapów odgrywa kluczową rolę w odbudowie struktury kostnej i przywróceniu jej funkcji. Poznanie tych faz pozwala lepiej zrozumieć złożony proces regeneracji i etapowanie rehabilitacji.

Faza I: Stymulacja histochemiczna (4-6 tygodni)

W tym początkowym etapie organizm koncentruje się na stworzeniu środowiska sprzyjającego gojeniu. W miejscu złamania dochodzi do intensywnego gromadzenia się komórek zapalnych, które usuwają martwe tkanki i stymulują wzrost nowych naczyń krwionośnych. Tworzy się pierwotny zrost kostny, który zapewnia stabilizację złamanych fragmentów kości.

Faza II: Stymulacja piezoelektryczna kryształów hydroksyapatytu (po 6-8 tygodniach)

Wraz z upływem czasu miękki pierwotny zrost kostny ulega stopniowej mineralizacji i przekształca się w twardą tkankę kostną. Proces ten zachodzi dzięki obecności kryształów hydroksyapatytu. Pod wpływem nacisku mechanicznego generują one sygnały elektryczne, które stymulują komórki kościotwórcze do produkcji nowej tkanki kostnej. W efekcie powstaje mocny, twardy zrost, który zapewnia trwałą stabilizację i pełną funkcjonalność kości.

Warto podkreślić, że te dwa etapy płynnie się przenikają, a tempo ich przebiegu może się różnić w zależności od indywidualnych czynników, takich jak rodzaj złamania, lokalizacja urazu, wiek pacjenta i jego ogólny stan zdrowia. Ważną rolę w procesie gojenia odgrywa również odpowiednio prowadzona rehabilitacja, która stymuluje regenerację i przyspiesza powrót do sprawności¹.

Powikłania po złamaniu

Złamanie to poważny uraz, który wymaga odpowiedniego leczenia i rehabilitacji. Lekceważenie tego drugiego aspektu może prowadzić do szeregu powikłań:

• zrosty i przykurcze: brak ruchu w stawach może prowadzić do ich zesztywnienia i ograniczenia ruchomości,
• zakrzepy i zatory: długotrwałe unieruchomienie kończyny zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów żylnych, które mogą przemieszczać się do płuc i powodować zatory,
• ucisk lub przerwanie nerwu: w przypadku złamań z przemieszczeniem istnieje ryzyko ucisku lub przerwania nerwu, co może prowadzić do drętwienia, osłabienia mięśni, a nawet do trwałego upośledzenia funkcji,
• ograniczenie sprawności kończyny: Brak rehabilitacji może prowadzić do osłabienia mięśni, utraty masy kostnej i ograniczenia sprawności kończyny,
• uciążliwy ból: ból po złamaniu może utrzymywać się przez długi czas, a brak odpowiedniej terapii może go nasilać,
• zmiany troficzne na skórze: długotrwałe unieruchomienie kończyny może powodować zmiany troficzne na skórze, takie jak owrzodzenia i zaniki mięśniowe².

Etapy rehabilitacji

Regularny kontakt z fizjoterapeutą jest kluczowy dla efektywnej rehabilitacji. Stosowanie się do zaleceń fizjoterapeuty przyspiesza powrót do zdrowia i zmniejsza ryzyko powikłań. W procesie rehabilitacji warto uzbroić się w cierpliwość, ponieważ odzyskiwanie sprawności może zająć nawet kilka miesięcy. Rehabilitację po złamaniach można podzielić na trzy etapy:

1. Wczesna faza (przed usunięciem opatrunku):

• nawiązanie kontaktu z fizjoterapeutą na początku leczenia,
• edukacja na temat prawidłowego układania ciała w celu zapobiegania powikłaniom,
• ćwiczenia izometryczne dla utrzymania kondycji mięśni,
• profilaktyka zakrzepicy;

2. Rehabilitacja po usunięciu opatrunku:

• dobór ćwiczeń odpowiednich do rodzaju urazu i wskazań ortopedy,
• stopniowe przywracanie pełnej ruchomości stawów,
• pobudzenie mięśni do normalnej pracy,
• fizykoterapia:
  • krioterapia i laseroterapia – cel: łagodzenie stanów zapalnych,
  • magnetoterapia i ultradźwięki – cel: przyspieszenie zrastania kości,
  • masaże – cel: poprawa krążenia;

3. Długoterminowa rehabilitacja:

• ćwiczenia domowe we współpracy z lekarzem i fizjoterapeutą,
• spokojna jazda na rowerze jako forma aktywności fizycznej (w przypadku złamań kończyn dolnych),
• celem jest odzyskanie pełnej mobilności, siły mięśniowej i sprawności fizycznej³.

Zakończenie

Powrót do zdrowia po złamaniu kości to proces, który wymaga zaangażowania, cierpliwości i wytrwałości. Pamiętajmy, że czas trwania rehabilitacji jest indywidualny i zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj złamania, lokalizacja urazu, wiek pacjenta i jego ogólny stan zdrowia. Ważne jest, aby regularnie uczestniczyć w zajęciach rehabilitacyjnych, stosować się do zaleceń fizjoterapeuty i ćwiczyć również w domu.

Chociaż proces rehabilitacji może być wymagający, satysfakcja z odzyskania sprawności i powrotu do dawnego życia jest bezcenna. Nie zniechęcajmy się i dążmy konsekwentnie do celu, jakim jest pełna mobilność i siła fizyczna.

Przypisy

1. K. Radlak, Etapy zrostu kości, Portal Fizjoterapeuty, 28.06.2023, https://fizjoterapeuty.pl/fizjologia/etapy-zrostu-kosci.html [dostęp: 16.06.2024].
2. F. Boukołowski, Kiedy zacząć rehabilitację po złamaniu?, Fizjo-Clinica, https://fizjo-clinica.pl/kiedy-zaczac-rehabilitacje-po-zlamaniu/ [dostęp: 16.06.2024].
3. Ile trwa i jak przebiega rehabilitacja po złamaniu?, Lekarze bez kolejki – platforma OSOZ, https://lekarzebezkolejki.pl/blog/ile-trwa-i-jak-przebiega-rehabilitacja-po-zlamaniu/w-2176 [dostęp: 16.06.2024].