Kleń

Kleń (Squalius cephalus) jest gatunkiem słodkowodnej ryby zaliczanej do rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Ryba żyje przede wszystkim w rzekach. Można ją spotkać zarówno w wartko, jak i wolno płynących ciekach wodnych. Zasiedla także kanały oraz jeziora (sztuczne i naturalne).

Opis

Klenie wyróżniają się długą, lekko zaokrągloną głową oraz długim ciałem w cylindrycznym kształcie. Ich skórę zdobią duże łuski w zielono-brązowym kolorze. Wzdłuż grzbietu zwierzęcia biegną charakterystyczne czarne pasy, które w okolicach boków mienią się na złocisto. Brzuch odznacza się natomiast jaśniejszym ubarwieniem. Ciemny ogon kontrastuje z pomarańczowo-czerwonymi płetwami. Tylko płetwa grzbietowa ma szaro-zielony odcień. W jej skład wchodzą 3 kolce oraz od 7 do 9 miękkich promieni. Podobną liczbą kolców i promieni charakteryzuje się także płetwa odbytowa. Ryba ma przeciętnie od 42 do 48. Klenie zwykle osiągają długość około 30 cm. Niekiedy jednak można spotkać dwukrotnie, a nawet trzykrotnie większe okazy. Waga największego, złowionego do tej pory osobnika wynosiła niespełna 6 kg.

Występowanie kleni

Naturalnym środowiskiem życia kleni są zbiorniki i cieki wodne zlokalizowane w północnych rejonach Europy i Azji. Zasiedlają one różne rzeki, które uchodzą do Mórz: Północnego, Bałtyckiego, Czarnego, Białego, Barentsa i Kaspijskiego. Powszechnie występują również w Wielkiej Brytanii oraz we Francji. Ich liczne populacje notuje się także w Skandynawii. Dotyczy to zwłaszcza południowych regionów Finlandii i Szwecji. Przedstawicieli tego gatunku  wprowadzono także sztucznie do akwenów znajdujących się na terenie Włoch i Irlandii. W tych krajach można jednak na ogół spotkać jedynie pojedyncze osobniki. Ryba ta tworzy tam bowiem jedynie niewielkie populacje.

Środowisko życia i ekologia

Klenie preferują zarówno duże strumienie, jak i niewielkie, warto płynące rzeczki i górskie potoki. Często pływają wzdłuż brzegów cieków wodnych. Można je także spotkać w głębszych rejonach jezior. Osobniki na co dzień żyjące w stojących zbiornikach wodnych z reguły przed sezonem godowym migrują do rzek i strumieni. Tam przychodzi na świat młode pokolenie ryb.

Dorosłe  klenie z natury są samotnikami. Młode zwierzęta najczęściej przemieszczają się natomiast w dużych ławicach. Dieta niedojrzałych reprezentantów tego gatunku jest bardzo urozmaicona. W jej skład wchodzą zarówno niewielkie żyjątka lądowe, jak i wodne. Do ulubionych przysmaków starszych ryb należą natomiast mniejsze rybki (np. pstrągi, karasie, ukleje, trocie) oraz słodkowodne krewetki. Chętnie spożywają także skorupiaki, mięczaki, żaby oraz larwy owadów. Niekiedy polują też na pisklęta ptaków wodnych. Klenie czasem uzupełniają swój jadłospis o pokarm roślinny. Nierzadko spożywają owoce jeżyn i bzu, zerwane z wiszących nad wodą gałęzi. Ryby te wykazują się wzmożoną aktywnością w ciągu całego roku. Szukają pożywienia również w mroźne dni.

Rozmnażanie kleni

Okres godowy u kleni rozpoczyna się w maju, a kończy we wrześniu. Złożona ikra najlepiej rozwija się wówczas, gdy woda ma temperaturę około 14 stopni Celsjusza. Tarło z reguły odbywa się w wartko płynących wodach. Najczęściej ma ono miejsce tuż nad żwirowym dnem. Dla kleni charakterystyczna jest poligamia. W trakcie tarła samce na ogół gromadzą się w większe grupy. Płynąc za swoimi partnerkami, generują hałas. Samice składają jaja kilka razy w ciągu całego okresu godowego. Ikra po złożeniu przykleja się do roślinności albo znajdujących się w wodzie kamieni. Może ona zostać zapłodniona przez kilka samców.

Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy klenie stają się zdolne do rozrodu. Na osiągnięcie tego etapu rozwoju ogromny wpływ mają bowiem panujące w danym akwenie warunki środowiskowe. W większości przypadków samice po raz pierwszy składają jaja w wieku od 4 do 6 lat. Samce natomiast osiągają dojrzałość płciową nieco wcześniej. Zwykle dzieje się to między drugim a czwartym rokiem życia. Klenie są jednymi z najdłużej żyjących ryb na świecie. Osobniki pływające na wolności mogą dożyć nawet 22 lat. O faktycznej liczbie przeżytych lat świadczy ilość pierścieni znajdujących się na łuskach.

Zagrożenia

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że klenie mają tendencję do wchłaniania cząsteczek mikroplastiku. Odkryto jednak także, że wspomniane cząsteczki nie przenikają do mięśni ryb. Tam gromadzą się natomiast metale ciężkie (np. miedź, sód, ołów). Wysokie stężenie tych zanieczyszczeń obserwuje się również w nerkach, wątrobie oraz tkankach poszczególnych osobników. Na związane z tym faktem zatrucia w szczególności narażone są młode okazy.

Wędkarstwo

Klenie można często spotkać podczas żerowania. Wędkarze zwykle wykorzystują tę sposobność, aby złowić kilka okazów. Relatywnie najłatwiej jest złapać młodsze osobniki. Są one bowiem bardziej ufne. Częściej pływają też w większych grupach. Starsze i większe ryby stają się na ogół natomiast bardziej płochliwe. To powoduje, że ciężej je schwytać. Dlatego też wielu doświadczonych wędkarzy stawia sobie za cel złowienie kleni o wadze wynoszącej co najmniej 2 kg.

Sprzęt i techniki wędkarskie

W trakcie połowów ryb z gatunku Squalius cephalus  używa się różnego rodzaju przynęt. Mogą to być robaki, muchy, a także mięso konserwowe i kukurydza. Na ogół świetnie sprawdzają się także wabiki przygotowane z mączki rybnej. Odławiając większe okazy, zazwyczaj trzeba wykazać się dużą cierpliwością. Należy też dysponować wiedzą, jak wędkować, aby nie naruszyć czystości rzek ani nie zakłócić spokoju żyjących w niej organizmów.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Gawron – gapa
• Biegacz skórzasty
• Zwoje z Qumran – najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej
• Czwarta rewolucja przemysłowa a nasze człowieczeństwo – część 2
• Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)

Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Squalius_cephalus [dostęp: 10.01.2025]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Karelj. Licencja: Domena Publiczna.