Jesiotr syberyjski (Acipenser baerii) to gatunek ryby z rodziny jesiotrowatych (Acipenseridae). Jego naturalne środowisko obejmuje główne dorzecza syberyjskich rzek, które uchodzą do Morza Karskiego, Łaptiewów oraz Wschodniosyberyjskiego. Wśród nich znajdują się Ob, Jenisej (do którego wpływają wody Jeziora Bajkał przez rzekę Angarę), Lena oraz Kołyma. Gatunek występował także w Kazachstanie i Chinach – w rzece Irtysz. Dzikie populacje w Chinach wyginęły. Nazwa gatunkowa została nadana na cześć niemiecko-rosyjskiego biologa Karla Ernsta von Baera.
Taksonomia
Jesiotr syberyjski wcześniej był dzielony na dwa, a czasami nawet trzy podgatunki. Najnowsze badania wskazują jednak, że gatunek może być monotypowy, tworząc jednorodne genetycznie populacje na całym swoim rozległym obszarze występowania.
Nominatywny takson (A. b. baerii) obejmuje aż 80% wszystkich syberyjskich jesiotrów. Populacja ta zamieszkuje rzekę Ob i jej dopływy. Ze względu na zimowe niedobory tlenu migruje w okolice ujścia rzeki. Wiosną przemieszcza się tysiące kilometrów w górę rzeki, aby odbyć tarło.
Inny wcześniej uznawany podgatunek, A. b. baicalensis występuje głównie w północnej części Jeziora Bajkał. By się rozmnażać, migruje do rzeki Selenga.
A. b. stenorrhynchus zamieszkuje wschodnie rzeki Syberii. Takson ten wykazuje dwa wzorce życiowe. Bardziej liczny migracyjny, gdzie ryby przemieszczają się na znaczne odległości od ujść rzek do miejsc tarliskowych oraz mniej liczny niemigracyjny, który związany jest z lokalnymi siedliskami.
Opis jesiotra syberyjskiego
Jesiotr syberyjski osiąga masę około 65 kg. Waga poszczególnych osobników może jednak znacząco różnić się zarówno między poszczególnymi rzekami, jak i w ich obrębie. Największy zarejestrowany okaz ważył 210 kg. Podobnie jak inne gatunki z rodziny jesiotrowatych, również i te ryby są długowieczne. Mogą dożywać nawet 60 lat. Charakteryzują się również późnym dojrzewaniem płciowym. Samce osiągają dojrzałość w wieku 11–24 lat. Samice w wieku 20–28 lat. Tarło odbywa się w głównych nurtach rzek o silnym prądzie, na kamienistym lub żwirowym podłożu.
Jesiotr syberyjski żywi się różnorodnymi organizmami dennymi, takimi jak skorupiaki i larwy ochotkowatych.
Gatunek odnotował gwałtowny spadek liczebności na swoim naturalnym obszarze występowania. Przyczynami tego stanu są utrata siedlisk, ich degradacja oraz kłusownictwo. Aż 40% miejsc tarliskowych stało się niedostępnych. Wysoki poziom zanieczyszczenia w niektórych regionach znacząco wpłynął na rozwój gonad, obniżając zdolność do rozmnażania.
Występowanie
Ujścia wielkich rzek północnoazjatyckich, takich jak Ob, Jenisej, Lena czy Kołyma, stanowią kluczowe siedliska dla jesiotra syberyjskiego. W Jeziorze Bajkał gatunek tworzy unikalną formę słodkowodną, znaną jako jesiotr bajkalski (A. b. baicalensis). Dostosowała się ona do specyficznych warunków tego głębokiego jeziora.
Dieta
Jesiotr syberyjski żywi się głównie rybami oraz bezkręgowcami dennymi, takimi jak skorupiaki i larwy owadów. Jego dieta odzwierciedla bentosowy charakter życia. Pozwala mu efektywnie wykorzystywać zasoby dostępne na dnie rzek i jezior, które zamieszkuje.
Rozmnażanie
Samce jesiotra syberyjskiego osiągają dojrzałość płciową w wieku 11–24 lat, a samice w wieku 20–28 lat. Wiosną ryby podejmują długie wędrówki w górę rzek – często na znaczne odległości – aby dotrzeć do miejsc tarliskowych w górnym biegu. Gatunek jest jednym z najbardziej długowiecznych mieszkańców wód północnej Azji.
Jesiotr syberyjski – akwakultura
Chociaż połowy dzikich jesiotrów syberyjskich stale maleją, gatunek jest coraz częściej hodowany w celach komercyjnych – zarówno dla mięsa, jak i dla pozyskiwania kawioru z ikry. Populacja tej ryby z rzeki Leny, która zamyka swój cykl życiowy w wodach słodkich i osiąga dojrzałość płciową stosunkowo wcześnie, jest najczęściej wykorzystywana jako materiał wyjściowy do hodowli. Głównym producentem kawioru jest Francja, a największymi producentami mięsa – Rosja i Chiny. W Hiszpanii, w miejscowości Les w Dolinie Aran, również prowadzi się hodowlę samic A. baerii.
Nawet w tropikalnej Tajlandii jesiotr syberyjski jest hodowany w północnych rejonach górskich w ramach projektu królewskiego – inicjatywy króla Ramy IX i królowej Sirikit. Program ma na celu produkcję mięsa i ikry na potrzeby lokalnej konsumpcji, równolegle z hodowlą pstrąga tęczowego.
Gatunki inwazyjne
Pod koniec października 2023 roku w rzece Mekong, w dystrykcie Chiang Khong w prowincji Chiang Rai, na granicy Tajlandii i Laosu, złowiono jesiotra syberyjskiego ważącego 1,8 kg. Przypuszcza się, że ryba uciekła z jednej z hodowli w Laosie. Nie było to pierwsze takie znalezisko. Lokalni rybacy złapali już kilka innych osobników tego gatunku. Wciąż pozostaje zagadką, jak jesiotry syberyjskie są w stanie przetrwać w dzikich warunkach tropikalnego, wilgotnego klimatu regionu.
Zagrożenia
Jesiotr syberyjski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem na niektórych obszarach swojego naturalnego występowania. Głównymi przyczynami tego stanu są wolne tempo wzrostu oraz późne osiąganie dojrzałości płciowej. Cechy te sprawiają, że populacje jesiotra są szczególnie wrażliwe na nadmierne odłowy i degradację siedlisk.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Mnicha
- Łabędź niemy
- Czy ewolucja stworzyła matematykę?
- Najwyższy bóg w religiach starożytności
- Czy można pogodzić słoje drzew z chronologią biblijną?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Siberian_sturgeon [dostęp: 18.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Citron. Licencja: CC BY-SA 3.0.