Jazgarz

Zobacz również

Jazgarz (Gymnocephalus cernua) to ryba słodkowodna, która występuje w umiarkowanych regionach Europy i północnej Azji. Wprowadzono ją również do Wielkich Jezior Ameryki Północnej. Przyniosło to jednak niepożądane skutki – gatunek jest inwazyjny i rozmnaża się szybciej niż inne ryby, co stanowi zagrożenie dla lokalnych ekosystemów. Co ważne potoczne nazwy ryby bywają nieprecyzyjne. Jazgarz może odnosić się do dowolnego gatunku z rodzaju Gymnocephalus, który naturalnie występuje w Eurazji.

Opis

Ubarwienie jazgarza i wzory znajdujące się na jego ciele przypominają sandacza. Grzbiet ma oliwkowobrązowy lub złotobrązowy odcień. Boki są jaśniejsze, a spód ciała żółtawobiały. Ryba osiąga do 25 cm długości. Zazwyczaj jednak jej rozmiar wynosi połowę tej wartości. Mimo niewielkich rozmiarów gatunek jest wyjątkowo agresywny. Wyróżnia go duża, kolczasta płetwa grzbietowa, która prawdopodobnie odstrasza drapieżniki. Na grzbiecie znajdują się dwie płetwy – przednia z twardymi i ostrymi kolcami oraz tylna z miękkimi promieniami. Najbardziej charakterystyczne cechy jazgarza to długa, ciągła płetwa grzbietowa oraz delikatnie wygięty ku dołowi pysk.

Zasięg występowania jazgarza

Jazgarz występuje w dorzeczach Morza Kaspijskiego, Czarnego, Aralskiego, Bałtyckiego i Północnego. Można go również spotkać w Wielkiej Brytanii, części Skandynawii oraz w niektórych regionach dorzecza Oceanu Arktycznego, aż po zlewisko Kołymy. Gatunek został także wprowadzony do niektórych obszarów Europy Zachodniej, takich jak Francja, północne Włochy i Grecja, a także do Wielkich Jezior Ameryki Północnej.

Zasiedla jeziora, zbiorniki zaporowe, duże rzeki, starorzecza oraz słonawe wody przybrzeżne. Unika jednak szybko płynących rzek górskich oraz wód silnie zarośniętych. Preferuje głębsze partie wody w pobliżu dna. Przebywa tam w mniejszych lub większych stadach, często w towarzystwie narybku okonia, sandacza oraz ryb karpiowatych. Jest gatunkiem stosunkowo odpornym na zanieczyszczenia wody. Sprzyja to jego szerokiemu rozprzestrzenianiu się.

Dieta

W Eurazji jazgarz żywi się głównie zoobentosami, takimi jak chruściki, drobne wodne owady i larwy, które zamieszkują strefę bentosową wód. Badania wskazują, że po introdukcji do Wielkich Jezior Ameryki Północnej jego dieta pozostała niezmieniona. Może to przyczyniać się do sukcesu ryby jako gatunku inwazyjnego.

Jazgarz – rozmnażanie

Jazgarz cechuje się wyjątkowo wysoką zdolnością do rozmnażania. Zazwyczaj dojrzewa płciowo w wieku dwóch lub trzech lat. Osobniki żyjące w cieplejszych wodach mogą osiągać zdolność do rozrodu już w pierwszym roku życia. Samica składa od 130 000 do 200 000 jaj rocznie. W okresie tarła ryby opuszczają preferowane głębokie i ciemne wody. Udaje się do cieplejszych, płytszych obszarów. Główne miesiące tarła przypadają na okres od połowy kwietnia do czerwca.

Cykl życiowy

Życie jazgarza zaczyna się od jaja, podobnie jak u innych ryb. Jaja mają średnicę od 0,34 do 1,3 mm, w zależności od wielkości samicy. Jeśli samica składa jaja po raz drugi w jednym sezonie, ich rozmiar jest mniejszy – od 0,36 do 0,47 mm. Pierwsza partia jaj ma wielkość od 0,90 do 1,213 mm. Tarło dwukrotne w jednym sezonie zwykle odbywa się późną zimą lub wczesną wiosną oraz pod koniec lata. W temperaturze 10–15 °C (50–59 °F) larwy wykluwają się po 5–12 dniach.

Po wykluciu jazgarze przechodzą etap zarodkowy i młodociany. Świeżo wyklute larwy mają długość od 3,5 do 4,4 mm. Przez pierwsze 3–7 dni są osiadłe. W tym czasie osiągają długość 4,5–5,0 mm. Po tygodniu młode zaczynają aktywnie pływać i żerować. Na tym etapie życia nie tworzą jeszcze ławic.

Ryby stopniowo dojrzewają. Pełną dojrzałość płciową osiągają w wieku 2–3 lat. Dorosłe osobniki zazwyczaj osiągają długość około 20 cm – maksymalnie do 29 cm. Wzrost jest bardziej intensywny w czystych i lekko zasolonych wodach. Jazgarze, zarówno samice, jak i samce, rzadko żyją dłużej niż 7–11 lat.

Obecność w rejonie Wielkich Jezior Ameryki Północnej

Wpływ ekologiczny

Wprowadzenie jazgarza do jeziora Górnego przyniosło poważne szkody lokalnemu ekosystemowi. Inwazja gatunku spowodowała nie tylko problemy związane z przestrzenią, ale także nasiliła konkurencję o zasoby pokarmowe. Jazgarz ma podobne nawyki żywieniowe do innych ryb, ale jego znacznie szybsze tempo rozmnażania sprawia, że populacja gatunku dynamicznie rośnie, ograniczając dostępność pokarmu dla innych.

Unikalna zdolność jazgarza do adaptacji do różnych siedlisk i temperatur sprawia, że gatunek odnosi sukcesy mimo takich czynników jak zmiany klimatyczne czy biologiczne. Wyjątkową cechą ryby jest zdolność wykrywania wibracji w wodzie dzięki narządom zwanym neuromastami. Funkcja ta pomaga w zdobywaniu pożywienia i unikaniu drapieżników. Jej wrażliwość wzrasta wraz z dojrzewaniem ryby. Dla przykładu u spokrewnionego z gatunkiem okonia neuromasty słabną z wiekiem. W rezultacie jazgarz może wypierać inne gatunki, co grozi poważnymi konsekwencjami dla ekosystemu Wielkich Jezior, a zwłaszcza jeziora Górnego. Bez skoordynowanych działań naprawczych populacja jazgarza może zniszczyć równowagę tego akwenu.

Status gatunku inwazyjnego

Jazgarz jest pierwszym gatunkiem inwazyjnym uznanym za szkodliwy przez Program Zapobiegania i Kontroli Gatunków Wodnych Niepochodzących z Rodzimych Ekosystemów (Non-indigenous Aquatic Nuisance Prevention and Control Program). Obecnie jest to najliczniejszy gatunek ryby w dorzeczu rzeki St. Louis. Jego inwazja zaburzyła ekosystemy w całych Wielkich Jeziorach. Pierwsze jej oznaki zaobserwowano w latach 80. XX wieku, kiedy Departament Zasobów Naturalnych (DNR) odkrył obecność gatunki. Uważa się, że ryba została wprowadzona do jeziora poprzez wodę balastową, którą statki towarowe zrzuciły w porcie Duluth w Minnesocie.

Badania wykazały, że bliskim krewnym jazgarza jest okoń, który szybko stał się jego rywalem. Oba gatunki konkurują o zasoby i liczebność, lecz to jazgarz zdecydowanie wygrywa tę rywalizację. Dodatkowo pogłębia to problemy ekosystemowe w regionie.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:


Źródło

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Ruffe [dostęp: 18.01.2025]

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Tiit Hunt. Licencja: CC BY-SA 3.0.

Jeśli podzielasz naszą misję i chciałbyś wesprzeć nasze działania, możesz to zrobić:

Z góry dziękujemy za okazaną nam pomoc!

Zobacz również

Poprzedni artykuł
Następny artykuł

Popularne artykuły

Skip to content
facebook facebook facebook
x Chcę pomócChcę pomóc