Kania ruda, kania rdzawa (Milvus milvus) to średniej wielkości ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), do której należą również orły, myszołowy i błotniaki. Obecnie gatunek gniazduje wyłącznie w Europie. W przeszłości jego zasięg obejmował także Azję i Afrykę. Populacje z północnych części kontynentu europejskiego migrowały zimą na południe i zachód. Obecnie coraz więcej osobników pozostaje na swoich terenach przez cały rok. Sporadyczne ptaki tego gatunku obserwowano na północy Finlandii, a także na południu – w Izraelu, Libii i Gambii.
Taksonomia
Kania ruda została po raz pierwszy opisana w 1758 roku przez szwedzkiego przyrodnika Karola Linneusza w 10. edycji jego dzieła Systema Naturae. Nadał on jej nazwę binominalną Falco milvus. Słowo „milvus” było łacińskim określeniem tego ptaka. W 1799 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède przeniósł gatunek do rodzaju Milvus, tworząc tautonim.
Wyróżnia się dwa podgatunki kani rdzawej:
- M. m. milvus (Linnaeus, 1758) – występuje w Europie, Afryce Północno-Zachodniej i na Bliskim Wschodzie,
- M. m. fasciicauda Hartert, 1914 – zamieszkiwał Wyspy Zielonego Przylądka. Obecnie uznaje się go za niemal na pewno wymarły.
Rodzaj Milvus obejmuje także dwa inne gatunki: kanię czarną (M. migrans) i egipską (M. aegyptius). Kanie rude bywają zdolne do krzyżowania się z kaniami czarnymi – zarówno w niewoli, jak i na wolności. Ptaki z Wysp Zielonego Przylądka różniły się od kań rudych z kontynentu, wykazując cechy pośrednie między kanią rdzawą a czarną. Kwestia, czy populację tę należy traktować jako odrębny gatunek (Milvus fasciicauda), czy podgatunek, pozostaje nierozstrzygnięta. Badania mitochondrialnego DNA sugerują, że ptaki te nie tworzyły monofiletycznej linii w obrębie kani rudej, co komplikuje klasyfikację. Populacja ta wyginęła około roku 2000, a wszystkie pozostałe osobniki okazały się hybrydami z kanią czarną.
Angielskie słowo „kite” wywodzi się ze staroangielskiego cyta, którego pochodzenie jest nieznane. W literaturze wspomnienie o kani pojawia się w „Opowieści Rycerza” Geoffreya Chaucera. W manuskrypcie Hengwrt z początku XV wieku zapisano wersy: „Ther cam a kyte, whil þt they were so wrothe That bar awey the boon bitwix hem bothe.” Pierwsze znane użycie słowa „kite” w odniesieniu do zabawki unoszącej się na sznurku datuje się na XVII wiek.
Opis kani rudej
Kania ruda to ptak drapieżny o długości ciała wynoszącej od 60 do 70 cm i rozpiętości skrzydeł od 175 do 195 cm. Samce ważą od 800 do 1200 g, a samice – od 1000 do 1300 g. Ich smukłe, długie skrzydła, uniesione pod kątem podczas lotu oraz charakterystyczny rozwidlony ogon nadają im lekkości i zwrotności.
Ptak ma rdzawą barwą ciała, ogona i pokryw skrzydeł. Na tle czarnych końcówek skrzydeł i ciemnych lotek drugorzędowych wyróżniają się białe lotki pierwotne. Samice i samce są do siebie podobne. Różnią się głównie masą ciała. Młode osobniki mają jaśniejszą, kremową pierś i brzuch. Ich głos to delikatne i wysokie gwizdanie. W populacji walijskiej występuje rzadka forma leucystyczna (około 1% wyklutych piskląt).
Dorosłe kanie rude różnią się od młodych pod wieloma względami:
- Dorosłe ptaki mają głębszy, bardziej intensywny rdzawy odcień upierzenia. Młode są wyraźnie bledsze.
- Na piersi dorosłych widoczne są czarne smugi. U młodych są one jasne.
- Ogon młodych ptaków jest mniej rozwidlony, a jego końcówkę zdobi ciemna subterminalna pręga.
- Pokrywy wszystkich skrzydeł młodych osobników tworzą wąską, jasną linię na górnej i dolnej stronie skrzydeł. U dorosłych jasne obrzeżenia występują tylko na pokrywach wtórnych górnych.
Te różnice utrzymują się przez pierwszy roku życia ptaka.
Rozmnażanie
Kania ruda zwykle przystępuje do rozrodu w wieku dwóch lat. Zdarzają się przypadki udanego lęgu u ptaków rocznych. Gatunek jest monogamiczny. Pary lęgowe w osiadłych populacjach utrzymują więź przez cały rok. W populacjach migrujących więź odnawiana jest każdego sezonu lęgowego. Wynika to z tego, że ptaki są wierne konkretnym miejscom gniazdowania.
Gniazda budowane są zazwyczaj w rozwidleniach dużych drzew liściastych, na wysokości od 12 do 15 metrów nad ziemią. Kanie często wykorzystują gniazda z poprzednich sezonów lub zajmują stare siedliska myszołowów. Zarówno samiec, jak i samica zajmują się budową gniazda. Samiec przynosi suche gałązki o długości 30–50 cm, które samica układa. Wnętrze gniazda wyściełane jest trawą, a czasem wełną owczą. W odróżnieniu od kani czarnej kanie rude nie dodają zielonych gałęzi. Materiał gniazdowy jest uzupełniany przez cały okres inkubacji i wychowu młodych.
Samica składa jaja w odstępach trzech dni. Zniesienie liczy zwykle od jednego do trzech jaj. Czasami rejestrowano cztery lub pięć. Jaja są matowe, białe z czerwono-brązowymi plamkami, o średniej wielkości 57 × 45 mm i masie 63 g. W Europie Środkowej i Wielkiej Brytanii składanie jaj rozpoczyna się pod koniec marca, a w regionach śródziemnomorskich już na początku tego miesiąca.
Inkubacją głównie zajmuje się samica. Samiec czasami ją zastępuje, by mogła się pożywić. To właśnie samiec przynosi samicy pokarm. Wysiadywanie rozpoczyna się po złożeniu pierwszego jaja. Każde z nich wylęga się po 31–32 dniach. W przypadku zniesienia trójjajowego proces ten trwa łącznie 38 dni.
Pisklętami opiekują się oboje rodzice. Przez pierwsze 14 dni samica grzeje młode, a samiec dostarcza im pokarm. Po tym czasie oba ptaki dostarczają pożywienie. Starsze pisklęta same się nim karmią. Młode zaczynają wspinać się na gałęzie wokół gniazda po 45 dniach. Rzadko opuszczają siedlisko przed ukończeniem 48–50 dni. Czasami pozostają w nim nawet przez okres 60–70 dni. Po opuszczeniu gniazda młode spędzają jeszcze 15–20 dni w jego pobliżu, nadal karmione przez rodziców.
Kanie rude wyprowadzają jeden lęg w sezonie, ale jeśli jaja zostaną utracone, samica może złożyć kolejne.
Najdłużej żyjący zarejestrowany osobnik gatunku miał 25 lat i 8 miesięcy. Rekord brytyjski dotyczy ptaka znalezionego martwego w hrabstwie Buckinghamshire w 2018 roku. W 2023 roku jeden z pierwszych osobników reintrodukowanych w Wielkiej Brytanii zmarł w wieku 29 lat. Został odnaleziony ranny w hrabstwie Oxfordshire.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Gwiazdonos amerykański
- Mnicha
- Zwoje z Qumran – najważniejsze odkrycie archeologii biblijnej
- Czwarta rewolucja przemysłowa a nasze człowieczeństwo – część 2
- Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Red_kite [dostęp: 19.01.2025]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Etro0309. Licencja: CC BY-SA 4.0.
