Salamandra czerwona (Pseudotriton ruber) jest gatunkiem salamandry reprezentującym rodzinę bezpłucnikowatych (Plethodontidae). Naturalnym środowiskiem występowania tych zwierząt jest teren wschodnich Stanów Zjednoczonych. Są one doskonale przystosowane do życia w różnych siedliskach. Spotyka się je na przykład na obszarach leśnych oraz w pobliżu stawów, zarośli, małych rzek i strumieni. Zasiedlają także tereny wokół źródeł i drzew. Płazy wyróżnia jaskrawa pomarańczowo-czerwona skóra, którą pokrywają charakterystyczne ciemne plamki.
Salamandry czerwone występują powszechnie we wschodnich rejonach USA. Degradacja środowiska w niektórych regionach doprowadziła jednak do zmniejszenia populacji tych gadów. Dotyczy to zwłaszcza Stanów Nowy Jork oraz Indiana, gdzie gatunek ten uznaje się za zagrożony wyginięciem.
W skład diety salamander czerwonych wchodzą głównie owady, dżdżownice, pająki, ślimaki oraz małe skorupiaki. Niektóre osobniki zjadają także przedstawicieli mniejszych gatunków salamander. Płaz chwyta swoją ofiarę za pomocą języka, który szybko wystrzeliwuje w kierunku zdobyczy, a następnie wciąga z powrotem do otworu gębowego. Wymiana gazowa u salamandry czerwonej odbywa się przez skórę. Zwierzęta te nie mają bowiem płuc.
Opis
Salamandra czerwona zalicza się do płazów średniej wielkości. Długość ciała dorosłych osobników z reguły oscyluje na poziomie od 11 do 18 centymetrów. Zwierzę wyróżnia masywny tułów, po bokach którego widnieje kilkanaście rowków.
Wiek danego przedstawiciela gatunku można łatwo rozpoznać po umaszczeniu ciała. Płazy tuż po wykluciu się z jaj mają ciemne, pozbawione plamek ciało. Ich charakterystyczną cechą jest też relatywnie duża głowa. Wraz z upływem czasu pomarańczowo-brązowa barwa ciała przeobraża się w jasnoczerwoną. Stopniowemu blaknięciu ulegają także znajdujące się na całym tułowiu plamki, które u starszych salamander są mniej widoczne.
Salamandry czerwone czasem mylone są z reprezentantami innych gatunków salamander, zwłaszcza z Pseudotriton montanus. Salamandry te różnią się przede wszystkim liczbą plam na ciele. Odróżnia je od siebie także odmienny kolor tęczówek, które u salamandry czerwonej są złote i mają pionową pręgę, a u Pseudotriton montanus są brązowe.
Taksonomia
Salamandry czerwone są zwierzętami, które oddychają przez skórę oraz wyściółkę jamy ustnej. Przypuszcza się, że brak płuc u tych płazów wynika z przystosowania się do życia w strumieniach, które charakteryzuje głównie larwy. U tych osobników nie występuje bowiem konieczność systematycznego wynurzania się z wody w celu zaczerpnięcia powietrza. Salamandra czerwona reprezentuje rodzaj Pseudotriton, do którego zalicza się także Pseudotriton montanus.
Występowanie
W obrębie gatunku salamandry czerwonej wyróżnia się kilka podgatunków, z których każdy zasiedla wilgotne środowiska, takie jak strumienie czy liściaste lasy. Przedstawiciele tych podgatunków mają nieco inny rozmiar ciała oraz umaszczenie. Większość spotykanych przez człowieka salamander to reprezentanci podgatunku Pseudotriton ruber ruber, który występuje od Nowego Jorku aż do Alabamy. Jego cechą charakterystyczną jest czerwone lub pomarańczowo-czerwone ubarwienie z czarnymi plamkami. Inne podgatunki, takie jak Pseudotriton ruber nitidus czy Pseudotriton ruber vioscai odznaczają się purpurowym odcieniem ciała oraz brakiem czarnych plam na ogonie.
Ekologia
Salamandra czerwona odgrywa istotną funkcję w ekosystemach wodnych i lądowych. W skład diety larw wchodzą głównie bezkręgowce. Na tempo wzrostu młodych osobników wpływa głównie temperatura wody. Im dłużej dany płaz pozostaje w stadium larwalnym, tym wzrastają szanse na osiągnięcie większych rozmiarów ciała w późniejszym okresie życia.
Dorosłe salamandry okres zimowy spędzają w wodzie. Wraz z nastaniem pierwszych cieplejszych dni przenoszą się natomiast na ląd. Tam łatwiej jest im bowiem zdobyć pożywienie, w skład którego wchodzą głównie bezkręgowce i drobne płazy.
Salamandry czerwone mają naturalnych wrogów. Największe niebezpieczeństwo grozi im ze strony ptaków i małych ssaków takich, jak skunksy czy szopy. Obecność salamander w istotny sposób oddziałuje na równowagę ekologiczną obszarów w pobliżu wody.
Cykl życiowy
Salamandry czerwone rozmnażają się w odpowiedniej temperaturze. Samice są zdolne do przechowywania spermy samców nawet przez kilka miesięcy. Czas składania jaj zazwyczaj przypada na okres jesienno-zimowy. Zwykle do czasu wyklucia się młodych osobników pozostają one w dobrze ukrytych gniazdach. Samce podejmują różne działania w celu zwiększenia swoich szans na sukces reprodukcyjny. W tym celu zazwyczaj pilnują samic. Angażują się też w walkę z innymi osobnikami płci męskiej.
Salamandry czerwone wykorzystują rozmaite mechanizmy obrony przed drapieżnikami. W przypadku spotkania naturalnych wrogów przyjmują charakterystyczną pozę, chowając głowę pod uniesiony ogon. W zmniejszeniu prawdopodobieństwa stania się ofiarą drapieżników pomaga im także mimikra Müllera. Istota tego mechanizmu sprowadza się do imitowania barwy silnie toksycznej traszki. Salamandry wytwarzają także bardzo niebezpieczną dla myszy substancję. Kontakt z nią powoduje u gryzoni takie objawy jak skurcze mięśni, drażliwość, hipotermia, śpiączka. W skrajnych przypadkach może też doprowadzić do śmierci danego osobnika. Zgon w takiej sytuacji następuje zwykle po upływie około 2 dni od zetknięcia się myszy z toksyną.
Ochrona
Salamandra czerwona jest dość szeroko rozpowszechnionym gatunkiem. W niektórych naturalnych siedliskach zauważono jednak systematyczny spadek liczebności jej populacji. Za ten stan rzeczy odpowiada głównie degradacja środowiska. W stanie Indiana gatunek ten zyskał status zagrożonego. Salamandra czerwona jest jednym z najbardziej prymitywnych przedstawicieli rodziny bezpłucnikowatych. Dlatego też naukowcy wykorzystują ją do badań nad ewolucją salamander.
Zachowanie różnorodności gatunkowej stanowi kluczowy aspekt ochrony przyrody. Aby zapobiec pogorszeniu sytuacji związanej z ochroną salamandry czerwonej, należy wdrożyć efektywne plany zarządzania, dzięki którym możliwe będzie regularne monitorowanie stanu siedlisk, przy zwróceniu szczególnej uwagi na zanieczyszczenia i degradację środowiska.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Miko czarny
- Okoń pospolity
- Na ratunek teorii – trzy modele ewolucyjne
- Biblijny jednorożec – fakt czy mit?
- Oko – projekt (nie)doskonały?
Źródło
- https://en.wikipedia.org/wiki/Red_salamander [dostęp: 21.10.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Franco Andreone. Licencja: CC BY-SA 2.5.
