Okoń pospolity, najczęściej zwany po prostu okoniem (Perca fluviatilis) to gatunek drapieżnej ryby słodkowodnej z rodziny okoniowatych (Percidae). Naturalnie występuje w Europie i północnej Azji. Okoń jest popularnym celem wędkarzy rekreacyjnych, co przyczyniło się do jego introdukcji poza rodzimy obszar Eurazji, m.in. do Australii, Nowej Zelandii i RPA. W Australii okonie spowodowały znaczne straty w populacjach miejscowych ryb. Spowodowało to, że w Nowej Południowej Walii uznano je za gatunek szkodliwy.
Taksonomia
Peter Artedi sporządził pierwszy naukowy opis okonia. Miało to miejsce w 1730 roku. Na podstawie badań przeprowadzonych na okazach pochodzących ze szwedzkich jezior, zdefiniował on podstawowe cechy morfologiczne tego gatunku. W 1758 roku Karol Linneusz nadał mu nazwę Perca fluviatilis, opierając się na badaniach Artediego. Okoń żółty (Perca flavescens) – ze względu na podobieństwo w wyglądzie oraz zdolność do krzyżowania się obu gatunków – bywał czasem klasyfikowany jako podgatunek okonia pospolitego, co nadawałoby mu trójczłonową nazwę Perca fluviatilis flavescens.
Opis
Okonie pospolite charakteryzują się zielonkawym ubarwieniem oraz czerwonymi płetwami brzusznymi, odbytowymi i ogonowymi. Na ich bokach widnieje od pięciu do ośmiu ciemnych, pionowych pasów. W miarę wzrostu ryby, między jej głową a płetwą grzbietową tworzy się wyraźny garb. Rozmiary okoni mogą znacznie różnić się w zależności od zbiorników wodnych, które zamieszkują. Mogą żyć nawet 22 lata. Starsze osobniki są zazwyczaj znacznie większe od przeciętnych młodych.
Najdłuższy zarejestrowany okaz mierzył 60 cm. W Wielkiej Brytanii rekord wagowy wynosi 2,8 kg. W Europie kontynentalnej ryby te osiągają jednak większe rozmiary. Światowy rekord, uznawany przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Wędkarstwa Sportowego (IGFA), wynosi 2,9 kg. Został on ustanowiony w Finlandii we wrześniu 2010 roku. Co ciekawe, w rzece Moza w Holandii w 2010 roku złowiono okonia ważącego aż 3,75 kg. Idealne warunki do rozwoju okonie mają w regionie Morza Bałtyckiego, zwłaszcza w okolicach fińskiego archipelagu i Morza Botnickiego. Dieta oparta na śledziu bałtyckim pozwala im osiągać imponujące rozmiary.
Zasięg występowania
Zasięg występowania okonia pospolitego obejmuje zbiorniki słodkowodne na terenie całej Europy, z wyłączeniem Półwyspu Iberyjskiego. Jego obecność została udokumentowana aż po rzekę Kołymę na Syberii na wschodzie. Okonia spotkać można również w niektórych słonawych wodach Morza Bałtyckiego.
Okoń pospolity zasiedla powoli płynące rzeki, głębokie jeziora i stawy. Unika zimnych oraz szybko płynących wód. Co prawda można go tam sporadycznie zobaczyć, ale w tych warunkach nie dochodzi do jego rozrodu. Najliczniej występuje w płytkich jeziorach z dużą przejrzystością wód. Rzadziej spotykany jest w jeziorach głębokich o małej dostępności światła.
Introdukowanie poza Europę i Azję
Okonie pospolite zostały introdukowane poza swoim naturalnym zasięgiem. W wielu regionach wywołało to negatywne skutki ekologiczne. W Australii gatunek ten przyczynił się do spadku populacji rodzimych ryb.
Zachowanie i rozmnażanie
Okonie pospolite to ryby drapieżne. Ich dieta różni się w zależności od etapu życia. Młode osobniki odżywiają się planktonem, dennymi bezkręgowcami i larwami innych okoni. Dorosłe ryby polują głównie na bezkręgowce i mniejsze ryby, takie jak cierniki, płocie i minogi. Okoń zaczyna żerować na innych rybach, gdy osiąga wielkość około 12 cm.
Samce dojrzewają płciowo między pierwszym a drugim rokiem życia. Samice natomiast potrzebują na to od dwóch do czterech lat. Tarło odbywa się między lutym a lipcem. Samce docierają do miejsc tarła wcześniej niż samice, a zaloty polegają na tym, że ryby ścigają się ze sobą przez podwodną roślinność. Samice składają w wodzie białe wstęgi jaj. Mogą one osiągać długość nawet jednego metra. Samice przyczepiają jaja do roślin wodnych lub zanurzonych gałęzi drzew. Młode wykluwają się z jaj po 8 do 16 dniach. Larwy mierzące zaledwie 5 mm pływają w otwartych wodach, żywiąc się planktonem. Młode okonie z czasem migrują bliżej brzegu i dna.
Drapieżniki
Okoń pospolity często pada łupem wielu drapieżników rybożernych, w tym takich ptaków jak rybołów (Pandion haliaetus), kormoran czarny (Phalacrocorax carbo), czy zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis). Ryba ta stanowi również istotny element diety pelikana kędzierzawego (Pelecanus crispus), gatunku globalnie zagrożonego wyginięciem. Oprócz ptaków, na okonia polują także inne drapieżniki, takie jak szczupak pospolity (Esox lucius) i wydra europejska (Lutra lutra).
Połowy
Okoń pospolity poławiany jest zarówno w celach konsumpcyjnych, jak i rekreacyjnych. Jego mięso uchodzi za bardzo smaczne – jest białe, zwarte, o delikatnej i łuskowatej strukturze. Według statystyk FAO, w 2013 roku odłowiono 28 920 ton okonia. Największymi krajami zajmującymi się jego połowem były Rosja (15 242 tony), Finlandia (7 666 ton), Estonia (2 144 tony), Polska (1 121 ton) i Kazachstan (1 103 tony).
Do połowu okonia używa się różnych przynęt, w tym małych i dużych ryb, takich jak na przykład makrela czy sardynka, a także fragmentów surowych kałamarnic oraz robaków, larw, krewetek i ogonów raków. Sprzęt używany do połowów musi być wytrzymały, choć delikatny. Wędkarze często sięgają po sztuczne przynęty, które okazują się szczególnie skuteczne w przypadku średniej wielkości okoni. Rybacy korzystają także z tzw. połów muchowych. W tym celu wykorzystują sztuczne muchy, które imitują małe rybki. Ich kolor, ruch i połysk mają na celu skuteczne zwabienie drapieżnika.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Mangusta egipska – ichneumon – szczur faraona – szczur faraonów
- Lama andyjska
- Zmartwychwstanie Chrystusa? Oto dowody!
- Hetyci potwierdzają wiarygodność Biblii
- Starożytne mity – więcej niż tylko mity (cz. 2)
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/European_perch [dostęp: 21.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Citron. Licencja: CC BY-SA 3.0.