Kałamarnica kolosalna (Mesonychoteuthis hamiltoni) to największy mięczak na Ziemi, a zarazem rekordzista wśród kałamarnic – pod względem masy ciała. Ten przedstawiciel rodziny Cranchiidae budzi fascynację naukowców z całego świata. Gatunek różni się od spokrewnionej kałamarnicy olbrzymiej z rodzaju Architeuthis. Waży do 495 kilogramów. Największe osobniki mogą osiągać masę nawet 600–700 kilogramów. Długość ciała szacuje się na 10–14 metrów. Bardziej prawdopodobna jest dolna granica. Niezwykłym wyróżnikiem gatunku są oczy. Ich średnica może dochodzić do 40 centymetrów.
Kałamarnica kolosalna zamieszkuje wody Oceanu Południowego. Prawdopodobnie poluje z zasadzki. Jest kluczowym składnikiem diety kaszalotów. Wyróżnia ją obecność haków na ramionach, przyssawkach i mackach. Jest to cecha niespotykana u innych członków rodziny Cranchiidae. Po raz pierwszy opisano ten gatunek w 1925 roku. Do dziś znane są jedynie nieliczne okazy. Największy z nich, ważący 495 kilogramów, został złowiony w 2007 roku. Jest wystawiony w Muzeum Nowej Zelandii Te Papa Tongarewa.
W latach 2022–2023 organizacja non-profit KOLOSSAL, wraz z zespołem naukowym, podjęła próbę sfilmowania kałamarnicy kolosalnej w jej naturalnym środowisku. Eksploracja 36 lokalizacji na Oceanie Południowym przyniosła prawdopodobnie pierwsze nagranie młodego osobnika. Jego identyfikacja jest jednak utrudniona przez tzw. śnieg morski. Potwierdzono jedynie, że jest to przedstawiciel Galiteuthis glacialis. Być może nieznany dotąd gatunek.
Kolejne wyprawy planowane są w 2025 roku. Wtedy to przypada setna rocznica odkrycia kałamarnicy kolosalnej. Celem naukowców jest nagranie dorosłego osobnika w jego naturalnym środowisku. Mogłoby to pomóc w zgłębieniu tajemnic tego fascynującego gatunku.
Opis kałamarnicy
Kałamarnica kolosalna dzieli wiele cech z innymi kałamarnicami. Jej ciało składa się z płaszcza umożliwiającego ruch, jednej pary skrzeli, otworu gębowego oraz zewnętrznych struktur. Ma osiem ramion, dwie macki, głowę i dwie płetwy. Pod względem anatomii przypomina większość innych kałamarnic. Wyróżnia ją jednak jedna unikalna cecha. Jako jedyny przedstawiciel rodziny Cranchiidae posiada na ramionach i mackach haki, które mogą być obrotowe lub trójzębne.
Kałamarnica kolosalna jest przykładem gigantyzmu abisalnego. Zjawiska, w którym organizmy głębinowe osiągają wyjątkowe rozmiary. Jest najcięższym znanym bezkręgowcem. Osiąga masę nawet 495 kilogramów. Dla porównania większość kałamarnic ma płaszcz długości około 30 centymetrów i waży zaledwie 100–200 gramów. Gatunek przewyższa masą nawet spokrewnioną kałamarnicę olbrzymią, której długość może być większa, ale masa jest mniejsza.
Na uwagę zasługują oczy tego mięczaka. Największe w świecie zwierząt. Ich średnica sięga 27–30 centymetrów. Czyni je to doskonałym narzędziem przystosowanym do ciemnych głębin oceanu. Tak imponujące proporcje budowy czynią kałamarnicę kolosalną jednym z najbardziej niezwykłych morskich stworzeń.
Zasięg występowania
Kałamarnica kolosalna zasiedla rozległe obszary Oceanu Południowego. Spotkać ją można od wybrzeży Antarktydy aż po południowe rejony Ameryki Południowej, Afryki i Nowej Zelandii. Jej obecność jest szczególnie często rejestrowana w okolicach Morza Współpracy (ang. Cooperation Sea). Rzadziej pojawia się w Morzu Rossa. Region rozciągający się między Morzem Weddella a zachodnią częścią archipelagu Kerguelen został uznany za „gorący punkt” występowania tego gatunku, głównie dzięki specyficznym cechom środowiska.
Zasięg pionowy kałamarnicy kolosalnej zmienia się wraz z wiekiem. Młode osobniki preferują płytsze wody, na głębokości do 500 metrów. Młodzieńcze kałamarnice migrują do stref głębinowych na 500–2000 metrów. Dorosłe osobniki osiedlają się głównie w mezopelagialnych i batypelagialnych rejonach otwartego oceanu, gdzie znajdują odpowiednie warunki do życia i polowania. Ta zmienność w rozmieszczeniu sprawia, że gatunek pozostaje jednym z najbardziej zagadkowych stworzeń głębinowych ekosystemów.
Zachowanie kałamarnicy kolosalnej
Pożywienie
Choć zachowanie kałamarnicy kolosalnej owiane jest tajemnicą, badania sugerują, że gatunek poluje na różnorodne ofiary. W jej diecie znajdują się m.in. szczecioszczęki (Chaetognatha), duże ryby, takie jak antar patagoński, a także mniejsze kałamarnice. Badanie przeprowadzone przez Remeslo, Yakusheva i Laptikhovsky’ego wykazało, że antar polarny stanowi najważniejszą część jadłospisu mięczaka. Analiza 8 000 antarów złowionych przez trawlery w latach 2011–2014 ujawniła, że 71 z nich nosiło wyraźne ślady ataków drapieżnika.
Najnowsze badania w rejonie Zatoki Prydz w Antarktyce doprowadziły do odkrycia w żołądku jednej z samic kałamarnicy kolosalnej szczątków innej kałamarnicy. Wskazuje to na możliwość występowania kanibalizmu wśród tego gatunku. Analiza zawartości δ15N w chitynowych dziobach głowonogów potwierdziła, że gatunek zajmuje wysokie miejsce w łańcuchu pokarmowym jako szczytowy drapieżnik. Dieta zmienia się wraz ze wzrostem. Większe osobniki polują na duże ryby i mniejsze kałamarnice. W naturalnym środowisku kałamarnica kolosalna ma jednak swoich wrogów, wśród których są kaszaloty i rekiny polarne.
Metabolizm
Kałamarnica kolosalna wyróżnia się niezwykle wolnym metabolizmem. Naukowcy szacują, że dorosły osobnik o masie 500 kilogramów potrzebuje zaledwie 30 gramów pożywienia dziennie. Czyni to gatunek jednym z najmniej wymagających energetycznie drapieżników głębinowych. Duże oczy, charakterystyczne dla tego zwierzęcia, odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu ofiar w ciemnych głębinach oceanu. Strategia ta minimalizuje zużycie energii i pozwala mięczakowi przetrwać w wymagających warunkach głębinowych ekosystemów, gdzie dostęp do pożywienia jest ograniczony.
Drapieżnictwo
Kałamarnica kolosalna, choć sama jest szczytowym drapieżnikiem, stanowi także ważny składnik diety wielu głębinowych gatunków. Kaszaloty, czyli naturalni wrogowie tego głowonoga, noszą na grzbietach blizny, które prawdopodobnie powstały w wyniku walk z tymi zwierzętami, a dokładniej ich hakami. Analizy treści żołądków kaszalotów z regionu Antarktyki wykazały, że aż 14% znalezionych dziobów kałamarnic należało do kałamarnicy kolosalnej. Stanowi to 77% biomasy spożywanej przez te wieloryby.
Dorosłe kałamarnice kolosalne padają ofiarą głównie największych drapieżników, takich jak wspomniane kaszaloty czy rekiny polarne. Na młode osobniki z kolei polują ptaki. Taka różnorodność naturalnych wrogów podkreśla, jak istotną rolę kałamarnica kolosalna odgrywa w głębinowym ekosystemie.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Patyczak rogaty
- Manat rzeczny – manat mały
- Syrinx, czyli jak śpiewają ptaki
- Nietoperze, pszczoły, motyle – złożona inżynieria
- Czy Księżyc jest dziełem przypadku?
- Największe oczy na świecie mają aż 30 cm średnicy!
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Colossal_squid [dostęp: 17.12.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: MUSEUM OF NEW ZEALAND.
