Toksyczna matka dorosłego syna – jak sobie z nią radzić?

Matka tworzy z dzieckiem wyjątkową i niepowtarzalną więź, która w pewien sposób naznacza człowieka na całe życie. Zwykle jest ona oparta na wzajemnej miłości, szacunku i trosce. Jest to zgodne  biblijnymi wymogami życia rodzinnego. Św. Paweł w Liście do Kolosan pisze: Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to jest miłe w Panu. Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły ducha (Kol 3,20-21 BT).

Czasem więź matki z dzieckiem przekształca się jednak w szkodliwą i uzależniającą relację, za której podstawowe wyznaczniki uważa się nadmierną kontrolę i manipulacje ze strony rodzicielki. Takie toksyczne zachowania mogą cechować zarówno matki córek, jak i synów. Dowiedz się więcej o relacjach łączących dorosłych mężczyzn z ich toksycznymi matkami!

Toksyczna matka a dorosły syn

Toksyczne relacje kobiet i ich dojrzałych dzieci kształtują się w nieco odmienny sposób w przypadku potomstwa różnej płci. Matki córek zazwyczaj oczekują od swych pociech wzięcia pełnej odpowiedzialności za szczęście swoich rodzicielek. Uwikłane w takie stosunki młode dziewczyny, a następnie dojrzałe kobiety, muszą koncentrować wszystkie swoje wysiłki na sprawianiu mamom radości i zadowalaniu ich na każdym kroku. W przeciwnym razie zostają posądzone o to, że są niewdzięcznymi egoistkami¹.

Natomiast toksyczne matki synów zazwyczaj są chorobliwie zazdrosne o swoich potomków. Mają tendencję do traktowania dorosłego mężczyzny tak, jakby ciągle był małym dzieckiem. Pragną zawłaszczyć go dla siebie, dlatego z reguły nie tolerują żony czy narzeczonej syna, ani też jej rodziny. W tych osobach upatrują bowiem konkurencji, która zabierze im całą miłość i uwagę dziecka. Toksyczna matka wymaga od syna ciągłego zajmowania się nią. Często symuluje różnego rodzaju choroby w celu nakłonienia potomka do odbywania razem z nią wizyt u lekarza. Takie zachowania stają się dla niej okazją do odciągnięcia syna od jego nowej rodziny².

Dla toksycznych matek dorosłych synów charakterystyczne jest dążenie do sprawowania pełnej kontroli nad życiem dziecka. Kobiety te uważają, że ich potomstwo płci męskiej nie jest w stanie podjąć samodzielnie żadnej decyzji. Dlatego wymagają od urodzonych i wychowanych przez siebie mężczyzn szukania porady w każdej, nawet najmniejszej sprawie, właśnie u nich. Toksyczne rodzicielki wychodzą bowiem z założenia, że tylko one wiedzą najlepiej, co jest rzeczywiście dobre dla ich ukochanego dziecka³.

Skąd się biorą toksyczne matki?

Na powstawanie toksycznych relacji między kobietami a ich dojrzałymi potomkami oddziałuje kilka czynników. Tendencja do przejmowania szeroko zakrojonej kontroli nad życiem dorosłych dzieci wynika z pewnych podświadomych mechanizmów, kierujących zachowaniem rodzica. Toksyczne matki zazwyczaj nie zdają sobie sprawy z tego, że swoim postępowaniem krzywdzą własne pociechy. Wręcz przeciwnie, stoją na stanowisku, że wszystko, co robią, podyktowane jest troską o szczęście syna bądź córki. Tak naprawdę ich postępowanie często stanowi pokłosie lęku, że zostaną posądzone o bycie złą matką. Nadopiekuńczość i nadmierna kontrola mają zatem przekonać zarówno samą kobietę, jak i jej otoczenie, że doskonale sprawdza się ona w roli rodzica⁴.

Warto wiedzieć, że toksyczne matki nierzadko same były uwikłane w niezdrowe więzi ze swoimi rodzicami. Jeśli jako małe dziewczynki i młode kobiety nie zaznały miłości oraz uwagi od swoich opiekunów, zwykle próbują zrekompensować sobie braki emocjonalne w relacji z własnymi dziećmi. W tym kontekście można zatem stwierdzić, że toksyczność rodzinnych relacji jest „dziedziczna”. Pewne schematy postępowania rodzicielek względem dorosłego potomstwa przechodzą bowiem z pokolenia na pokolenie⁵.

Zazdrosna matka – objawy

Toksyczna więź między matką i dorosłym synem może przejawiać się na różne sposoby. Do jej najważniejszych symptomów zalicza się:

• sprawowanie nadmiernej kontroli nad życiem dziecka – toksyczna matka ciągle wtrąca się w decyzje potomka, krytykuje jego wybory życiowe i próbuje nim manipulować;
• używanie gróźb i szantażu emocjonalnego – matka tworząca toksyczną więź z dzieckiem często grozi mu, że się obrazi albo rozchoruje, jeśli potomek nie zrobi tego, czego od niego oczekuje;
• wybuchowość i częste zmiany nastrojów – toksyczne rodzicielki często jednego dnia są czułe i kochające względem swoich dzieci, a następnego potrafią im urządzić awanturę z błahego powodu⁶;
• pozowanie na ofiarę – zwykle przejawia się ono w ciągłym wypominaniu dzieciom ich rzekomej niewdzięczności i braku miłości;
• ciągłą krytykę i poniżanie – o toksyczności rodzinnych relacji niejednokrotnie świadczy notoryczne podważanie wszelkich podjętych samodzielnie przez dorosłe dziecko decyzji⁷.

Toksyczna matka zwykle jest wrogo nastawiona do kobiet, z którymi spotyka się jej syn. Taka osoba nierzadko posuwa się do wybierania dorosłemu potomkowi odpowiedniej (zdaniem rodzicielki) kandydatki na przyszłą żonę. Może też oczekiwać od dziecka ciągłego finansowania jej potrzeb i zachcianek. W ten sposób odbiera rekompensatę za koszty poniesione podczas wychowywania młodego człowieka⁸.

Jak toksyczna relacja z matką wpływa na życie syna?

Uzależnienie od toksycznej matki wpływa bardzo negatywnie na całe życie mężczyzny. Wpędzany nieustannie w poczucie winy syn często ma niskie poczucie własnej wartości. Nie umie samodzielnie podjąć żadnej decyzji, co odbija się na jakości jego relacji w życiu osobistym i zawodowym. Nierzadko żyje samotnie, ponieważ nie może znaleźć odpowiedniej dla siebie partnerki. Zdarza się też, że zazdrosna o więź syna z ukochaną osobą rodzicielka doprowadza do rozstania pary⁹.

Synowie toksycznych matek często cierpią na stany depresyjne i zaburzenia lękowe. Dla niektórych z nich charakterystyczna jest też osobowość borderline lub narcystyczna. Łatwo popadają oni w uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy behawioralne. Część z nich decyduje się na podjęcie prób samobójczych¹⁰.

Toksyczna matka – jak się uwolnić?

Wyzwolenie się spod wpływu toksycznej rodzicielki jest niełatwe, ale konieczne. Pierwszym krokiem na drodze do realizacji tego celu jest uświadomienie sobie problemu. Kluczową kwestią pozostaje przyswojenie przez syna umiejętności stawiania granic i jasnego komunikowania matce, które jej zachowania są niedopuszczalne. Z reguły warto skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Sesje terapeutyczne dla toksycznych matek i ich dorosłych dzieci zwykle odbywają się osobno¹¹.

Niekiedy pożądanym – aczkolwiek bolesnym – rozwiązaniem okazuje się całkowite zerwanie kontaktów z matką. Taka separacja daje rodzicielce i jej synowi czas na przemyślenie jakości łączących ich relacji. Nie musi ona trwać do końca życia. Pismo Święte mówi: Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje. (Prz 23,22 UBG). Wzajemne więzi można zatem odnowić później, gdy obie strony będą gotowe na nadanie im zupełnie innego niż dotychczas charakteru.

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Unikający styl przywiązania w związku
• Jakie hobby rozwijają kreatywność?
• Jak rozmawiać z dzieckiem w dobie smartfonów
• Potop w chińskiej tradycji
• Dyskryminacja kobiet na świecie

Przypisy

1. Toksyczna matka – po czym ją poznać, CentrumAlma.pl, https://centrumalma.pl/toksyczna-matka-po-czym-ja-poznac/ [dostęp: 24.02.2025].
2. Tamże.
3. K. Maruszewska, Kim jest toksyczna matka? 10 cech toksycznej matki, NoweWidoki.com, https://nowewidoki.com/kim-sa-toksyczne-matki-10-cech-toksycznej-matki/ [dostęp: 24.02.2025].
4. N. Kocur, Toksyczna matka – jak poznać? jak się uwolnić?, PokonajLek.pl, 12.07.2024, https://pokonajlek.pl/toksyczna-matka/ [dostęp: 24.02.2025].
5. Tamże.
6. D. Nawrat, Toksyczna matka dorosły syn: Jak radzić sobie z uzależnieniem?, Believe.com.pl, 14.06.2024, https://believe.com.pl/toksyczna-matka-dorosly-syn-jak-radzic-sobie-z-uzaleznieniem [dostęp: 24.02.2025].
7. K. Maruszewska, Kim jest toksyczna matka? 10 cech toksycznej matki, op. cit.
8. M. Perkowska, Toksyczna matka – jak ją rozpoznać i jak się uwolnić, PsychoterapiaCoTam.pl, 28.07.2020, https://psychoterapiacotam.pl/toksyczna-matka-jak-sobie-radzic/ [dostęp: 24.02.2025].
9. D. Nawrat, Toksyczna matka dorosły syn: Jak radzić sobie z uzależnieniem?, op. cit.
10. Tamże.
11. Toksyczna matka – po czym ją poznać, op. cit.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.