Planeta K2-18 b – czy naukowcy znaleźli tam ślady życia?

Ostatnio do mediów powróciła planeta K2-18 b, na której częściowo potwierdzono obecność tzw. biomarkerów. Czy jednak naprawdę rozwija się tam życie?

Fascynacja życiem pozaziemskim ma całkiem długą historię i tradycję. Jednym z pierwszych, który wygłosił tezę, że wokół innych gwiazd również mogą krążyć planety, na których żyją istoty podobne nam, był żyjący w XVI wieku włoski filozof Giordano Bruno. Od tego czasu idea tzw. pluralizmu kosmicznego zacierała coraz szersze kręgi. W XX wieku przyjęto natomiast, że życie na innych planetach może się różnić diametralnie od naszego. Wreszcie w XXI wieku pojawiły się instrumenty naukowe, dzięki którym możemy badać atmosfery kolejnych odkrywanych planet wokół innych gwiazd. Najpotężniejszym instrumentem tego rodzaju jest obecnie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST).

Planeta K2-18 b

To właśnie za pomocą tego teleskopu naukowcy potencjalnie odkryli związki chemiczne na planecie K2-18 b, które mogą świadczyć o tym, że może się na niej rozwijać życie. Sama planeta została odkryta w 2015 roku za pomocą metody tranzytu i w ten sposób jest badana do dzisiaj. Krąży wokół chłodnego czerwonego karła K2-18 znajdującego się ok. 120 lata świetlne od nas w gwiazdozbiorze Lwa. Masa planety to ok. 8,6 masy Ziemi, a jej średnica to ok. 2,5 średnicy Ziemi. To oznacza, że jest to tzw. super-Ziemia lub mini-Neptun – planeta pośrednia między planetami skalistymi i gazowymi¹. Ten typ egzoplanet jest dość powszechnie znajdowany wokół innych gwiazd, choć nie mamy takiej planety w Układzie Słonecznym. Już to samo z siebie jest interesujące.

Co jednak najważniejsze dla naukowców poszukujących życia pozaziemskiego, planeta K2-18 b znajduje się w tzw. strefie zamieszkiwalnej (ekosferze) swojej gwiazdy. A zatem jej temperatura może pozwalać na istnienie na niej ciekłej wody w postaci oceanów. Jednocześnie jest to pierwsza planeta, w atmosferze której swego czasu odkryto parę wodną². Dane wskazują też na to, że w atmosferze planety może dominować wodór i hel (wykryto także metan i dwutlenek węgla³). Stąd uważa się, że K2-18 b to tzw. planeta hyceańska, posiadająca ocean ciekłej wody pokryty atmosferą wodorową. Niemniej inne modele wskazują, że jest to tzw. mini-Neptun bez powierzchni stałej zdolnej do utrzymania życia⁴.

Biomarkery na planecie K2-18 b

Niezależnie od charakteru planety media zelektryzowały inne wiadomości na jej temat. We wrześniu 2023 roku Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST) wykrył w jej atmosferze duże ilości siarczku dimetylu ((CH₃)₂S) i disiarczku dimetylu (CH₃SSCH₃). Wtedy pewność odkrycia znajdowała się na poziomie 68%, tzw. 1 sigma. Jednak w marcu tego roku udało się częściowo potwierdzić to odkrycie, podnosząc pewność wyniku badań do 3 sigma, tj. do poziomu 99,7%. Aby ostatecznie ogłosić bezsprzeczne odkrycie naukowe, wynik badań musi osiągnąć 5 sigma, czyli 99,99999%, co zajmie kolejne 2 lata⁵.

Niemniej nawet częściowe potwierdzenie odkrycia elektryzuje media, ponieważ siarczek dimetylu i disiarczek dimetylu to tzw. biomarkery lub biosygnatury. Oba te związki chemiczne powstają na Ziemi dzięki morskim mikroorganizmom. Innymi słowy, obecność tych związków na planecie K2-18 b sugeruje, że może na niej istnieć życie. Co prawda istnieją również sposoby powstawania tych gazów, które nie wymagają istnienia życia. Należy do nich m.in. fotoliza lub wyładowanie elektryczne w środowiskach bogatych w siarkowodór i metan. Te sposoby nie wytwarzają jednak tak dużych ilości (CH₃)₂S i CH₃SSCH₃, jakie znajdują się na planecie krążącej wokół K2-18. Ponadto naukowcy nie wykryli siarkowodoru (H₂S), który towarzyszy abiotycznemu powstawaniu powyższych związków chemicznych⁶.

Życie na K2-18 b – wątpliwości co do odkrycia

To wszystko sprawia, że media popularnonaukowe wyrażają niemałą dozę optymizmu, jakoby na planecie K2-18 b rzeczywiście istniało życie. Niektórzy naukowcy chcieliby otrzymać za to Nagrodę Nobla. Inni naukowcy jednak są ostrożni w formułowaniu pochopnych wniosków. W końcu związki (CH₃)₂S i CH₃SSCH₃ mogą powstawać również bez udziału organizmów żywych, choć w niedużych ilościach. Ponadto w zeszłym roku naukowcy znaleźli siarczek dimetylu na martwej przecież komecie 67P/Czuriumow–Gierasimienko⁷. To oznacza, że najprawdopodobniej istnieją nieznane nam sposoby powstawania tego związku bez udziału organizmów żywych. Wreszcie jeśli okaże się, że K2-18 b jest mini-Neptunem, a nie planetą hyceańską, to znacznie obniży to prawdopodobieństwo występowania tam życia⁸.

A zatem nawet jeśli obecność dużych ilości (CH₃)₂S i CH₃SSCH₃ na planecie K2-18 b zostanie ostatecznie potwierdzona z prawdopodobieństwem wynoszącym 99,99999% (5 sigma), to nie będzie to równoznacznie z odkryciem życia na tej planecie. Niemniej naukowcy prawdopodobnie wezmą się za badanie tej planety z nową werwą, aby znaleźć na niej inne biosygnatury, które mogą pochodzić od organizmów żywych. A jeśli nie znajdą abiotycznego wytłumaczenia występowania biomarkerów na K2-18 b, planeta może potencjalnie uzyskać oficjalny status kandydata na planetę z życiem pozaziemskim. A więc możemy oczekiwać, że media rozbudzą naszą wyobraźnię jeszcze bardziej i opinia publiczna znajdzie się w stanie ekscytującej niepewności co do istnienia życia pozaziemskiego na tej planecie.

Możliwe reakcje na odkrycie życia pozaziemskiego

Od potwierdzenia istnienia biomarkerów, które mogą powstawać bez udziału życia, do całkowitego potwierdzenia życia pozaziemskiego jest długa droga. Zwłaszcza że nie polecimy na tę planetę i nie zbadamy żadnych próbek. Ponadto życie pozaziemskie w formie mikroskopijnej może być potencjalnie niemożliwe do ostatecznego zweryfikowania. Co by się jednak stało, gdyby życie pozaziemskie w formie mikrobów rzeczywiście zostało potwierdzone?

Z jednej strony byłaby to dla wielu z nas ekscytująca wiadomość, a samo odkrycie porównywalne tylko z tzw. przewrotem kopernikańskim. Z drugiej strony w przypadku różnych religii świata, w tym monoteistycznych, zapewne większość ich wyznawców przeszłaby obok tego stosunkowo obojętnie. W końcu jeśli Bóg jest Stwórcą Wszechświata i stworzył nas, to czemu nie miałby stworzyć również życia na innych planetach? Tak też zareaguje wielu chrześcijan⁹. Inni chrześcijanie jednak podejdą sceptycznie, ponieważ wierzą, że idea życia pozaziemskiego jest niezgodna z Pismem Świętym (choć niektórzy są skłonni uznać pozaziemskie życie mikroskopijne)¹⁰.

Planeta K2-18 b – podsumowanie

Póki co, fakt życia pozaziemskiego jest obecny dziś bardziej w głowach ludzi niż gdzieś tam w odległym kosmosie. Wciąż bowiem nie wiemy, czy rzeczywiście gdzieś w kosmosie żyją całkowicie pozaziemskie mikroby. A każda wiadomość, że gdzieś tam może istnieć życie, rozpala wyobraźnię zarówno naukowców, jak i opinii publicznej. Niecałe 30 lat temu nadzieję tę rozpaliła skała pochodząca z Marsa zawierająca struktury przypominające skamieniałe bakterie, które jednak nimi nie są¹¹. A kilka lat temu podobne nadzieje rozpaliły przesłanki, że mikroby mogą się rozwijać w atmosferze planety Wenus¹². Obecnie w przypadku planety K2-18 b możemy mieć do czynienia z podobnym rozgłosem, który z czasem być może ulegnie zapomnieniu.

Polecamy również inne nasze artykuły:

• b Centauri b – egzoplaneta, która nie powinna istnieć
• Czy istnieją planety lepsze niż Ziemia?
• Pięć tysięcy egzoplanet i żadna podobna do Ziemi
• Planety w kosmosie – dlaczego Bóg stworzył ich tak wiele?

Przypisy

1. Webb Discovers Methane, Carbon Dioxide in Atmosphere of K2-18 b, NASA, 11.09.2023, https://www.nasa.gov/universe/exoplanets/webb-discovers-methane-carbon-dioxide-in-atmosphere-of-k2-18-b/ [dostęp: 30.04.2025].
2. Hubble Finds Water Vapor on Habitable-Zone Exoplanet for First Time, NASA, 13.09.2019, https://science.nasa.gov/missions/hubble/hubble-finds-water-vapor-on-habitable-zone-exoplanet-for-first-time// [dostęp: 30.04.2025].
3. Webb Discovers…, op. cit.
4. N.F. Wogan et al., JWST Observations of K2-18b Can Be Explained by a Gas-rich Mini-Neptune with No Habitable Surface, The Astrophysical Journal Letters, Volume 963, Number 1, 20.02.2024, https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/ad2616 [dostęp: 30.04.2025].
5. P. Ghosh, Scientists find 'strongest evidence yet’ of life on distant planet, BBC, 17.04.2025, https://www.bbc.com/news/articles/c39jj9vkr34o [dostęp: 30.04.2025].
6. N. Cabrol, Is there really life on planet K2-18b? We can’t rule it out, but some key questions must be answered, The Guardian, 22.04.2025, https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/apr/22/life-on-another-planet-k2-18b-science [dostęp: 30.04.2025].
7. E. Cutts, What is a presumed sign of life doing on a dead comet?, Science, 26.04.2024, https://www.science.org/content/article/what-presumed-sign-life-doing-dead-comet [dostęp: 30.04.2025].
8. N.F. Wogan, op. cit.
9. D.A. Weintraub, Religions and Extraterrestrial Life, Springer-Praxis, Nashville, 2014.
10. D. Faulkner, Have Astronomers Finally Found Evidence of Life on K2-18b?, Answers in Genesis, 23.04.2025, https://answersingenesis.org/blogs/danny-faulkner/2025/04/23/have-astronomers-finally-found-evidence-life-k2-18b/ [dostęp: 30.04.2025].
11. K. Kanawka, Dwadzieścia lat od ALH84001, Kosmonauta.net, 17.08.2016, https://kosmonauta.net/2016/08/dwadziescia-lat-od-alh84001/ [dostęp: 30.04.2025].
12. Życie na Wenus. Jeśli istnieje, jest inne od wszystkiego, co kiedykolwiek widzieliśmy – twierdzą naukowcy, National Geographic, 10.01.2023, https://www.national-geographic.pl/kosmos/zycie-na-wenus-pojawily-sie-nowe-dowody/ [dostęp: 30.04.2025].

© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: ESA/Hubble, M. Kornmesser. Licencja: CC BY 4.0.