Unikający styl przywiązania w związku

Człowieka jako istotę społeczną cechuje zdolność do budowania głębokich relacji uczuciowych z innymi osobami. Podstawą takich relacji często jest miłość, która zdaniem św. Pawła: (…) wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, wszystkiego się spodziewa, wszystko przetrzyma (1 Kor 13,7 UBG).

Przy tworzeniu więzi międzyludzkich do głosu dochodzi określony styl przywiązania. Kształtuje się on już we wczesnym dzieciństwie na fundamencie stosunków łączących młodego człowieka z rodzicami i innymi ludźmi z najbliższego otoczenia. Wśród różnego rodzaju stylów przywiązania na szczególną uwagę zasługuje styl unikający. Sprawdź, czym się charakteryzuje oraz jak wpływa na jakość relacji małżeńskich i narzeczeńskich.

Style przywiązania – co to takiego?

Pojęcie stylu przywiązania pojawiło się w psychologii za sprawą brytyjskiego psychiatry i psychoanalityka Johna Bowlby’ego. Zgodnie z przedstawioną przez tego badacza teorią więzi człowiek jest biologicznie zaprogramowany do tworzenia relacji z innymi ludźmi¹. Jednak może on robić to na różne sposoby, którymi są właśnie style przywiązania. Podświadomy wybór jednego z nich następuje już w pierwszych latach życia człowieka. Jest to związane ze specyfiką więzi wytworzonej między dzieckiem a jego głównym opiekunem, zwanym też figurą przywiązania. Wspomnianą funkcję najczęściej pełni matka².

W świetle powyższej koncepcji style przywiązania wskazują na sposób wchodzenia przez daną osobę w interakcje z innymi ludźmi i budowania intymności we wzajemnych relacjach. Mają też niebagatelne znaczenie dla postrzegania przez tę osobę jej więzi z otoczeniem (w tym przede wszystkim z najbliższymi). Badania naukowe przeprowadzone na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku przez współpracowniczkę Bowlby’ego, Mary Ainsworth, pozwoliły na wyodrębnienie czterech głównych stylów przywiązania. Poza stylem unikającym wyróżnia się też styl bezpieczny, lękowy oraz zdezorganizowany³.

Unikający styl przywiązania – geneza powstania

Unikający styl przywiązania wynika wprost z zapisanego w głowie danej osoby negatywnego obrazu innych ludzi. Taki styl więzi kształtuje się pod wpływem wrogiego lub obojętnego nastawienia opiekuna względem dziecka. Dorosły niewykazujący zainteresowania swoim potomkiem lub odnoszący się do niego z chłodem nie zaspokaja potrzeb emocjonalnych malucha. Oczywiście taka sytuacja nie zawsze jest winą czy też świadomym wyborem matki lub ojca. Za jej powstanie często odpowiadają niezależne od opiekunów czynniki (np. ciężka choroba fizyczna lub psychiczna)⁴.

Styl unikający jest też typowy dla dzieci i osób dorosłych wychowanych przez nadmiernie wymagających rodziców. Surowi opiekunowie z reguły nie okazują swym podopiecznym miłości ani czułości. Młodzi ludzie żyjący w takiej atmosferze szybko zaprzestają wyrażania swoich emocji i poszukiwania wsparcia u dorosłych. Dystans uczuciowy oraz fizyczny względem innych stanowi dla nich strategię obrony przed odrzuceniem⁵.

Objawy stylu unikającego w związku

Osoby o unikającym stylu przywiązania w swoim dorosłym życiu hołdują znanej zasadzie: umiesz liczyć? Licz na siebie! Cechuje je silnie rozwinięta potrzeba autonomii i niezależności, a także powściągliwość w wyrażaniu uczuć. Na ogół towarzyszy im przeświadczenie, że w każdej życiowej sytuacji mogą polegać wyłącznie na sobie. Dlatego nawet w obliczu poważnych problemów nie szukają wsparcia ze strony najbliższych członków rodziny. Nie są też skłonne do udzielania innym pomocy w trudnych sytuacjach.

Ludzie, których cechuje styl unikający, zachowują dystans wobec otoczenia. Z reguły nie pozwalają nikomu zbliżyć się do siebie, zwłaszcza na płaszczyźnie emocjonalnej. Przy każdej próbie przełamania emocjonalnego dystansu ze strony krewnych czy znajomych czują się osaczone, co może prowadzić do napięć i kłótni. Nierzadko uciekają w pracę, biorąc na siebie dużo obowiązków zawodowych – wszystko po to, aby uniknąć częstego przebywania w towarzystwie innych ludzi⁶.

Unikający styl przywiązania to głównie domena singli. Osoby, które cechuje ten styl, na ogół przez długie lata żyją samotnie. Jeżeli już nawiązują z kimś relacje uczuciowe, zazwyczaj są one krótkotrwałe i powierzchowne. Z reguły takie związki szybko się rozpadają, gdy druga strona zaczyna oczekiwać poważniejszych deklaracji na przyszłość. Osoby unikające przywiązania zazwyczaj nie potrafią dzielić się z innymi swoimi przeżyciami, myślami czy doświadczeniami. W takich okolicznościach trudno o budowanie atmosfery bliskości czy intymności⁷.

O unikającym stylu przywiązania u ukochanego lub ukochanej może też świadczyć nadmierna potrzeba autonomii i prywatności. Takie osoby na ogół męczy towarzystwo innych, także najbliższych osób. Stąd też często szukają różnych wymówek w postaci np. pracy czy dodatkowych zajęć, aby uwolnić się od obecności partnera czy partnerki. W celu utrzymania emocjonalnego dystansu stosują także rozmaite strategie ochronne, do których należą choćby sarkastyczne bądź ironiczne wypowiedzi, prowokowanie kłótni, a także unikanie kontaktu fizycznego w jakiejkolwiek formie⁸.

Osoby o stylu unikającym nie przywiązują większej wagi do własnych odczuć. Trudno im też zrozumieć emocje innych ludzi. Często lekceważą łzy oraz różne gesty świadczące o przeżywanym przez rozmówcę bólu i cierpieniu. Notoryczny brak empatii oraz zaangażowania w sprawy najbliższych może powodować spięcia i konflikty w związku. Osoby o stylu unikającym zwykle traktują pretensje ze strony partnera jako zamach na swoją osobistą wolność. Obrażone mogą nie odzywać się do ukochanego czy ukochanej przez jakiś czas, co powoduje dalsze pogłębianie dystansu między nimi⁹.

Unikający styl przywiązania – jak sobie radzić w związku?

Unikający styl przywiązania nie jest chorobą psychiczną ani zaburzeniem osobowości. To raczej wykształcony w dzieciństwie mechanizm obronny, mający chronić daną osobę przed odrzuceniem i niezrozumieniem ze strony innych. Można go zmienić, ale zawsze wymaga to czasu, wysiłku i zaangażowania obojga partnerów. Niekiedy pomocny okazuje się udział w psychoterapii indywidualnej lub terapii par. Jednak w codziennym życiu osoby unikające powinny podjąć próbę dostrzeżenia i docenienia zalet ukochanej osoby przy jednocześnie mniejszej koncentracji na własnej niezależności¹⁰. Ich partnerzy muszą natomiast wykazywać się cierpliwością i wyrozumiałością. Wskazane jest też zachęcanie drugiej strony do dzielenia się swoimi przeżyciami i odczuciami¹¹. Warto przy tym pamiętać o słowach Jezusa, który mówił: wszystko, cobyście chcieli, aby wam ludzie czynili, to i wy im czyńcie (Mt 7,12 BW).

Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:

• Dlaczego dziecko kłamie i co z tym zrobić?
• Bezpieczny styl przywiązania – na czym polega?
• Jak modlić się z dzieckiem
• Czym jest prawdziwa miłość?
• Jakim rodzicem jest Bóg?

Przypisy

1. S. Gimbert, Oznaki, że Twój partner ma unikający styl przywiązania, PieknoUmyslu.com, 17.05.2023, https://pieknoumyslu.com/oznaki-ze-twoj-partner-ma-unikajacy-styl-przywiazania/ [dostęp: 12.02.2025].
2. J. Hojda, Unikający styl przywiązania – czym się charakteryzuje, OsrodekPodróż.pl, https://osrodekpodroz.pl/unikajacy-styl-przywiazania-czym-sie-charakteryzuje/ [dostęp: 12.02.2025].
3. A. Radomska, Unikający styl przywiązania – <<Tylko nie podchodź za blisko!>>, Zwierciadlo.pl, 12.01.2025, https://zwierciadlo.pl/psychologia/relacje/546612,1,unikajacy-styl-przywiazania—tylko-nie-podchodz-za-blisko.read [dostęp: 12.02.2025].
4. J. Hojda, Unikający styl przywiązania…, dz. cyt.
5. Tamże.
6. E. Worotyńska-Kos, Style przywiązania – jak tworzysz relacje?, Biuro Karier Politechniki Łódzkiej, 28.06.2022, https://biurokarier.p.lodz.pl/studenci-absolwenci/artykuly/style-przywiazania—jak-tworzysz-relacje-30.html [dostęp: 12.02.2025].
7. S. Gimbert, Oznaki, że Twój partner…, dz. cyt.
8. Tamże.
9. M. Rybak, Unikający (i odrzucający) styl przywiązania, 21.03.2020, https://malgorzata-rybak.pl/unikajacy-i-odrzucajacy-styl-przywiazania/ [dostęp: 12.02.2025].
10. J. Hojda, Unikający styl przywiązania…, dz. cyt.11. S. Gimbert, Oznaki, że Twój partner…, dz. cyt.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.