Jak rozmawiać z dzieckiem w dobie smartfonów

Pokolenie Alfa jest pierwszym pokoleniem dzieci mającym już od wczesnego wieku dostęp do smartfonów. Według danych z 2022 roku aż 42,7% dzieci w wieku 4-9 lat regularnie korzysta ze swojego własnego smartfona lub urządzenia rodzica. W starszej grupie (10-15 lat) jest to już 91,5%¹. W jaki sposób docierać do dzieci, dla których świat przedstawiony na ekranie jest tak ważny? Jak z nimi rozmawiać, gdy wydają się nas ignorować, zajęci smartfonem?

Weź oddech, jest nadzieja

W tym artykule nie skupię się na działaniach prewencyjnych. Nie będę opowiadała o tym, by możliwie jak najdłużej chronić przed smartfonem swoje dzieci. Bo zakładam, że jeśli sięgasz po ten artykuł, to szukasz skutecznych rozwiązań, by odzyskać relację ze swoim dzieckiem i z powrotem móc normalnie z nim rozmawiać. Bez odbijania się słów od ściany, bez mamrotania „yhy” i „za chwilę”” znad telefonu.

Zrozumieć perspektywę dziecka

Dla dziecka, które regularnie korzysta ze smartfonu, jest naturalne, że będzie się przywiązywać do urządzenia i wytworzy z nim swego rodzaju relację. Może to się nam nie podobać, może szokować, ale to jest perspektywa, od której powinniśmy zacząć, by odbudować na nowo „relację live” ze swoim dzieckiem.

Smartfon to urządzenie spersonalizowane pod potrzeby użytkownika, reagujące na dotyk (co jest istotne w budowaniu więzi), wchodzące w pewien sposób w interakcję z osobą, która z niego korzysta. Dla dziecka jest ono ważne, skoro wielokrotnie towarzyszyło mu w smutnych i radosnych chwilach, pozwalało na kontakt ze światem zewnętrznym, rówieśnikami, dawało dostęp do nieograniczonej rozrywki.

Kluczem do wzajemnego zrozumienia oraz ustalenia zasad bezpiecznego korzystania z telefonu jest przyjęcie, że relacja ze smartfonem nie musi przeszkadzać w relacjach na żywo, ale należy nadać jej odpowiednie granice. Najlepsze reguły korzystania w domu z urządzeń elektronicznych opierają się na budowaniu zdrowej relacji równoległej.

Oto praktyczne porady, jak reanimować nadszarpniętą relację ze „smartfonowym dzieckiem”²:

1. Spraw, by poczuło się dostrzeżone, ale nie ocenione.

Przykład: Wchodząc do pomieszczenia i widząc korzystające z telefonu dziecko, powiedz: O, widzę, że grasz. I tyle. Żadnych stęknięć, przewracania oczami i wyrzutów. Zadbaj, by te dostrzegające i akceptujące dziecko interakcje nie były połączone z upominaniem i przypominaniem o zasadach – to zrealizuj w innym czasie.

2. Zawsze zadawaj pytania pokazujące, że chcesz się czegoś dowiedzieć, a nie kontrolować dziecko. 

Przykład:

– Jak tam, dobre było śniadanie, które ci naszykowałam do szkoły?

– Nie byłem głodny, dostałem batona od kolegi.

I w tym momencie, choćby nie wiem, jak kusiło, by dać upust swojemu niezadowoleniu, opowiedzieć o zmarnowanej pracy i wygłosić wykład na temat cukru, powiedz lepiej:

– Rozumiem, fajnie, że się z tobą podzielił. To ten, o którym mi ostatnio opowiadałeś?

Gdy nie masz doświadczenia w tego typu rozmowach, najpierw pytaj o rzeczy codzienne, niezwiązane z telefonem, grami i youtubem. Szczególnie nastolatkowie mogą wykazywać się podejrzliwością i niechęcią do opowiadania o tym, co robią na smartfonie, jeśli nie będą mieli wcześniej poczucia bezpieczeństwa, że nie wykorzystasz tych informacji przeciwko nim.

3. Nie wymuszaj spędzania czasu razem, proponuj i czekaj.

Nie zrażaj się, gdy za pierwszym, drugim czy nawet trzecim razem dziecko nie wykazuje entuzjazmu. Twoim zadaniem jest proponować. A z czasem, nawet jeśli tylko po to, by sprawić ci przyjemność, bo „tyle już razy odmawiałem”, dziecko zgodzi się i krok po kroku zaczniecie wdrażać w życie nowe rodzinne tradycje na spędzanie czasu.

4. Drobne gesty. 

Więź z drugim człowiekiem można powoli odbudowywać za pomocą małych gestów. Witaj i żegnaj dziecko. Wejdź do jego pokoju, podczas gdy korzysta z telefonu i zapytaj, czy ma ochotę na coś do picia. Zostaw mu miły liścik na biurku.

5. Ustalcie/zmodyfikujcie zasady korzystania ze smartfonu, by sprzyjały one tworzeniu więzi rodzinnych i zdrowiu.

Zasady, których będziecie razem przestrzegać

Traktujcie technologię jako narzędzie, a nie cel sam w sobie. Bardzo pomocną lekcją dla dzieci będzie jasna komunikacja i określenie powodu sięgania po telefon³. Zacznij od siebie. Kiedy korzystasz ze smartfonu przy dzieciach, powiedz im, co robisz. Bądź też w tym konsekwentny. Jeśli miałeś odpisać na maila, nie wchodź w wyświetlaną reklamę, a potem w media społecznościowe.

Dobrze jest, gdy ustalone zasady korzystania z telefonów dotyczą całej rodziny. Dzieci nie tylko mają większą motywację do ich przestrzegania, ale poprzez przykład rodziców łatwiej im przyjąć uzasadnienie zdrowotne czy społeczne tych reguł. Każda z ustalonych zasad powinna mieć cel.

Poniżej kilka przykładów:

1. Podczas posiłków i rodzinnego czasu odkładamy telefony, by móc w pełni świadomie uczestniczyć w rozmowach i cieszyć się wspólnymi chwilami.
2. Nie korzystamy z telefonów na dwie godziny przed snem, żeby wyciszyć się i móc spokojnie zasnąć.
3. Przed instalacją nowej gry rodzice najpierw czytają jej rekomendacje, by uniknąć treści niewłaściwych dla wieku lub niezgodnych z zasadami rodziny.
4. Zachowujemy balans pomiędzy czasem ekranowym, obowiązkami domowymi i szkolnymi oraz aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu. Robimy to, by nauczyć się właściwie zarządzać czasem i swoim zdrowiem.
5. Wyłączamy powiadomienia w telefonie, by nas nie rozpraszały.

Zasady w każdej rodzinie mogą wyglądać trochę inaczej, ale na pewno warto zainspirować się ogólnymi wytycznymi, polecanymi przez specjalistów.

Zapraszamy także do przeczytania poniższych artykułów:

• Jak dawać miłość dziecku, aby czuło się naprawdę kochane – cz. 2: Jak okazywać dziecku bezwarunkową miłość?
• Jakim rodzicem jest Bóg?
• Czy gniew jest ok?

Przypisy

1. https://www.gov.pl/web/krrit/az-427-dzieci-w-wieku-od-4-do-9-lat-korzysta-ze-smartfona [dostęp: 06.02.2025].
2. B. Pawłowicz, T. Srebnicki, Cyfrowe dzieci, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2021, s. 38.
3. M. Majewska, Dziecko na cyfrowym odwyku, Wydawnictwo Dragon, 2022, s. 46.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.