Sosna pinia (Pinus pinea L.) to gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae).
Występowanie
Pinia występuje na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego, od Hiszpanii po Cypr, oraz na południowym wybrzeżu Morza Czarnego.
Morfologia
Sosna pinia to drzewo iglaste z gęstą, szeroką koroną. Starsze okazy przybierają pokrój parasolowaty. Występują tu dwa rodzaje igieł:
- młodociane (juwenilne) – koloru niebieskozielonego, o długości 2–4 cm;
- właściwe – zebrane w pęczki po 2 w przezroczystej pochewce, sztywne i spiczaste, o długości 12–15 cm, grubości 2 mm; są lekko zakrzywione, w kolorach od jasnozielonego do ciemnozielonego.
Kwiaty męskie są podłużne, żółte, o długości 1–1,5 cm, wyrastają u podstawy młodych pędów. Żeńskie są szczytowe, kuliste, o długości 1–1,5 cm. Dojrzewające szyszki żeńskie są masywne, jajowate, o długości 12 cm, szerokości 10 cm, z silnie zdrewniałymi łuskami. Początkowo są zielone, a dojrzewając, brązowieją. Grube i zdrewniałe łuski szyszek mają zaokrąglone końce, zawierają po 2 ciemnobrązowe nasiona o długości do 2 cm z 4–8 mm skrzydełkiem. Tarczki łusek są wypukłe, z dużą piramidką bez kolca. Sosna pinia kwitnie od czerwca do lipca.
Pień drzewa jest prosty, od pewnej wysokości rozwidlony. Osiąga wysokość 25–30 m. Gałęzie wyrastają z jego górnej części, wznosząc się pod kątem ostrym. Kora jest szarobrązowa, u młodych drzew pokryta rysami, natomiast u starszych głęboko bruzdowana. Występują pączki o długości 6–14 mm, bez żywicy.
Drzewo to jest jednopienne. Szyszki nasienne dojrzewają po 36 miesiącach. Najniższe łuski odpadają, zaś szyszki pozostają na gałęzi. Skrzydełka nasion są zbyt kruche i nie pozwalają na rozsiewanie przez wiatr. Nasiona przeważnie przenoszą zwierzęta, w tym ptak sójka błękitna (Cyanopica cyana). Igły pozostają na drzewie 2–4 lata. Igły młodociane zostają całkowicie zastąpione przez właściwe w wieku ok. 10 lat.
Pinia ze swoją szeroką, parasolowatą koroną uchodzi za charakterystyczne drzewo krajów śródziemnomorskich i tworzy tam malownicze gaje, kształtujące krajobraz. Od starożytności była też sadzona wzdłuż ulic dla ich ocienienia. W przeciwieństwie do innych gatunków sosen pinie są mało wrażliwe na działanie wiatru. Stały wiatr z jednego kierunku deformuje koronę, powodując, że wygina się ona w jedną stronę.
Zastosowanie
Nasiona po obraniu z łusek są jadalne i znane jako orzeszki piniowe lub pinocchi. Są one jednym ze składników oryginalnego włoskiego sosu pesto, a także służą do wyrobu sałatkowego oleju piniowego.
Z pinii produkowany jest również miód piniowy, o dużych walorach smakowych.
Orzeszki piniowe są bogate w tłuszcze jednonienasycone, które pomagają obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Ich regularne spożywanie podnosi w organizmie poziom „dobrego” cholesterolu HDL, a obniża poziom „złego” (LDL). Co więcej, orzeszki piniowe są bardzo skuteczne w hamowaniu apetytu.
Drewno sosny pinii jest bardzo mocne i twarde. Zawiera ono, w porównaniu z innymi gatunkami, mało żywicy i stosowane jest chętnie jako drewno budulcowe przy wyrobie okien, schodów, drzwi oraz coraz częściej do produkcji mebli kuchennych.
Co ciekawe, według znawców roślin biblijnych sosna pinia to roślina opisana w Księdze Ozeasza (14,9) słowami: „Ja jestem jak cyprys zielony i Mnie zawdzięcza swój owoc”.
Źródła
- https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Sosna_pinia
- https://atlas.roslin.pl/plant/10041
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Karora.
