Baobab afrykański, baobab właściwy (Adansonia digitata) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych, zaliczany do podrodziny wełniakowatych. Występuje w stanie dzikim w tropikalnej i subtropikalnej Afryce.
Drzewo o krótkim i pękatym pniu, przez większą część roku (w okresie suszy) jest bezlistne, a poza tym czasem okryte listowiem i licznymi, efektownymi kwiatami i okazałymi owocami.
Pień osiąga średnicę ok. 9 m przy wysokości drzewa nieprzekraczającej 12-18 m; jest cylindryczny, nisko rozgałęziony na kilka potężnych konarów. Kora jest gładka, gruba do 10 cm, wydziela gumowatą substancję. Drewno jest bardzo lekkie, porowate i gąbczaste. Pień jest wypełniony miękiszem wodnym, który może zawierać do 100 tysięcy litrów wody.
Liście są dłoniaste, złożone z 3-5-7 listków, które pojawiają się po pierwszych deszczach. U młodych osobników liście są niepodzielone.
Kwiaty mają mdły zapach, są obupłciowe, białe, pięciokrotne, duże, zwisające na długich szypułkach i zapylane przez nietoperze. Pręciki zrośnięte są do połowy długości w rurkę i mają purpurowe pylniki. Baobab kwitnie od maja do lipca.
Owoce są wydłużone lub kuliste, o długości 20-30 cm, o zdrewniałej łupinie i białym, kwaśnym miąższu, w którym znajdują się liczne, czarne, twarde nasiona o kształcie nerkowatym. Biały miąższ ma kwaśno-orzeźwiający smak. To jedyny owoc, który samoistnie usycha na gałęzi, dlatego często nie wymaga poddawania sztucznym procesom technologicznym. Po ususzeniu zachowuje cenne właściwości.
W medycynie ludowej liście, owoce i kora są stosowane jako środek przeciw febrze, dyzenterii, zapaleniu oczu oraz chorobom nerek.
Korzenie jednorocznych siewek są jadalne, a pędy spożywane są jak szparagi.
Z mączystego miąższu owoców wytwarza się orzeźwiające napoje i zupy. Nasiona zawierają 38-63% jadalnego oleju, który nie ulega jełczeniu.
Z kory otrzymuje się bardzo mocne włókna, stosowane podobnie jak włókna juty.
Drewno ze względu na swoją lekkość używane jest do sporządzania pływaków do sieci i łodzi.
Baobab określany jest mianem „drzewa życia”, ponieważ wydaje owoce charakteryzujące się imponującymi właściwościami odżywczymi, od wieków cenionymi przez mieszkańców Czarnego Lądu.
Owoce baobabu są źródłem wielu cennych składników odżywczych. Dostarczają potężnych ilości błonnika pokarmowego, który reguluje procesy trawienne, stabilizuje poziom cukru, obniża stężenie tzw. złego cholesterolu, zmniejsza ryzyko otyłości, chorób układu krążenia czy nowotworów.
W porównaniu np. do pomarańczy afrykański specjał kryje w sobie kilkakrotnie większą dawkę witaminy C. Zawiera dużo potasu oraz żelaza.
Owoce baobabu wykazują działanie zasadotwórcze, dzięki czemu pomagają przywrócić równowagę kwasowo-zasadową organizmu (z zakwaszeniem boryka się bardzo wiele osób, a taki stan sprzyja częstym przeziębieniom, wahaniom nastrojów, braku energii czy problemom z cerą).
Pierwszy opis botaniczny pochodzi z roku 1592 i przedstawia Alpejczyka przyglądającego się owocom, które zaobserwował w Egipcie. Drzewo nazywano bahobab z jęz. arabskiego bu hibab, co oznacza ‘wielonasienny owoc’.
Baobab afrykański zafascynował powieściopisarza Henryka Sienkiewicza. Drzewo zostało opisane w powieści „W pustyni i w puszczy”, a potem opisana tam historia trafiła na ekrany. Baobab był przez jakiś czas schronieniem i domem dla głównych bohaterów powieści, Stasia i Nel. Staś twierdził, że piętnastu ludzi trzymających się za ręce, mogłoby nie objąć pnia tego drzewa.
Źródła
- https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Baobab_afryka%C5%84ski
- Ludmiła Karpowiczowa. 1969. Baobab – Adansonia digitata L. w Ogrodzie Botanicznym UW. Wiadomości Botaniczne 13, 3: 221-223.
- https://sadurski.com/baobab-ciekawostki-baobaby-drzewa/
- Baum, D.A. 1995. A Systematic Revision of Adansonia (Bombacaceae). Annals of the Missouri Botanical Garden, vol. 82, No. 3 (1995), pp 440-471.
