Jest to dziesiąty wpis z serii 13 artykułów opracowanych na podstawie książki „Sztuka zrozumienia, czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko” Rossa Campbella, Pisma Świętego oraz obserwacji i własnych doświadczeń autorki.
Wybór jest bardzo istotnym elementem dyscypliny w wychowywaniu dzieci, w uczeniu ich przyjmowania odpowiedzialności za własne decyzje oraz ich konsekwencji. Daje im poczucie kontroli, sprawczości, uczy samodzielności.
Wiele na ten temat możemy dowiedzieć się z Pisma Świętego. Bóg daje wybór, mówiąc np.:
„Kładę dziś przed tobą życie i dobro oraz śmierć i zło; gdyż ja nakazuję ci dzisiaj, abyś miłował Pana, Boga twego, chodził jego drogami i przestrzegał jego przykazań, ustaw i praw, abyś żył i rozmnażał się, a Pan, Bóg twój, będzie ci błogosławił w ziemi, do której idziesz, aby ją posiąść. Jeżeli zaś odwróci się twoje serce i nie będziesz słuchał, jeżeli dasz się odwieść i będziesz oddawał pokłon innym bogom oraz im służył, to oznajmiam wam dzisiaj, że zginiecie i niedługie będą wasze dni na ziemi, do której przeprawiasz się przez Jordan, aby dojść do niej i objąć ją w posiadanie. (…) Położyłem dziś przed tobą życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo. Wybierz przeto życie, abyś żył, ty i twoje potomstwo, miłując Pana, Boga twego, słuchając jego głosu i lgnąc do niego, gdyż w tym jest twoje życie i przedłużenie twoich dni” (Pwt 30,16-20).
Bóg jako nasz Ojciec i Wychowawca oznajmia, że kładzie przed nami dwie drogi, którymi możemy iść – życie i dobro oraz śmierć i zło. Pan Bóg daje nam możliwość podjęcia decyzji i wybrania, którą drogą chcemy podążać. Bóg doprecyzowuje, na czym polega życie i dobro, czyli pierwsza droga, oraz śmierć i zło, czyli druga droga. Jeśli chodzi o drogę życia i dobra, to związana jest ona z odwzajemnianiem Bożej miłości, chodzeniem Jego drogami, przestrzeganiem Jego przykazań, ustaw i praw. Również w innych fragmentach Pisma Świętego Bóg precyzuje pewne zalecenia związane z drogą życia – mamy np. 10 przykazań, które są zapisane w 20. rozdziale Księgi Powtórzonego Prawa oraz szereg innych tekstów, które pokazują, na czym polega życie i dobro. Bóg też wyjaśnia, jakie będą konsekwencje wybrania tej drogi. Jeśli ją wybierzemy, będziemy doświadczali Bożego błogosławieństwa, naszym udziałem będzie życie i to życie wieczne.
Z drugiej strony jest droga śmierci i zła. Jeśli ją wybieramy, to oznacza, że nasze serce odwraca się od Pana Boga, że nie chcemy już słuchać Jego głosu, dajemy się odwieść z dobrej drogi Bożej. Schodzimy na przeciwną drogę i zaczynamy funkcjonować w oderwaniu od Boga. A bez Boga nie ma życia, bo On jest źródłem życia. To doprowadzi człowieka do śmierci. Taka będzie konsekwencja wybrania drogi zła.
Skoro Bóg daje nam wybór, to jako rodzice możemy wziąć dla siebie naukę, aby dawać naszym dzieciom możliwość wyboru. I tak jak Bóg zachęca, abyśmy wybrali to, co dobre, ponieważ nas kocha i zależy Mu na nas, my możemy podobnie podchodzić do naszych dzieci, zachęcając je i wyjaśniając, że zależy nam na ich dobru, ponieważ je kochamy. Nie wystarczy jedynie powiedzieć im, że mogą zrobić jedno czy drugie. Opcje dane do wyboru powinny być opisane w sposób klarowny, aby dzieci dobrze je zrozumiały. Pokazujmy im, co jest właściwe, jeśli w danej sprawie mają wybór między złem a dobrem, to zachęcajmy je do wybrania tego, co dobre. Wyjaśnijmy, na czym konkretnie polega to, co jest naszym oczekiwaniem, oraz do czego doprowadzi wybranie właściwej drogi, a do czego złej. Przedstawiajmy w sposób jasny i precyzyjny konsekwencje każdego wyboru. A potem upewnijmy się, że te konsekwencje będą realizowane. To bardzo cenna metoda wychowawcza. Daje dzieciom poczucie, że nie ma przymusu, one same mogą w pewnych kwestiach zdecydować, świadomie rozważając wszystkie przedstawione okoliczności, argumenty, wszelkie za i przeciw. Mają autonomię i przyjmują odpowiedzialność za swój wybór, liczą się z jego konsekwencjami.
Kiedy pozwolimy dzieciom dokonywać różnych wyborów, będą się one uczyły samodzielnie podejmować decyzje. To ważna kompetencja w życiu. Zrozumieją i doświadczą, że każda decyzja wiąże się z pewnymi określonymi konsekwencjami i wybierając coś, uczą się brać za to odpowiedzialność. To wzmacnia ich zaufanie do samych siebie, uczy je dojrzałości, uczy świadomego podejmowania decyzji w sprawach prozaicznych, codziennych, a także poważnych, moralnych. Początkowo będzie to dawanie wyboru w drobnych sprawach, np. pomiędzy 2 zestawami ubrań, 2 zabawami, kolejnością sprzątania zabawek itp. Z czasem ta autonomia będzie się zwiększać. Celem jest, aby dzieci umiały świadomie podejmować decyzje, rozważając w swoim umyśle, do czego je one zaprowadzą. Stopniowo będą też uczyły się rozróżniać dobro i zło, wybierać dobro, a odrzucać zło.
Warto się zastanowić, w jakich sprawach chcemy zacząć dawać naszym dzieciom wybór. Jak korzystaliśmy z tej możliwości dotychczas, czy pozwalaliśmy dzieciom decydować, czy raczej woleliśmy robić to za nie?
