Gronostaj Mustela erminea), to gatunek łasicowatych występujący w Eurazji i północnych regionach Ameryki Północnej. Futro gronostaja było używane w XV wieku przez katolickich monarchów, a także do dziś jest elementem szat ceremonialnych członków Izby Lordów w Wielkiej Brytanii.
Wprowadzony do Nowej Zelandii pod koniec XIX wieku w celu kontroli liczebności królików, gronostaj miał katastrofalny wpływ na lokalne populacje ptaków i został mianowany jednym ze 100 najgroźniejszych gatunków inwazyjnych na świecie.
Budowa ciała
Gronostaj jest podobny do łasicy pospolitej, ale ma dłuższy ogon, który zawsze przekracza jedną trzecią długości ciała. Ma wydłużoną szyję, a jego głowa jest umiejscowiona wyjątkowo daleko przed przednimi łapami. Uszy są krótkie, okrągłe i leżą niemal płasko na głowie. Pazury są stosunkowo duże w stosunku do palców, a każda łapa ma ich pięć. Gronostaj ma cztery pary sutków, ale widoczne są one tylko u samic.
Wymiary gronostaja są zmienne, ale różnice nie są tak znaczące jak u łasicy pospolitej – mają tendencję do zmniejszania się wraz z szerokością geograficzną. U samców wymiary ciała wynoszą średnio 187–325 mm, podczas gdy u samic 170–270 mm. Ogon mierzy 75–120 mm u samców i 65–106 mm u samic. Samce osiągają średnio 258 g wagi, podczas gdy samice ważą mniej niż 180 g.
Gronostaj ma duże gruczoły okołoodbytnicze i inne gruczoły zapachowe na brzuchu i bokach. Kiedy jest atakowany lub agresywny, wydziela z gruczołów treść o silnej, piżmowej woni, różniącej się od zapachu wydzielanego przez łasicę pospolitą.
Futro
Zimowe futro gronostaja jest bardzo gęste, ale dość krótkie, natomiast letnie jest bardziej szorstkie i krótsze. Latem jest piaskowo-brązowe na grzbiecie i głowie, z białym spodem. Linienie odbywa się dwa razy w roku. Zimą w północnych rejonach zasięgu gronostaja, futro gronostaja jest całkowicie białe (za wyjątkiem czarnego końca ogona).
Rozmieszczenie i siedliska
Gronostaj występuje na terenie Ameryki Północnej, Europy i Azji, od poziomu morza do 3000 m n.p.m. W Europie zasięg obejmuje większość kontynentu, z wyjątkiem Islandii, archipelagu Svalbard, wysp Morza Śródziemnego oraz kilku małych wysp na północnym Atlantyku. W Japonii jest obecny w górach centralnych (m.in. Alpy Japońskie) do północnej części Honsiu oraz Hokkaido. W Ameryce Północnej występuje od Alaski do wschodnich rejonów Grenlandii.
Rozmnażanie
Rozmnażanie odbywa się w okresie od kwietnia do lipca. Samice są w rui przez krótki okres zależny od długości dnia. Kopulacja może trwać nawet godzinę, a gronostaje są poligamiczne. Samce zwykle nie angażują się w wychowywanie młodych, które rodzą się ślepe, głuche, bez zębów i pokryte delikatnym białym lub różowym meszkiem. Młode zaczynają jeść stały pokarm po czterech tygodniach.
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-11 miesięcy, natomiast samice mogą się rozmnażać już w wieku 2-3 tygodni, gdy są jeszcze ślepe i głuche.
Terytorialność
Samce mają większe terytoria, które obejmują mniejsze terytoria samic. Terytoria są oznaczane moczem, odchodami oraz poprzez pocieranie ciała. Gronostaj nie kopie własnych nor, lecz korzysta z nor zdobytych ofiar lub miejsc takich jak stare pnie drzew, szczeliny i opuszczone gniazda.
Dieta
Gronostaje żywią się głównie gryzoniami i małymi ptakami. W Rosji ich dieta obejmuje gryzonie takie jak nornice wodne, chomiki i piżmaki. W Wielkiej Brytanii ważnym elementem diety są króliki. W Nowej Zelandii gronostaje atakują przede wszystkim ptaki.
Gronostaj to drapieżnik, który często przeszukuje każdy dostępny norowy otwór lub szczelinę w poszukiwaniu pożywienia. Wspina się na drzewa w celu zdobycia gniazd ptaków, a nadmiarową zdobycz zazwyczaj ukrywa na później. Małe ofiary z reguły giną natychmiast od ugryzienia w kark, podczas gdy większe, takie jak króliki, giną zazwyczaj z powodu szoku.
Komunikacja
Gronostaj zazwyczaj milczy, ale w sytuacjach zaniepokojenia lub agresji może wydawać różnorodne dźwięki. Młode wydają delikatne pisk.
Drapieżniki
Gronostaje mogą padać ofiarą większych ssaków, takich jak lis oraz ptaków drapieżnych, od sów po różne gatunki jastrzębi i orłów. Dodatkowo, czaple szare są znane z polowania na gronostaje.
Zastosowanie kulturowe
W irlandzkiej mitologii gronostaje uważano za zwierzęta mające rodziny i odprawiające rytuały dla swoich zmarłych. Były również symbolem piękna i czystości w różnych kulturach. Futro gronostaja od dawna jest symbolem królewskim i używane w ceremoniach w Wielkiej Brytanii oraz w szatach kościelnych.
Cecilia Gallerani jest przedstawiona z gronostajem na swoim portrecie, Dama z gronostajem, autorstwa Leonarda da Vinci.
Źródła
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Stoat [dostęp: 02.07.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Marton Berntsen. Licencja: CC BY-SA 4.0.
