Wal grenlandzki, zwany jest także wielorybem grenlandzkim (Balaena mysticetus). To gatunek ssaka łożyskowego z rodziny walowatych (Balaenidae). Jest jedynym wielorybem fiszbinowym endemicznym dla arktycznych i subarktycznych wód. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznej, masywnej i trójkątnej czaszce. Używa jej do przebijania lodu.
Wieloryb grenlandzki ma niezwykle długie fiszbiny. Mogą one osiągać do 4 metrów długości. Ssak ten był jednym z pierwszych celów połowów wielorybniczych. Doprowadziło to do dramatycznego spadku jego populacji. Dopiero w 1966 roku wprowadzono moratorium, które miało na celu ochronę tego gatunku.
Opis
Wieloryb grenlandzki ma masywne, ciemne ciało oraz białą brodą. Nic nie wyróżnia jednak tego gatunku tak bardzo jak trójkątna czaszka, która umożliwia tym wielorybom przebijanie się przez lód Arktyki. Inuici relacjonowali, że wieloryby grenlandzkie potrafią przebijać warstwy lodu o grubości nawet 60 cm. Osobniczą cechą czaszki jest wyraźnie zgięta dolna szczęka oraz wąska szczęka górna. Ssak ten posiada najdłuższe fiszbiny spośród wszystkich wielorybów. Mogą one osiągać nawet 3 metry długości. Służą do odcedzania drobnych organizmów z wody.
Wieloryb grenlandzki wyróżnia się także dwoma otworami nosowymi umieszczonymi na szczycie głowy, z których potrafi wydmuchać fontannę wody na wysokość nawet 6,1 metra. Ponadto posiada najgrubszą warstwę tłuszczu spośród wszystkich zwierząt. W ten sposób ssak ten zaadaptował się do życia w ekstremalnie zimnych wodach Arktyki. Brak płetwy grzbietowej umożliwia mu łatwiejsze poruszanie się pod pokrywą lodową.
Według wielorybnika Williama Scoresby’ego Jr. najdłuższy zmierzony przez niego wieloryb grenlandzki miał 17,7 metra. Najdłuższy, o jakim słyszał, osiągał z kolei 20,4 metra. Został on złowiony w 1813 roku w Godhavn na Grenlandii.
Zachowanie
Wieloryb grenlandzki, w przeciwieństwie do wielu innych morskich ssaków, nie jest zwierzęciem społecznym. Zwykle podróżuje samotnie lub w niewielkich grupach liczących do sześciu osobników. Potrafi zanurkować i pozostawać pod wodą nawet przez godzinę. Zazwyczaj jedno zanurzenie trwa od 9 do 18 minut. Ssak ten nie jest uważany za gatunek nurkujący na duże głębokości. Może jednak zanurzać się nawet do 150 metrów. Zwierzę to porusza się powoli, zwykle z prędkością 2–5 km/h. W obliczu zagrożenia potrafi przyspieszyć do 10 km/h. Podczas żerowania jego średnia prędkość wzrasta do 4–9 km/h. Pozwala mu to efektywnie przemieszczać się w poszukiwaniu pokarmu.
Karmienie
Głowa wieloryba grenlandzkiego stanowi aż jedną trzecią długości jego ciała, co czyni ją imponującym narzędziem do zdobywania pokarmu. Wieloryb ten jest filtratorem. Oznacza to, że odżywia się, płynąc z szeroko otwartym pyskiem. Jego górna szczęka mieści setki nakładających się na siebie płyt fiszbinowych zbudowanych z keratyny. Dolna szczęka posiada dużą, wygiętą do góry wargę, która wzmacnia i utrzymuje fiszbiny w ustach, zapobiegając ich złamaniu pod naporem wody. W trakcie żerowania woda przepływa przez drobne włoski keratynowe na płytkach fiszbinowych, zatrzymując pokarm, który następnie trafia do gardła i zostaje połknięty. Dieta wieloryba grenlandzkiego składa się głównie z zooplanktonu, w tym krylu, widłonogów, obunogów i innych skorupiaków. Każdego dnia ten morski gigant spożywa około 1,8 ton pokarmu. Wieloryby grenlandzkie zazwyczaj żerują samotnie lub tworzą niewielkie grupy, liczące od dwóch do dziesięciu osobników.
Wokalizacja
Wieloryby grenlandzkie są znane ze swojej wyjątkowej wokalności. Do komunikacji podczas przemieszczania się, żerowania i interakcji społecznych wykorzystują dźwięki o niskiej częstotliwości (poniżej 1000 Hz). Szczególnie intensywne dźwięki służą komunikacji i orientacji podczas sezonu migracyjnego. W okresie godowym wieloryby te wydają długie, złożone i zmienne tony, które pełnią funkcję nawoływań godowych. W ciągu jednego sezonu populacja może wykonywać dziesiątki różnych pieśni. Między 2010 a 2014 rokiem w pobliżu Grenlandii zarejestrowano 184 odrębnych pieśni pochodzących od populacji liczącej około 300 osobników.
Rozmnażanie
Do aktywności seksualnej wielorybów grenlandzkich dochodzi zarówno między parami, jak i w hałaśliwych grupach, które mogą składać się z kilku samców oraz jednej lub dwóch samic. Sezon rozrodczy przypada na okres od marca do sierpnia. Szczyt aktywności godowej ma miejsce w marcu, kiedy to intensywność śpiewu jest największa. Samice osiągają zdolność do rozmnażania w wieku 10-15 lat. Ciąża trwa od 13 do 14 miesięcy. Samica rodzi młode raz na trzy lub cztery lata. Karmienie mlekiem trwa zwykle około roku. Młode wale rodzą się z grubą warstwą tłuszczu. Pozwala im to przetrwać w zimnych wodach tuż po narodzinach. W ciągu 30 minut od przyjścia na świat są już zdolne do samodzielnego pływania. Nowo narodzone wieloryby mierzą zazwyczaj od 4 do 4,5 metra i ważą około 1000 kilogramów. W ciągu pierwszego roku życia ich długość dochodzi do 8,2 metra.
Długość życia
Wieloryby grenlandzkie uznawane są za najdłużej żyjące ssaki na Ziemi. Osiągają wiek przekraczający 200 lat. W maju 2007 roku, u wybrzeży Alaski, złowiono osobnika o długości 15 metrów. W jego ciele odkryto 89-milimetrową głowicę harpunu z ładunkiem wybuchowym, która wyprodukowana została między 1879 a 1885 rokiem. Oznacza to, że wieloryb ten został zaatakowany w tamtym okresie. Jego wiek w momencie śmierci oszacowano na 115-130 lat. Zachęceni tym odkryciem, naukowcy zbadali wiek innych wielorybów grenlandzkich. Jeden z nich osiągnął 211 lat. Kolejne osobniki miały od 135 do 172 lat. Tym samym potwierdzono przypuszczenia o długowieczności tych zwierząt.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Pudu południowy
- Pudu północny – pudu ekwadorski – pudu szatanek
- Pijawki — pijawki właściwe
- Przywry
- Zrozumieć świat wirusów
- Interakcje między wirusami a ludzkimi organizmami
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bowhead_whale [dostęp: 22.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Vicki Beaver. Licencja: Domena Publiczna.
. To gatunek ssaka łożyskowego z rodziny walowatych.){kind=link}