Ocelot tygrysi (Leopardus tigrinus), znany też pod nazwami kot tygrysi lub oncilla, jest ssakiem zaliczanym do rodziny kotowatych (Felidae). Reprezentuje on podrodzinę kotów (Felinae). Jest to relatywnie niewielkie zwierzę, którego zasięg występowania rozciąga się od Ameryki Środkowej po centralne rejony Brazylii.
Koty tygrysie zostały wpisane na Czerwoną Listę Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). To oznacza, że uznaje się je za gatunek zagrożony wyginięciem. Za systematyczne zmniejszanie się liczebności populacji tych zwierząt w głównej mierze odpowiada wylesianie i przekształcanie ich naturalnych siedlisk na tereny rolnicze.
Zagrożenia
Dla oncilli poważne zagrożenie stanowi nie tylko wylesianie, ale także kłusownictwo. Nielegalne polowania na te ssaki są organizowane przede wszystkim w celu zdobycia futra, z którego później produkuje się odzież. Według danych zawartych w raportach pochodzących z lat 1972 i 1982, oceloty tygrysie zalicza się do jednych z czterech gatunków kotów cieszących się największym zainteresowaniem wśród kłusowników.
Populacji kotów tygrysich poważnie zagraża także gwałtownie następujący w rejonach ich naturalnego występowania rozwój osiedli ludzkich. Masowa wycinka lasów oraz przekształcanie powstałych w ten sposób terenów pod zabudowę bądź uprawę rolną drastycznie ogranicza ilość miejsc, w których oceloty mogą przebywać, żerować oraz wychowywać potomstwo.
Naukowcy przypuszczają też, że do obserwowanego w ostatnich latach zmniejszania się liczebności populacji kotów tygrysich w określonym stopniu przyczynia się też krzyżowanie się przedstawicieli tego gatunku z innymi kotami. W praktyce najczęściej spotyka się hybrydy oncilli z ocelotem argentyńskim (Leopardus geoffroyi) oraz z ocelotem pampasowym (Leopardus colocola). Nie do końca jednak wiadomo, w jaki sposób taka hybrydyzacja wpływa na wielkość populacji oncilli.
Ochrona
Oncilla jako gatunek zagrożony wyginięciem znalazła się na Czerwonej Liście IUCN. Jest ona jednym ze zwierząt wymienionych w Załączniku I CITES. Zgodnie z zawartymi tam wytycznymi w niektórych krajach obowiązuje zakaz handlu zarówno żywymi osobnikami, jak i wykonanymi z nich produktami. Na koty tygrysie można jednak legalnie polować w Ekwadorze, Gujanie, Nikaragui i Peru.
Charakterystyka
Oncilla z wyglądu przypomina ocelota nadrzewnego (Leopardus wiedii) albo ocelota wielkiego (Leopardus. pardalis). Jednak od wymienionych kotów odróżnia ją mniejszy rozmiar ciała, a także smuklejsza sylwetka i znacznie węższy pysk. Ocelot tygrysi zalicza się do jednych z najmniejszych dzikich kotów żyjących w Ameryce Południowej. Dorosłe osobniki zazwyczaj dorastają maksymalnie do 59 cm długości, a sam ich ogon mierzy od 20 do 42 cm. Masa ciała kota tygrysiego oscyluje na poziomie od 1,5 do 3 kg. W szczęce oncilli znajduje się relatywnie niewiele zębów. Dobrze rozwinięte kły i zęby trzonowe umożliwiają jednak kotu sprawne chwytanie i rozszarpywanie zdobyczy.
Gęste i miękkie futro oncilli zazwyczaj ma jasnobrązowy kolor. Głowę, tułów, oraz kończyny zwierzęcia pokrywają charakterystyczne ciemne cętki o nieregularnym kształcie. Na łapach są one nieco mniejsze niż na pozostałych partiach ciała. Na ogonie widnieją czarne pierścienie. Tylna część uszu także wyróżnia się ciemną barwą, od której wyraźnie odcinają się znajdujące się tam białe plamy. Dzięki takiemu ubarwieniu ciała zwierzę może bez problemu wtopić się w otoczenie tropikalnego lasu. Na bardziej zalesionych obszarach niekiedy można też spotkać czarne osobniki.
Występowanie i siedlisko
Oncilla tworzy rozproszone populacje. Większość przedstawicieli tego gatunku żyje na Kostaryce i w Panamie. Zasiedlają także teren całego dorzecza Amazonki aż do centralnej Brazylii. Koty te można spotkać w różnych rejonach kontynentu południowoamerykańskiego. Liczne populacje ocelotów tygrysich obserwuje się m.in. w parkach narodowych Volcán Barú w Panamie, w Parku Narodowym Los Nevados w Kolumbii oraz na suchych obszarach północnej Brazylii. Oncille żyją również w północnych Andach. Siedliska tych kotów w górach zazwyczaj znajdują się na wysokości od 1500 do 3000 m n.p.m.
Ekologia i zachowanie
Oceloty tygrysie większość czasu spędzają na ziemi. W razie potrzeby potrafią jednak doskonale się wspinać (zarówno po drzewach, jak i stromych górzystych zboczach). Koty tygrysie zaliczają się do drapieżników. W skład ich diety wchodzą przede wszystkim gryzonie, jaszczurki, ptaki i ich jaja, a także bezkręgowce. Chętnie zjadają także żaby drzewne.
Oncilla w trakcie polowania najpierw skrada się do swojej zdobyczy, a następnie skacze na nią z odpowiedniej odległości. Po uduszeniu ofiary natychmiast przystępuje do jej skonsumowania. Większość osobników wykazuje wzmożoną aktywność w porze nocnej. Niektóre koty żerują jednak w ciągu dnia. Dotyczy to zwłaszcza ssaków polujących na zwierzęta, które są aktywne w dzień. Dojrzałe oncille w towarzystwie innych przedstawicieli swojego gatunku zazwyczaj wydają odgłosy przypominające bulgot. Mruczenie jest natomiast charakterystyczne dla kociąt.
Rozmnażanie
Samica w trakcie rui zazwyczaj jest płodna przez kilka dni. Ciąża u ocelotów tygrysich trwa około 2,5 miesiąca. Później na świat przychodzą mioty składające się z 2 lub 3 kociąt. Młode osobniki początkowo są ślepe. Jednak ich oczy otwierają się po upływie około 2 tygodni od narodzin. Nieco później wyrastają im także zęby. Matka karmi swoje potomstwo przez około 3 miesiące. Kocięta zaczynają jednak przyjmować stały pokarm mniej więcej w 50 dniu życia.
Oncille stają się zdolne do rozrodu w wieku około 2 do 2,5 lat. Średnio w swoim naturalnym środowisku są w stanie dożyć do około 11 lat. Najstarsze zaobserwowane osobniki miały natomiast 17 lat.
Taksonomia
W obrębie gatunku Leopardus tigrinus wyróżnia się cztery podgatunki. Są to:
- Leopardus tigrinus tigrinus – zasiedlający tereny wschodniej Wenezueli, Gujany, północno-wschodniej Brazyli;
- Leopardus tigrinus guttulus – występujący w lasach w środkowej i południowej Brazylii, a także na terytorium Urugwaju, Paragwaju i północnej Argentyny (podgatunek ten w 2013 roku uznano za odrębny gatunek; przyczyniły się do tego wyraźne różnice genetyczne pomiędzy nim a pozostałymi podgatunkami oncilli);
- Leopardus tigrinus oncilla – żyjący w Ameryce Środkowej;
- Leopardus tigrinus pardinoides – spotykany głównie w zachodniej Wenezueli, Kolumbii, Ekwadorze i Peru.
Przeprowadzone badania morfologiczne, którym poddano 250 próbek skór i czaszek, wskazują na istnienie trzech odrębnych grup ocelotów tygrysich: jednej w północnych, północno-zachodnich i zachodnich częściach Ameryki Południowej, jednej we wschodniej oraz jednej w południowych rejonach kontynentu południowoamerykańskiego. Na podstawie tych wyników wskazano na potrzebę uznania wschodniej grupy za odrębny gatunek, noszący łacińską nazwę Leopardus emiliae.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Kot tybetański
- Czapla śnieżna
- Skąd się wziął jad węża?
- Bakterie, które nie ewoluowały przez dwa miliardy lat
- Ankylozaury do góry nogami – dlaczego?
Źródło
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Oncilla [dostęp: 22.10.2024]
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: Groumfy69. Licencja: CC BY-SA 3.0.
