Diabeł tasmański (Sarcophilus harrisii) to mięsożerny torbacz z rodziny niełazowatych (Dasyuridae). Zamieszkuje wyspy Tasmania. Kiedyś występował również na kontynencie australijskim. Jest największym mięsożernym torbaczem na świecie. Diabeł tasmański wyróżnia się krępą budową ciała, czarnym futrem, intensywnym zapachem oraz głośnym i przerażającym krzykiem. Znakiem rozpoznawczym gatunku są imponujące szczęki, które generują jedno z najsilniejszych ugryzień wśród lądowych drapieżników – w stosunku do masy ciała. Zazwyczaj prowadzi samotny tryb życia. Czasami jednak żeruje wspólnie z innymi osobnikami.
W przeciwieństwie do wielu innych torbaczy diabeł tasmański ma bardzo efektywne mechanizmy termoregulacji. Pozwala mu to zachowywać aktywność w ciągu dnia. Mimo swojej masywnej sylwetki potrafi szybko biegać, wspinać się na drzewa i pływać. Od końca lat 90. populację diabła tasmańskiego drastycznie dziesiątkowała choroba nowotworowa (DFTD). Doprowadziło to do wpisania tych zwierząt na listę gatunków zagrożonych wyginięciem – w 2008 roku.
Taksonomia
Diabła tasmańskiego jako pierwszy opisał w 1807 roku przyrodnik George Harris. Mylnie uznał go jednak za oposa i nazwał Didelphis ursina – ze względu na jego podobieństwo do niedźwiedzia, m.in. okrągłe uszy. Harris wygłosił nawet prezentację na temat swojego odkrycia w Londyńskim Towarzystwie Zoologicznym. Jednakże okazało się, że taką nazwę binominalną nadano już wcześniej wombatowi tasmańskimu. Nie mogła ona więc być ponownie użyta. W 1841 roku francuski przyrodnik Pierre Boitard nadał diabłu tasmańskiemu nazwę Sarcophilus harrisii. W kolejnych latach pojawiły się próby zmiany tej nazwy na Sarcophilus laniarius. Ostatecznie jednak nazwa S. harrisii została utrzymana.
Opis
Diabeł tasmański to największy żyjący torbacz mięsożerny. Charakteryzuje się krępą sylwetką, dużą głową oraz ogonem, który stanowi połowę długości jego ciała. Co ciekawe, przednie nogi diabła tasmańskiego są nieco dłuższe od tylnych. Wyróżnia go to spośród innych torbaczy. Na krótkich dystansach zwierzę to może osiągać prędkość do 13 km/h. Jego futro jest zazwyczaj czarne, często z nieregularnymi białymi plamami na klatce piersiowej i zadzie. Plamy te pełnią funkcję ochronną. Sugerują one także, że diabeł tasmański jest najbardziej aktywny o świcie i zmierzchu. Samce są zazwyczaj większe od samic. Ich długość ciała wynosi ok. 65 cm. Warzą w granicach 8 kg. Samice natomiast ważą średnio 6 kg. Diabeł tasmański osiąga pełną dojrzałość w wieku dwóch lat. W naturalnym środowisku rzadko żyje dłużej niż pięć lat.
Ekologia i zachowanie
Diabeł tasmański odgrywa kluczową rolę w ekosystemie Tasmanii. Jest aktywnym nocnym i zmierzchowym drapieżnikiem. W ciągu dnia ukrywa się w gęstych zaroślach lub norach. Naukowcy sugerują, że nocny tryb życia rozwinął po to, by unikać drapieżników, takich jak np. orły. Młode diabły tasmańskie są szczególnie aktywne o zmierzchu. Dorosłe osobniki umieją wspinać się na drzewa o obwodzie pnia przekraczającym 40 cm. Młodsze zwierzęta mogą wspinać się na wysokość do 7 metrów. Umiejętność ta wykorzystywana jest do ucieczki przed dorosłymi osobnikami, które w niektórych przypadkach mogą stanowić zagrożenie dla młodszych diabłów.
Diabły tasmańskie potrafią także pływać. Często przekraczają rzeki o szerokości 50 metrów, nawet w okresie zimowym. Choć zwykle uznawane są za samotników, badania z użyciem obroży radiowych wykazały, że wszystkie zwierzęta w danym regionie tworzą rozległe sieci kontaktów. Samice są terytorialne w pobliżu swoich nor. Diabły tasmańskie używają regularnie kilku nor. Szczególnie cenią sobie te wykopane przez wombaty, które stanowią doskonałe schronienie dla młodych.
Rozmnażanie
Samice diabła tasmańskiego zaczynają rozmnażać się po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Zazwyczaj następuje to w drugim roku życia. Samice są płodne raz w roku. Podczas rui produkują wiele jajeczek. Cykl rozrodczy tych zwierząt rozpoczyna się w marcu lub kwietniu, co jest strategicznie uzasadnione obfitością dostępnego pokarmu w tym czasie. Okres godowy również przypada na marzec. Wtedy to diabły tasmańskie szukają zacisznych miejsc do kopulacji. Samce rywalizują o samice, a te parują się z tylko z samce dominującym. Samice mogą owulować do trzech razy w ciągu 21 dni. Kopulacja może trwać pięć dni. Naukowcy odnotowali przypadek, gdy para przebywała w legowisku przez osiem dni. Diabły tasmańskie nie są monogamiczne. Samice mogą parzyć się z kilkoma samcami, jeśli nie są strzeżone po kopulacji. Podobnie samce rozmnażają się z kilkoma samicami w ciągu sezonu. Samice wykazują wybiórczość w doborze partnerów. W ten sposób starają się zapewnić swojemu potomstwu najlepsze geny. Na przykład odpierają zaloty mniejszych samców. Samce często zamykają swoje partnerki w legowisku, aby zapobiec zdradom.
Ciąża u diabłów tasmańskich trwa 21 dni. Samice rodzą od 20 do 30 młodych. Poród odbywa się na stojąco. Każde z dzieci waży około 0,18–0,24 g. Młode walczą o dostęp do torby matki, gdzie pozostają przyczepione do sutków przez kolejne 100 dni. Samica ma tylko cztery sutki, co oznacza, że w jej torbie nigdy nie ma więcej niż czterech młodych. W miarę starzenia się liczba młodych w miocie samicy maleje. Młode rozwijają się szybko; już w drugim tygodniu życia wyróżnia się ich nos. Po 15 dniach zaczynają być widoczne zewnętrzne części uszu. Oczy otwierają się dopiero po trzech miesiącach, choć rzęsy pojawiają się już po około 50 dniach. Młode diabły opuszczają torbę po 105 dniach. Ważą wówczas około 200 g. Po opuszczeniu torby pozostają jeszcze przez około trzy miesiące w legowisku, zanim zaczną samodzielne życie.
Przy okazji polecamy zapoznać się z artykułami:
- Agama kołnierzasta
- Żaba jeziorkowa
- Chińskie piktogramy przedstawiają historię z Księgi Rodzaju
- Dlaczego starożytne kalendarze liczyły 360 dni?
- Czy budowniczy Stonehenge znali rok przestępny?
Źródło
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Tasmanian_devil [dostęp: 23.10.2024].
© Źródło zdjęcia głównego: Wikimedia Commons. Autor: JJ Harrison. Licencja: CC BY-SA 3.0.
